در پی شیوع ویروس کرونا، مقامات سلامت کشورها توصیه کرده‌اند که مردم با ماندن در خانه‌های خود به کاهش گسترش این بیماری کمک کنند. با این‌حال، خیلی از افراد نیاز دارند که برای انجام کارهای خود یا خرید وسایل موردنیاز خانه، به بیرون بروند و در سطح شهر تردد کنند. در این‌گونه موارد بسیار مهم است که بدانیم ویروس کرونا یا همان کووید۱۹ تا چه مدت بر روی سطوحی که هر روز لمس‌شان می‌کنیم باقی می‌ماند؟
طبق مطالعه‌ای که این هفته توسط محققان موسسه ملی سلامت آمریکا و دانشگاه کالیفرنیا منتشر شده، این ویروس می‌تواند چند ساعت تا چند روز بر روی سطوح باقی بماند. این پژوهشگران، در آزمایشگاه با قرار دادن مواد مختلف در معرض ویروس کرونا متوجه شدند که این ویروس برای مدت زمان طولانی بر روی سطوح باقی می‌ماند: از ۲۴ ساعت بر روی کاغذ و مقوا گرفته تا دو یا سه روز بر روی پلاستیک و فولاد ضدزنگ. این ویروس همچنین می‌تواند تا سه ساعت در ذرات معلق در هوا (aerosols) زنده بماند. محققان می‌گویند که این میزان دوام ویروس کرونا تقریبا مشابه پایداری ویروس سارس است که در اوایل دهه 2000 میلادی شیوع پیدا کرد.
البته آن‌ها در مقاله خود توضیح داده‌اند که این نتایج صرفا در آزمایشگاه به دست آمده و ممکن است بازتاب‌دهنده مدت‌زمان واقعی دوام ویروس کرونا بر روی سطوح نباشد. اما این یافته‌ها درهرحال به افزایش دانسته‌های ما درباره ویروس کمک خواهند کرد. دلیل آن هم این است که امکان مطالعه دینامیک واقعی انتقال ویروس در بحبوحه شرایط اپیدمیک، کار بسیار دشواری است. مردم در بیمارستان‌ها و مکان‌های عمومی همه تلاش خود را می‌کنند که به این ویروس آلوده نشوند و همین موضوع باعث شده تا مطالعه نحوه رفتار این میکروب در دنیای واقعی، بسیار سخت باشد.
به همین‌خاطر، پژوهشگران برای تست مدت‌زمان دوام ویروس کرونا در ذرات معلق در هوا، از هوای اطراف فرد آلوده نمونه‌برداری نکردند. در عوض، آن‌ها ویروس را به‌طور مصنوعی در آزمایشگاه پخش کردند. البته اینکه ویروس کرونا می‌تواند به مدت سه ساعت در ذرات معلق در هوا زنده بماند، به معنای آن نیست که می‌تواند از طریق هوا جابه‌جا شود. نیلجه وان دورمالن (Neeltje van Doremalen) یکی از اعضای گروه تحقیق میگوید: نتایج مطالعه ما نشان‌دهنده انتقال ویروس از طریق مواد معلق در هوا نیست.
ضمنا باید توجه داشت که بین یک ذره معلق ریز که می‌تواند برای مدت‌زمان طولانی در هوا باقی بماند و یک ذره معلق بزرگ‌تر که احتمال سقوط آن بیشتر است تفاوت وجود دارد. زمانی که یک فرد آلوده، عطسه یا سرفه می‌کند، او ویروس را عمدتا از طریق قطرات مایع (droplet) پخش می‌کند. بنابراین با اینکه نتایج مطالعه جدید نشان می‌دهند که ویروس می‌تواند به مدت سه ساعت در هوا زنده بماند، اما تاکنون شواهدی کمتری وجود دارد که نشان دهند افراد آلوده، ذرات معلق را بیشتر از قطرات مایع تولید می‌کنند.
جوزف آلن (Joseph Allen) پرفسور سلامت عمومی از دانشگاه هاروارد که در این تحقیق شرکت نکرده میگوید: یافته‌های مطالعه جدید، این ایده را تقویت می‌کند که مردم برای جلوگیری از انتشار هوایی ویروس باید اقدامات پیشگیرانه عملی مانند فراهم کردن تهویه مناسب و جریان هوای تازه را انجام دهند. او گفته که روش‌های انتقال ویروس کرونا باید به صورت یک طیف گسترده در نظر گرفته شود و فکر نمی‌کند که تفاوت قطرات مایع و ذرات معلق در انتشار آن چندان زیاد باشد. او میگوید: ما نباید منتظر جداسازی دقیق بین روش‌های مختلف انتقال باشیم، بلکه باید درباره یک رویکرد جامع صحبت کنیم و به آن عمل نماییم.
از طرفی، دانستن اینکه چه میزان از انتقال ویروس، از طریق اشیا آلوده اتفاق می‌افتد کار دشواری است. در حالیکه مقامات CDC گفته‌اند که سطوح آلوده اهمیت کمتری نسبت به قطرات مایع دارند، اما این سازمان همچنان مردم را به ضدعفونی کردن سطوح توصیه کرده است. پژوهشگران خاطرنشان کرده‌اند که در مورد ویروس سارس، هر دو روش مذکور نقش مهمی در انتقال ویروس داشته‌اند.
پرفسور دیلان موریس (Dylan Morris) از اعضای تیم تحقیق میگوید که گسترش سریع ویروس کرونا که بسیار سریع‌تر از سارس و مرس انتقال می‌یابد، به این معنی است که دینامیک‌های دیگری در این موضوع دخیل هستند. مطالعات نشان داده‌اند که افراد آلوده به این ویروس ممکن در مراحل اولیه ابتلا به آن، علایم شدیدی از خود بروز ندهند و به زندگی روزمره خود ادامه دهند و به این‌ترتیب ویروس را به افراد بیشتری منتقل کنند. به همین‌خاطر توصیه شده است که افرادی که دارای علایم خفیف هستند حتما در خانه بمانند.
محققان اکنون می‌خواهند ببینند که شرایط محیطی مختلف مانند درجه حرارت و رطوبت چگونه توانایی ویروس کرونا برای چسبیدن به سطوح را تحت تاثیر قرار می‌دهند. آن‌ها همچنین برای درک نحوه انتقال واقعی این ویروس می‌خواهند بدانند آیا شیوع ویروس در طول تابستان کند خواهد شد (مثل آنفلوآنزا) یا نه؟
البته محققان دیگری نیز تلاش کرده‌اند به این سوالات جواب دهند. این هفته در مطالعه دیگری، پژوهشگران چینی داده‌هایی را درباره ذرات معلق موجود در هوای بیمارستان‌ها و محیط‌های اطراف آن‌ها منتشر کردند. یافته‌های آن‌ها نشان داد که در اکثر موارد، هوای این مکان‌ها پاک است؛ جاهایی مانند مرکز مراقبت‌های ویژه کاملا عاری از ویروس بودند. اما آن‌ها در برخی جاها، برای مثال اتاقی که دکترها و پرستارها مرتبا لباس‌های محافظ خود را عوض می‌کنند و همچنین در توالت‌های مخصوص بیماران، متوجه تمرکز بالای ویروس شدند.
اخیرا نیز گروهی از محققان سنگاپوری متوجه وجود ویروس کرونا در مدفوع بیماران آلوده شده بودند. آن‌ها این فرضیه را پیش کشیدند که سیفون توالت‌ها ممکن است باعث انتشار ویروس در فضای بیمارستان‌ها شود.
این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه خود هستند اما در کل پیشنهاد آن‌ها این است که مراکز مراقبتی باید با افزایش تعداد بیماران کووید۱۹، احتیاط‌های بیشتری را در نظر بگیرند. موریس میگوید: در حال‌حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که مردم درباره انتقال ویروس از طریق ذرات معلق در هوا نگران باشند، اما احتمال اتفاق افتادن آن در جاهایی مثل بیمارستان‌ها می‌تواند وجود داشته باشد.
اما جوزف آلن دلایل بیشتری برای هشدار دادن نسبت به این موضوع دارد. او میگوید: درست است که در حال‌حاضر به بیمارستان‌ها توصیه می‌شود که از هوای تازه و فیلتراسیون مناسب استفاده کنند، اما این پیام باید به مردم عادی نیز داده شود.
البته او گفته که مردم توصیه‌های اصلی را هم نباید فراموش کنند: یعنی خودشان را از ازدحام و جمعیت‌ها دور نگه دارند، تا جای ممکن در خانه بمانند و دست‌هایشان را مرتب بشویند.
