نبردهای بزرگ تاریخ تکنولوژی: پیروزی VHS در برابر بتاماکس!

تمامی دستگاه‌های الکترونیکی از استاندارد‌های خاص و یکسانی  پیروی می‌کنند و سازمان‌های بخصوصی برای نظارت و صدور مجوزهای قانونی وجود دارند، اما گاهی تکنولوژی‌هایی با عملکرد یکسان و مشابه پیدا می‌شوند که هر کدام به خوبی می‌توانند به عنوان استاندارد رایج ایفای نقش کنند و در این میان، پذیرش بازار و سیاست‌های حامیان یکی از آنها است که برنده را تعیین می‌کند. نبرد بین استانداردها و فرمت‌های مختلف، بخشی خواندنی و جالب از تاریخ تکنولوژی است که از این پس، در قالب یک سری از مقالات، تعدادی از آنها را باهم مرور می‌کنیم؛ برای نخستین بخش از این داستان، رقابت بتاماکس و VHS را انتخاب کرده‌ایم. هرچند که برنده و بازنده این نبرد در زندگی امروز ما جایگاه چندانی نداشته و جای خود را به فرمت‌های گوناگون قابل ضبط بر روی دیسک‌های بلوری و انواع حافظه‌های مبتنی بر فلش داده‌اند.

اگر سن وسال شما از ۳۰ گذشته باشد، یقینا دستگاه‌های پخش و ضبط ویدیوی بتاماکس، یا به اصطلاح رایج آن روزها، نوار کوچک را دیده‌اید و شاید هنوز هم یکی از آنها را در منزل خود دارید. آیا می‌دانید چرا تولید آنها متوقف و ویدیوهای نوار بزرگ یا VHS جایگزین آنها شد؟ آیا بزرگتر واقعا بهتر بود؟ برای خواندن داستان نبرد بتاماکس و VHS با آی‌تی‌رسان همراه باشید:

استاندارد بتاماکس در سال ۱۹۷۵ توسط سونی معرفی شد و یک سال بعد، کمپانی JVC، استاندارد  VHS را معرفی کرد. در حدود ۱۰ سال این دو فرمت در دنیا رایج بودند و باهم مبارزه می‌کردند که سرانجام سونی شکست را پذیرفت، اما آیا این شکست منصفانه بود و VHS برتری خاصی داشت؟ در واقع این گونه نبود و حتی بتاماکس تقریبا برتری‌هایی هم داشت، اما چند عامل در این میان نقش داشتند  که باعث بحث برانگیز شدن پیروزی VHS شده‌اند. بیشتر صاحب نظران عقیده دارند که برتری تکنولوژیکی بتاماکس، مغلوب بازاریابی استادانه و هوشمندانه حامیان استاندارد VHS شده است، اما در حقیقت تمام داستان این نیست و دلایل پیچیده‌تری هم وجود دارد.

Akio Morita، بنیان‌گذار سونی عقیده دارد که مشکلات صدور مجوز میان سونی و سایر کمپانی‌ها موجب کندی رشد بتاماکس و ایجاد فرصت برای VHS شده است؛ با این حال، این هم تمام داستان نیست. تکنولوژی ساده‌تر و تولید ارزان‌تر دستگاه‌های پخش و ضبط  VHS، برای کمپانی‌های مختلف، یک عامل موثر در تصمیم گیری برای پشتیبانی از این فرمت بود؛ همچنین اشتباه سونی در فاش کردن ویژگی‌های کلیدی بتاماکس، موجب استفاده رقیبانش از مزایای این فرمت در VHS شد.

تولید کنندگان دستگاه‌های پخش و ضبط ویدیو در دو جبهه صف آرایی کرده بودند؛ در دسته اول، حامیان بتاماکس و متحدان سونی، کمپانی‌های توشیبا، سانیو، NEC، آیوا و پایونیر و در دسته دوم، حامیان VHS و متحدان JVC، کمپانی‌های ماتسوشیتا ( پاناسونیک)، هیتاچی، میتسوبیشی، شارپ و Akai قرار داشتند.

برای مصرف کنند‌گان، مهمترین تفاوت این فرمت‌ها مدت زمان نوارها بود. حداکثر زمان یک نوار بتاماکس ۶۰ دقیقه بود که برای ضبط یک فیلم کافی به نظر نمی‌آمد، در حالی که نوارهای VHS با قابلیت ضبط و پخش ویدیو به طول ۳ ساعت برای ضبط فیلم و برنامه‌های تلویزیونی عالی بودند. سونی سرانجام به این نقطه ضعف پی برد و آن را جبران کرد، اما در میدان مبارزه زمان نقش اساسی دارد و این اقدام سونی نوش داروی پس از مرگ سهراب محسوب می‌شد. همچنین گفته شده که سونی اجازه ضبط محتواهای غیر اخلاقی را روی نوارهای بتاماکس نمی‌داد، در حالی که هیچ محدودیتی برای استفاده از  VHS وجود نداشت و البته این موضوع ثابت نشده است.

در نتیجه، مجموعه دلایلی که گفتیم موجب پیروزی VHS و به حاشیه رفتن بتاماکس شد و هیچ راه برگشتی هم وجود نداشت. سرانجام در سال ۱۹۹۳ تولید بتاماکس در آمریکا به پایان رسید و آخرین دستگاه با این فرمت، در ژاپن و در سال ۲۰۰۲ تولید شد. خوب است بدانید که با وجود گذشت بیش از ۱۳ سال از توقف تولید دستگاه‌های پخش و ضبط بتاماکس، سونی همچنان به پشتیبانی از این فرمت ادامه می‌دهد و نوارهای بتاماکس هم‌اکنون هم تولید‌ می‌شوند، هر چند که سونی به تازگی خبر پایان پشتیبانی از فرمت بتاماکس در سال ۲۰۱۶ را اعلام کرده است، اما پشتیبانی ۱۴ ساله از یک تکنولوژی شکست خورده، فقط نشانه یک موضوع است: اصالت و اعتبار کمپانی سونی و احترام به مشتری!

سونی درس‌های زیادی از این داستان گرفت و در فرصتی دیگر (که در مقاله بعدی به آن می‌پردازیم ) به خوبی توانست انتقام این شکست را از رقیبان دیرینه بگیرد. در ادامه این سری از مقالات با آی‌تی‌رسان همراه باشید.