بیماری کرونا احتمالا تبدیل به یک بیماری فصلی خواهد شد!

این‌روزها بیماری ویروس کرونا یا همان کووید ۱۹ باعث نگرانی‌ خیلی‌ها شده و حالا سوال اساسی این است که آیا می‌توان جلوی آن گرفت یا اینکه شیوع آن همچنان ادامه خواهد داشت؟ برای پاسخ به این سوال شاید بد نباشد که نگاهی به سابقه یکی از ویروس‌های مشابه آن بیندازیم.

در مه 1997، پسربچه ۳ ساله‌ای در هنگ‌کنگ مبتلا به یک بیماری شبیه‌ به سرماخوردگی شد و بعد از آنکه علایم بیماری مانند گلودرد، تب و سرفه به مدت شش روز ادامه یافت، او را به بیمارستان بردند. اما سرفه‌ها و تنگی نفس روزبه‌روز شدیدتر شدند و او علی‌رغم مراقبت‌های شدید پزشکی فوت کرد.

به‌خاطر مرگ سریع این کودک، پزشکان نمونه بزاق او را برای بررسی‌های بیشتر به اداره بهداشت چین فرستادند، اما آن‌ها موفق به تشخیص نوع ویروس نشدند. به همین‌خاطر، نمونه بزاق کودک را به مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا فرستادند و در آنجا سرانجام تایید شد که این ویروس گونه‌ای از آنفلوآنزا است که قبلا هرگز در انسان‌ها دیده نشده است. این ویروس حالا H5N1 یا آنفلوآنزای مرغی نام دارد و از پرندگان و طیور به انسان منتقل می‌شود.

دولت چین بلافاصله بعد از کشف‌شدن این ویروس، ۱.۵ میلیون طیور را معدوم کرد و افراد دیگر مبتلا به آن را شناسایی و قرنطینه نمود، بطوریکه تا آخر آن سال، فقط ۱۸ نفر به آن مبتلا شدند و ۶ نفر هم جان خود را از دست دادند.

این یکی از موفق‌ترین واکنش‌های جهانی به شیوع یک ویروس بود و این بیماری در سال‌های بعدی، دیگر مشاهده نشد. اما دلیل موفقیت‌آمیز بودن کنترل ویروس H5N1 آن بود که این بیماری علایم بسیار شدیدی داشت و نرخ مرگ‌ومیر آن حدود ۶۰ درصد بود. به عبارتی اگر شما آن را می‌گرفتید احتمال مرگ‌تان بسیار زیاد بود. این ویروس از سال 2003 تا الان فقط ۴۵۵ نفر را کشته است. این در حالی است که ویروس‌های آنفلوآنزای خفیف‌تر، نرخ مرگ‌ومیر کمتر از ۰.۱ درصد دارند، اما کنترل آن‌ها بسیار سخت و دشوار است.

بنابراین هرچه شدت بیماری بیشتر باشد، تشخیص و جداسازی آن و در نتیجه، کنترل آن بسیار راحت‌تر خواهد بود. بیماری‌های ویروسی دیگری مانند SARS یا MERS نیز که مثل H5N1 از حیوانات به انسان منتقل شده‌اند، نرخ تلفات بالایی در انسان‌ها داشته‌اند و به ندرت علایم خفیف ایجاد کرده‌اند.

اما ویروس کرونای جدید، گرچه باعث التهاب‌های شدید ریه در درصد کمی از بیماران شده است، اما اکثر موارد ابتلا به آن، دارای علایم خفیف بوده‌اند و آن‌طور که گفته می‌شود نرخ مرگ‌ومیر آن زیر ۲ درصد است. حالا سوال اینجاست که این بیماری تا چه حد قابل کنترل است. پروفسور مارک لیپسیچ (Marc Lipsitch)، اپیدمیولوژیست از دانشگاه هاروارد آمریکا می‌گوید که این بیماری درنهایت غیرقابل‌کنترل خواهد بود.

کنترل یک بیماری مسری، اولین قدم برای مقابله با شیوع گسترده آن است. در مورد ویروس کرونا هم اقدامات لازم برای جلوگیری از تبدیل شدن آن به یک بیماری همه‌گیر جهانی باید در عرض چند روز انجام می‌شد. گرچه دولت چین در همان روزهای اول، شروع به قرنطینه کردن شهرهای آلوده به‌ویژه شهر ووهان کرد، اما این بیماری حالا در بیش از ۲۴ کشور دنیا شناسایی شده است.

بنابراین به نظر می‌رسد که حتی با قرنطینه کامل شهرها و مناطق آلوده نیز، امکان جلوگیری از شیوع ویروس جدید تقریبا ناممکن شده است. تست کردن کسانی که دارای علایم بیشتری هستند هم استراتژی ناموفقی است، برای اینکه افراد می‌توانند حتی بدون داشتن هیچ علامتی آن را به دیگران منتقل کنند.

به همین‌خاطر لیپسیچ پیش‌بینی می‌کند که در سال‌ پیش‌رو بین ۴۰ تا ۷۰ درصد مردم دنیا به ویروس کرونا آلوده خواهند شد. اما او می‌گوید که این به معنای آن نیست که همه افراد، بیماری‌ شدیدی خواهند گرفت، بلکه بسیاری از مردم دچار بیماری خفیف یا بدون علامت خواهند شد. به گفته لیپسیچ، این بیماری هم مثل آنفلوآنزا باعث تهدید زندگی افراد مسن یا کسانی که دارای شرایط سلامتی حادی هستند خواهد شد، اما در بقیه موارد، بدون مراقبت پزشکی بهبود خواهد یافت.

به همین‌خاطر لیپسیچ پیش‌بینی می‌کند که در سال‌ پیش‌رو بین ۴۰ تا ۷۰ درصد مردم دنیا به ویروس کرونا آلوده خواهند شد. اما او می‌گوید که این به معنای آن نیست که همه افراد، بیماری‌ شدیدی خواهند گرفت، بلکه بسیاری از مردم دچار بیماری خفیف یا بدون علامت خواهند شد. به گفته لیپسیچ، این بیماری هم مثل آنفلوآنزا باعث تهدید زندگی افراد مسن یا کسانی که دارای شرایط سلامتی حادی هستند خواهد شد، اما در بقیه موارد، بدون مراقبت پزشکی بهبود خواهد یافت.

البته این فقط پروفسور لیپسیچ نیست که عقیده دارد شیوع ویروس جدید، به‌طور گسترده ادامه خواهد یافت. حالا بسیاری از اپیدمیولوژیست‌ها فکر می‌کنند که نتیجه این شیوع احتمالا یک بیماری فصلی جدید خواهد بود. بنابراین شاید در مورد این ویروس هم مثل بقیه ویروس‌های فصلی، هیچ راهکار پایداری برای مقابله پیدا نشود و از این به بعد، به جای «فصل سرماخوردگی و آنفلوآنزا» منتظر «فصل سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کووید۱۹» بمانیم.

حتی اگر بگوییم که پیش‌بینی لیپسیچ درباره میزان ابتلای ۴۰ تا ۷۰ درصد مردم دنیا به ویروس کرونا اغراق‌آمیز است، اما باز هم، تغییری در اصل ماجرا ایجاد نمی‌کند. لیپسیچ می‌گوید که: از بین دویست نفری که در طول فصل آنفلوآنزا دچار علایمی شبیه به آن می‌شوند، نمی‌توان بدون تست و آزمایش تشخیص داد که بیماری آن‌ها کووید۱۹ است، بنابراین، تشخیص سریع این بیماری، بسیار مهم است و تنها راه آن هم، گرفتن تست از بیماران مشکوک خواهد بود.