در فضای سلامت دیجیتال ایران، خرید دارو از پلتفرمهای اینترنتی به یکی از مباحث پرسروصدای اخیر تبدیل شده است. انجمن داروسازان ایران با صراحت از مردم میخواهد تا زمانی که زیرساختهای نظارتی شکل نگرفتهاند، از این سایتها برای تهیه دارو استفاده نکنند و به داروخانههای مجاز مراجعه کنند. هدف اصلی این توصیه حفظ ایمنی دارویی و جلوگیری از تخلفاتی است که ممکن است به سلامت عمومی آسیب بزند.
محدوده قانونی پلتفرمها: تنها واسط ارسال دارو
شهرام کلانتری خاندانی، رئیس انجمن داروسازان ایران، درباره نقش قانونی پلتفرمهای آنلاین در حوزه دارو توضیح میدهد: این سکویها صرفاً به عنوان واسط بین بیمار و داروخانههای مجاز عمل میکنند و حق تجویز، فروش مستقیم دارو، تأسیس داروخانه یا داشتن انبار دارو را ندارند. انجام هر یک از این وظایف از نگاه قانونی جرم محسوب میشود و با عناوین مجرمانه برخورد میشود. ممکن است داروهای مصرفی بیمار از طریق این پلتفرمها با استفاده از نسخه الکترونیک از داروخانههای نزدیک به محل زندگی بیمار دریافت و ارسال شوند، اما شیوه عملکرد آنها همچنان تحت نظارت دقیق نیست.
- این پلتفرمها میتوانند تنها داروهای بیمارانی را که قبلاً با کد رهگیری نسخه الکترونیک دریافت کردهاند، با نظارت سازمان غذا و دارو از داروخانههای معتبر ارسال کنند.
- فروش مستقیم دارو یا تاسیس داروخانه توسط این پلتفرمها به هیچ وجه مجاز نیست و خلاف قانون است.
خلأ قانونی و نیاز به ضوابط جدید
رئیس انجمن داروسازان به سابقه قانونی این مسئله اشاره میکند و اضافه میکند هرچند فروش دارو در فضای الکترونیک تا پیش از این بر اساس قوانین قدیمی ممنوع بود، اما مصوبه مجلس در احکام دائمی درباره نسخهپیچی و نسخه الکترونیک، فضا را برای ارائه خدمات دارویی در فضای مجازی هموار کرده است. در نتیجه، برای این کار باید ضوابط و دستورالعملهای مشخصی تدوین و تصویب شوند. در حال حاضر نیز ضوابط موجود بر مبنای نسخه الکترونیک استوار است و هیچ مجوزی برای فروش دارو از پیش وجود ندارد.
کلانتری خاندانی تأکید میکند که بهجز مکملها و مصارف آرایشی-بهداشتی که قبلاً مجوز داشتند، هیچ مجوز جدی برای فروش دارو از طریق پلتفرمهای آنلاین صادر نشده است. همچنین به ضعف زیرساختهای کنونی کشور برای رصد تخلفات و جلوگیری از فروش مستقیم یا قاچاق دارو در فضای مجازی اشاره میکند و میگوید حقوق مردم در این فضا به خطر میافتد.
راهبردهای مصرفکنندگان در این دوره
با وجود نبود نظارت کامل، توصیه اصلی این است که تا تشکیل شبکه زیرساخت هوشمند و تصویب مقررات نهایی توسط سازمان غذا و دارو، از مراجعه به پلتفرمهای دارویی آنلاین خودداری کنید. در چنین فضایی، صبر و انتخاب داروخانههای معتبر، شفافسازی فرایند دارو، و استفاده از نسخه الکترونیک تنها از طریق کانالهای قانونی میتواند به حفظ سلامت کمک کند. سازمان غذا و دارو نیز اعلام کرده است که به مرور روشهای نظارتی خود را گسترش میدهد تا بازرسیهای لازم انجام شود و حریم دارویی به شکل بهتری محافظت گردد.
نگاه به آینده: از قانون تا بهبود نظارت
در حالی که مجلس آییننامه توزیع اینترنتی دارو را ابلاغ کرده و توافقهای کلان میان وزارت ارتباطات و بهداشت در حال تکمیل است، انجمن داروسازان با حفظ موضع احتیاطی، به مردم یادآوری میکند که نظارت دقیق و تنظیمی نیاز به زمان دارد. با افزایش شفافیت، بهبود زیرساختهای رصد تخلفات و ایجاد شبکه هوشمند تنظیمگری، میتوان به تدریج کاربران را به سامانهای امن و قابلاعتماد هدایت کرد. تا آن زمان، بهترین اقدام برای سلامت خود و خانوادهتان، پرهیز از خرید دارو از پلتفرمهای آنلاین تا تأیید نظارت و مقررات کامل است.
بحث درباره آینده داروسازی دیجیتال ادامه دارد و هر تغییر باید با رویکرد حفاظت از مصرفکننده و تضمین کیفیت دارو همراه باشد. در این مسیر، همراهی مردم با اخبار رسمی، مراجعه به داروخانههای مجاز و پیگیری انتشار ضوابط جدید از سوی سازمان غذا و دارو کلیدی است.