بنیانگذار تلگرام در ۴۱ سالگی به جای جشن، از «مرگ آزادی دیجیتال» سخن گفت
پاول دوروف، بنیانگذار و مدیرعامل تلگرام، در پیامی تند و احساسی که همزمان با چهلویکمین سالگرد تولدش منتشر کرد، نسبت به آینده اینترنت آزاد و سرنوشت آزادی بیان در جهان هشدار داد. او در این یادداشت نوشت که «نسل ما در حال از دست دادن میراث پدرانش است» و جهان بهسوی «دورانی تاریک و کنترلگرایانه» پیش میرود.
از جشن تولد تا بیانیه سیاسی
دوروف که معمولاً کمتر وارد مباحث سیاسی میشود، اینبار تولد خود را به فرصتی برای بیان نگرانیهای عمیق درباره وضعیت آزادیهای دیجیتال تبدیل کرد.
او نوشت:
«من ۴۱ ساله میشوم، اما میلی به جشن گرفتن ندارم. نسل ما در حال از دست دادن زمانی است که میتواند اینترنت آزاد ساختهشده توسط پدران ما را نجات دهد.»
این کارآفرین روسالاصل که تلگرام را به نماد مقاومت در برابر سانسور و کنترل دولتی تبدیل کرده، از روند روبهرشد محدودسازی فضای آنلاین در کشورهای غربی انتقاد کرد.
از بریتانیا تا فرانسه؛ تهدید آزادی در لباس قانون
دوروف در پیام خود اشاره کرده که کشورهایی که زمانی نماد آزادی بودند، اکنون به مسیر خطرناکی قدم گذاشتهاند.
او از طرحهایی مانند شناسنامه دیجیتال در بریتانیا، بررسی اجباری سن کاربران در استرالیا و اسکن پیامهای خصوصی در اتحادیه اروپا بهعنوان نشانههایی از «دنیای دیستوپیایی» نام برد.
«کشورهایی که روزی آزاد بودند، اکنون ابزارهایی را معرفی میکنند که شباهت عجیبی به کابوسهای اورولی دارند.»
به گفته او، در آلمان افراد بهدلیل انتقاد از مقامات دولتی در اینترنت تحت تعقیب قرار میگیرند، در انگلستان هزاران نفر بهخاطر توییتهایشان به زندان میروند و در فرانسه مدیران فناوری به جرم دفاع از آزادی و حریم خصوصی، مورد پیگرد قرار گرفتهاند.
«زمان در حال تمام شدن است»
دوروف در بخشی دیگر از یادداشت خود مینویسد که اگر جامعه جهانی بیدار نشود، نسل کنونی در تاریخ بهعنوان آخرین نسلی که آزادی واقعی را تجربه کرده شناخته خواهد شد.
«یک جهان تاریک و کنترلگرایانه با سرعت به ما نزدیک میشود، در حالی که ما در خواب هستیم. نسل ما ممکن است در تاریخ به عنوان نسلی ثبت شود که آزادی را داشت — و اجازه داد از او گرفته شود.»
او معتقد است آنچه امروز تحت عنوان «پیشرفت» و «امنیت دیجیتال» معرفی میشود، در واقع پوششی برای محدود کردن آزادی بیان و نابودی استقلال فردی است.
«به ما دروغ گفتهاند»
دوروف با لحنی انتقادی از گفتمان غالب در جوامع مدرن مینویسد:
«به ما القا کردهاند که بزرگترین مأموریت نسل ما، نابود کردن تمام آن چیزی است که پدرانمان برایش جنگیدند — سنت، حریم خصوصی، حاکمیت، بازار آزاد و آزادی بیان.»
او هشدار میدهد که این روند، جهان را به سمت «خودویرانگری اخلاقی، فکری، اقتصادی و حتی زیستی» سوق میدهد.
فراتر از یک پیام تولد
اگرچه این پیام در ظاهر به مناسبت تولد منتشر شده، اما در عمل بیانیهای فلسفی و سیاسی درباره آینده دنیای دیجیتال است.
دوروف با اشاره به نقش شرکتهای فناوری در شکل دادن به آینده بشر، تلویحاً از پلتفرمهایی چون متا، گوگل و دولتهای غربی انتقاد میکند که به گفته او، «بهنام امنیت، آزادی را قربانی کردهاند».
چرا پیام دوروف مهم است؟
پاول دوروف در سالهای اخیر بارها از فشار دولتها برای دسترسی به دادههای کاربران سخن گفته و تلگرام را «آخرین سنگر آزادی بیان در فضای مجازی» خوانده است.
او پیشتر در مصاحبهای تأکید کرده بود که هرگز اطلاعات کاربران را در اختیار هیچ دولتی قرار نخواهد داد — حتی اگر به قیمت تحریم، فیلترینگ یا زندان تمام شود.
این مواضع باعث شده تا دوروف نزد کاربران به عنوان «چهرهای ضد سانسور» شناخته شود؛ اما منتقدانش او را به رفتار پوپولیستی و بهرهبرداری سیاسی از شعار آزادی متهم میکنند.
آیندهای که از دست میرود
پیام تازه دوروف بیش از یک هشدار شخصی است؛ نوعی زنگ خطر برای جهانی که روزبهروز به سمت کنترل بیشتر و شفافیت کمتر حرکت میکند.
وقتی بنیانگذار یکی از محبوبترین پیامرسانهای جهان از “ترس از آینده” میگوید، شاید وقت آن رسیده که کاربران نیز نگاهی دوباره به «آزادی دیجیتال» بیندازند — مفهومی که بهسادگی در حال محو شدن است.
پاول دوروف تولد ۴۱ سالگی خود را جشن نگرفت؛ او بهجایش عزای مرگ اینترنت آزاد را اعلام کرد.
او از جهانی سخن میگوید که در آن، دولتها میخواهند ما را شفاف ببینند، در حالی که خودشان پشت دیوارهای نامرئی پنهاناند.
چه با او موافق باشیم یا نه، پیام دوروف یک یادآوری تلخ است:
آزادیهای دیجیتال اگر امروز پاس داشته نشوند، فردا فقط در تاریخ از آنها یاد خواهد شد.