یک شرکت دانشبنیان ایرانی موفق به تولید دستگاهی شده که میتواند حضور سلولهای سرطانی یا پیشسرطانی را هنگام جراحی در کمتر از ۱۵ ثانیه تشخیص دهد. این فناوری میتواند نقش مهمی در کاهش عود موضعی و بهبود نتایج جراحی سرطان پستان داشته باشد.
ابزاری برای کمک به جراح در حین عمل
زهرا حاتمی، کارشناس ارشد تحقیق و توسعه شرکت «نانا حسگر سازان سلامت آریا»، در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، از ساخت دستگاه نوآورانهای خبر داد که با نام تجاری «CDP Cancer Diagnostic Pro» یا به اختصار «پرو» عرضه میشود. این دستگاه بهعنوان ابزار کمکی برای جراحان در حین عمل برداشتن تومورهای سرطان پستان طراحی شده است.
چرا تشخیص حاشیه (مارجین) مهم است؟
در حین جراحی برداشتن تومور، پس از خارج شدن توده از بدن، حفرهای در بافت باقی میماند که ممکن است سلولهای سرطانی یا پیشسرطانی در آن حضور داشته باشند. جراح باید نقطهبهنقطه این حفره یا مارجین را بررسی کند تا از حذف کامل ناحیه آلوده اطمینان حاصل کند؛ زیرا باقی ماندن سلولهای سرطانی میتواند خطر متاستاز یا عود موضعی را افزایش دهد.
عملکرد «پرو» در کمتر از ۱۵ ثانیه
دستگاه CDP پرو به جراح امکان میدهد تا در همان زمان جراحی و بهصورت موضعی، حضور یا عدم حضور سلولهای سرطانی را تشخیص دهد. نتیجه تست تنها در عرض حدود ۱۵ ثانیه روی صفحه نمایش ظاهر میشود و جراح میتواند بر اساس آن تصمیم بگیرد آیا بخش مورد نظر باید خارج شود یا خیر. این روش میتواند نیاز به عمل مجدد را کاهش دهد و دقت برداشت تومور را بالا ببرد.
مکانیسم فنی: سنسور الکتروشیمیایی و تشخیص محصولات متابولیک
حاتمی درباره مکانیزم عملکرد توضیح داد که اساس کار دستگاه بر پایه یک سنسور الکتروشیمیایی است. این سنسور میتواند محصولات جانبی متابولیسم سلولهای سرطانی، بهویژه مولکول هیدروژن (H₂) را روی سطح الکترودها شناسایی کند. تشخیص این شاخصهای متابولیکی به جای تکیه بر تفاوتهای بافتشناسی سنتی، امکان سنجش سریع و میدانی را فراهم میآورد.
ویژگیهای فنی و عملیاتی
- زمان پاسخدهی: کمتر از ۱۵ ثانیه.
- قابلیت استفاده در اتاق عمل بهعنوان ابزار کمکجراح.
- تشخیص محصول متابولیسم سلولی (مانند H₂) با دقت بالا.
- نمایش فوری نتیجه روی صفحه برای تصمیمگیری آنی.
مزایا و کاربرد در روند درمان
با استفاده از چنین دستگاهی، جراحان قادر خواهند بود نواحی آلوده را بهطور کاملتری از بدن خارج کنند، که این موضوع به نوبه خود میتواند نیاز به جراحی مجدد، میزان عود موضعی و احتمال متاستاز را کاهش دهد. علاوه بر سرطان پستان، توسعه و انطباق این فناوری با سایر تومورها در آینده میتواند دامنه کاربرد آن را گسترش دهد.
اصالت فناوری و وضعیت جهانی
به گفته کارشناس تحقیق و توسعه، سازوکار عملکردی این دستگاه در نوع خود کمنظیر است و تاکنون نمونهای با همین مکانیسم که محصولات متابولیسم سلولهای سرطانی را به این شکل شناسایی کند، در سطح جهان گزارش نشده است. این ادعا نشاندهنده نوآوری در حوزه تشخیص سریع سرطان و سنسور الکتروشیمیایی است که میتواند توجه پژوهشگران و صنعت سلامت را جلب کند.
در نهایت، ترکیب زمان پاسخدهی کوتاه، دقت تشخیص و کاربری در اتاق عمل این دستگاه را به گزینهای جذاب برای مراکز جراحی و پژوهشهای بالینی تبدیل میکند. ادامه مطالعات بالینی و ارزیابیهای مستقل مهم است تا اعتبار علمی و قابلیت نفوذ این فناوری در مسیر درمان بیماران تقویت شود.
