نگاهی به دوره وزارت آذری جهرمی: آیا از عملکرد وزیر ارتباطات راضی بودید؟

در این مطلب نگاهی به فراز و فرودهای روزهای پر چالش دوره وزارت آذری جهرمی در وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات خواهیم داشت.

کمتر از 10 روز به پایان کار دولت دوازدهم باقی مانده است، حسن روحانی در 12 مرداد 1392 دولت را در دست گرفت، در 12 مرداد 1396 دولت جدیدش را معرفی کرد و باید در 12 مرداد 1400 اداره امور اجرایی کشور را تسلیم سید ابراهیم رییسی کند.

روحانی در دولت یازدهم ابتدا محمود واعظی را به عنوان وزیر ارتباطات برگزید، واعظی چهار سال وزیر ارتباطات بود اما در ابتدای دولت دوازدهم، رئیس جمهور تصمیم گرفت تا یک وزیر دهه شصتی را برای در دست گرفتن سکان هدایت وزارت ارتباطات انتخاب کند، بنابراین نام محمد جواد آذری جهرمی که در آن زمان 36 سال سن داشت، مطرح شد.

آذری جهرمی در 25 شهریور 1360 در جهرم به دنیا آمد، او در پردیس فنی و مهندسی دانشگاه شهید بهشتی، مدرک کارشناسی مهندسی برق گرایش قدرت را گرفت. او در سال 83 و در سن 23 سالگی ازدواج کرد و یک سال بعد در وزارت اطلاعات به عنوان کارشناس فنی مشغول به کار شد.

او سپس به سازمان تنظیم مقررات رفت و مدیر کل سیستم‌‌های ارتباطی این سازمان شد، او در سال 93 به هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت راه یافت و سپس در سال آخر وزارت محمود واعظی به عنوان معاون اول وی فعالیت کرد.

زمانی که جهرمی به عنوان گزینه پیشنهادی وزارت ارتباطات به مجلس معرفی شد، بسیاری از نمایندگان مخالف وزارت او بودند، آذری جهرمی نسبت به دیگر وزرای مسن دولت دوازدهم بسیار جوان به نظر می‌رسید، اما تجربه جهرمی و حمایت تمام قد روحانی از او باعث شد تا او با کمترین رای اعتماد در میان وزرای دولت دوازدهم و 120 رای مخالف بر مسند وزارت ارتباطات تکیه زند.

دوره وزارت آذری جهرمی

آذری جهرمی تنها وزیر متولد شده پس از انقلاب و تنها وزیر دهه شصتی در تاریخ جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. وزیر جوان از همان ابتدا آدم متفاوتی بود، انتخاب او، حضور وی در وزارت ارتباطات، صحبت‌ها، منش و عملکرد او در دولت دوازدهم نیز با دیگر وزرا متفاوت بوده و هست، به طوری که روحیه جوان او در تمامی کارها به چشم می‌خورد.

محمد جواد آذری جهرمی از آن دست وزرایی است که با تی‌شرت در محل کار حاضر می‌شود، به برنامه دورهمی مهران مدیری می‌رود، عکس‌های او هنگام خوردن انار و هندوانه و بازی کردن با بچه‌های همسایه پخش می‌شود، با جوان‌ترها سر استقلال و پرسپولیس کل‌کل می‌کند، پیام‌هایش در شبکه‌های اجتماعی خودمانی هستند، خیلی از توییت‌هایی که برایش ارسال می‌شود را پاسخ می‌دهد، پاچه شلوارش را بالا می‌زند و وارد جوی آب می‌شود، از کالاف دیوتی بازی کردن پسرش می‌نالد، در کنسرت خنده یکی از هنرمندان شرکت می‌کند و اجازه می‌دهد با او شوخی کنند، گاهی با مترو به محل کار می‌رود و خلاصه مجموعه‌ای از رفتارهایی را از خود نشان داده که هرگز از وزرا و مسئولین کت و شلواری و اتوکشیده دولتی و دور از مردم ایرانی ندیده‌ایم.

آذری جهرمی مسئول وزارتخانه‌ای شد که راحت بگویم، شبیه به یک سیبل برای مردم به نظر می‌رسد و همه عصبانیت‌شان را آن‌جا خالی می‌کنند، وزارت ارتباطات مستقیما با خوراک این‌روزهای مردم و به ویژه جوانان یعنی اینترنت، پینگ، پلتفرم‌‌های اینترنتی داخلی و خارجی، استارتاپ‌ها و کسب و کارهای آنلاین در ارتباط است. به طور طبیعی پذیرفتن مسئولیت یک فناوری که کار، زندگی و تفریح مردم با آن گره خورده، بسیار دشوار است، کافیست یک روز وضع اینترنت بد باشد تا جوانان عصبانی از دست مسئولین، وزیر و اطرافیانش را مسئول اتفاقات بدانند.

اما آذری جهرمی واقعا تلاش می‌کرد تا ارتباط خوبی با مردم داشته باشد، حتی بارها شد که در جواب توهین و کنایه مردم در توییتر، با روی گشاده و شوخی پاسخ داد، کل‌کل‌های فوتبالی او هرگز تمامی ندارد و شاید یکی از وزرای برجسته در ارسال توییت و استوری‌های غیر کاری باشد.

او بسیاری از پنجشنبه‌ها در اینستاگرام حاضر شد و از مردم خواست تا مشکلات و دغدغه‌های خود را با وی در میان بگذارند، سپس به بیشتر این پیام‌ها پاسخ می‌داد، همچنین همانطور که اشاره کردیم برخی روزها با مترو به محل دفتر وزارت ارتباطات رفت و در میان مردم بود، خودش که می‌گوید این کار عادت اوست اما او این کار را با نیت قلبی درستی انجام می‌دهد یا آنکه هدفش چیز دیگریست، با خدا… .

دوره وزارت آذری جهرمی بسیار پر فراز و فرود و جنجالی بود، به جرات می‌توان گفت جهرمی در سخت‌ترین دوران وزارت ارتباطات، مسئولیت این وزارتخانه را بر عهده گرفت، شروع جهرمی در وزارت ارتباطات طوفانی آغاز شد و طوفانی ادامه پیدا کرد، در ادامه برخی از مهم‌ترین اتفاقات و چالش‌های جهرمی در دوران وزارت او را با یکدیگر مرور خواهیم کرد:

پوشش سراسری اینترنت

جهرمی در برهه‌ای وزارت ارتباطات را به دست گرفت که کشور از نظر ارتباطی از کشورهای دیگر عقب مانده بود، بسیاری از شهرها و روستا‌ها به اینترنت پرسرعت متصل نبودند، از طرفی روز به روز به محبوبیت شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های آنلاین افزوده می‌شد و نیاز به برقراری ارتباط در شهرها و روستاها به شدت احساس می‌شد.

آذری جهرمی از همان ابتدا عزم خود را برای ارتباط سراسری جزم کرد و وزارتخانه او طی 4 سال توانست پوشش 98 درصدی دسترسی روستا‌ها و دسترسی 100 درصدی مردم به اینترنت را برقرار کنند. البته با جدیت می‌توان گفت اگر کرونا نبود، هرگز این پروژه تا پایان دولت دوازدهم به پایان نمی‌رسید و شیوع کرونا و اینترنتی شدن آموزش، کسب‌ و کارها و نیاز مبرم به اتصال سراسری، موجب شد تا این پروژه تسریع بیابد. اما به هر شکل عملکرد وزارت ارتباطات در پوشش سراسری اینترنت پیش از اتمام کار دولت دوازدهم قابل تقدیر است.

فیلترینگ تلگرام

پا قدم وزیر جوان برای پیام‌رسان‌های خارجی و داخلی کشور بسیار بد بود، از همان ابتدایی که آذری جهرمی به صندلی وزارتخانه خیابان شریعتی تکیه زد، شایعات بسته شدن تلگرام منتشر شده بود و این پیام‌رسان با اختلالاتی همراه شده بود. ابتدا در دی سال 96 و پس از اغتشاشات تهران، تلگرام به مدت محدودی فیلتر شد، سپس مجدد تلگرام در اردیبهشت 97 فیلتر شد و آذری جهرمی و روحانی از اولین کسانی بودند که اعتراض خود نسبت به فیلترینگ این پیام‌رسان را اعلام کردند.

آذری جهرمی به طور کلی همواره در صحبت‌های خود مخالف فیلترینگ بود، البته هرگز پیشنهادی برای حکمرانی در فضای مجازی بدون فیلترینگ ارائه نداد اما مخالفتش را با فیلترینگ اعلام کرد. همانطور که می‌دانید، دستور فیلترینگ تلگرام و صدور این حکم توسط وزارت ارتباطات صورت نگرفت، این وزارتخانه تنها دستورات بالادستی را اجرا کرد؛ بنابراین نمی‌توان جهرمی را از افراد موثر در فیلترینگ تلگرام نامید، حداقل در ظاهر ماجرا که این‌گونه به نظر می‌رسد.

مخالف فیلترینگ، اما موافق بستن فیلترشکن‌ها

پس از فیلترینگ تلگرام، فیلترشکن‌ها هم دچار اختلال شدند، صبح روز 25 اردیبهشت یعنی تقریبا 10 روز پس از فیلترینگ تلگرام، آذری جهرمی در مراسم معرفی پروژه‌های جدید همراه اول از اختلال فیلترشکن‌ها حمایت کرد و گفت این کار در راستای دستور رییس جمهور و شورای عالی فضای مجازی رخ داده، جهرمی توضیح داد که بسیاری از فیلترشکن‌هایی که توسط مردم استفاده می‌شوند، مشکلات امنیتی دارند و باج‌افزار هستند، دولت هم به دنبال آن نیست تا استفاده مردم از باج‌افزارها افزایش پیدا کند. جهرمی در این مراسم اعلام کرد که پیام‌رسان ایرانی انتخاب کاربران است!

پروژه پیام‌رسان‌های ایرانی

آذری جهرمی گفت که پیام رسان ایرانی، انتخاب کاربران است، اما واقعا انتخاب کاربران ایرانی، پیام‌رسان داخلی نبود. ما در مطلبی جامع در خصوص سرنوشت پیام‌رسان‌های ایرانی و میلیارد‌ها هزینه‌ای که صرف این پلتفرم‌ها شد، صحبت کردیم که می‌توانید از لینک زیر آن را بخوانید.

اما به طور خلاصه باید گفت که مرکز ملی فضای مجازی با ریاست رئیس جمهور و اعضایی مانند وزیر ارتباطات، آنطور که باید و شاید از پیام‌رسان‌های ایرانی حمایت نکردند، به این ترتیب پیام‌رسان‌های داخلی هرگز نتوانستند خدماتی با کیفیت تلگرام را ارائه دهند و این میان هم پیام‌رسان‌های نوپا ایرانی نابود شدند، هم اعتماد مردم نسبت به نسخه فارسی پلتفرم‌های خارجی از بین رفت و هم بودجه زیادی بدون بازخورد مناسب خرج این پیام‌رسان‌ها شد.

البته در خصوص پیام‌رسان‌های ایرانی همه مقصر بودند، از مقام‌های بالا دستی گرفته تا وزارت ارتباطات و حتی صدا و سیما، اما شکست پیام‌رسان‌های ایرانی در مقابل تلگرام قطعا یک لکه سیاه در دوره وزارت آذری جهرمی خواهد ماند.

طرح رجیستری

اجرایی شدن طرح رجیستری نیز بخشی دیگر از شروع طوفانی جهرمی در وزارت ارتباطات بود. در سال 96 بیش از 10 سال بود که طرح رجیستری مطرح اما اجرایی نشده بود، این اتفاق حدود سه ماه پس از وزیر شدن جهرمی رخ داد. این طرح در ابتدا برای گوشی‌های آیفون و سپس دیگر گوشی‌های اندرویدی به مرور زمان اجرایی شد.

البته نحوه اجرای این طرح توسط وزارت ارتباطات به ویژه در ماه‌های اولیه بسیار ضعیف و دور از انتظار بود، مشکلات عدیده سیستم ثبت گوشی، باگ‌های فراوان و راه فرار واردکنندگان گوشی برای سواستفاده از طرح رجیستری، موجب شد تا نحوه اجرایی شدن این طرح بارها و بارها تغییر کند. این تغییرات حتی تا سال گذشته نیز ادامه پیدا کردند و پس از شیوع کرونا، چند مرتبه روش رجیستری گوشی مسافری تغییر کرد.

کاری با خوب یا بد بودن طرح رجیستری نداریم و این موضوع خودش یک مقاله جداگانه است اما شیوه اجرای این طرح از طرف وزارت ارتباطات به خوبی صورت نگرفت و با آزمون و خطا‌های فراوان در حال حاضر به یک قانون واحد و مشخص در این خصوص رسیده‌ایم. ایرادات متعدد سامانه رجیستری، نبود محدودیت واردات گوشی با یک شناسنامه و امکان سوءاستفاده از گذرنامه‌ها برخی از مشکلاتی بودند که وزارت ارتباطات تا ماه‌ها پس از اجرای طرح رجیستری درگیر رفع آن‌ها بود.

افتتاح مراکز تبادل ترافیک داده‌‌ها

از اقدامات خوب و موثر جهرمی در افزایش کیفیت اینترنت، افتتاح مراکز تبادل ترافیک داده‌ها در شهر تهران و چند شهر بزرگ دیگر کشور است؛ این مراکز داده به توسعه کیفیت اینترنت داخلی و افزایش پهنای باند کمک می‌کنند.

البته جهرمی اخیرا اولین مرکز تبادل اینترنتی بین‌المللی را نیز افتتاح کرد، هرچند این اتفاق خیلی دیر انجام شد اما با اینکار رفع انحصار واردات اینترنت توسط شرکت ارتباطات زیرساخت برطرف شد، شرکت ارتباطات زیرساخت زیر مجموعه وزارت ارتباطات است.

افزایش قیمت تلفن همراه

در دولت دوازدهم با تورم‌های سنگینی که به وجود آمد، اوضاع بازار تلفن همراه و دیگر تجهیزات کامپیوتری و فناوری به شدت برهم خورد و تعادل در این بازار از بین رفت. در این میان طرح رجیستری هم موجب افزایش قیمت شد. زمانی که طرح رجیستری اجرایی شد، حقوق ورودی هر تلفن همراه حدود 100 تا 200 هزار تومان را به قیمت نهایی آن اضافه می‌کرد، اما با افزایش قیمت دلار از 3500 تومان به 30 هزار تومان، در حال حاضر حق ورودی برخی از گوشی‌ها به اندازه قیمت یک گوشی پرچمدار در سال 96 شده است.

در مقاطعی هم مشکلاتی برای واردات گوشی موبایل به وجود آمد که بیشتر متوجه وزارت صنعت و معدن بود اما وزارت ارتباطات نیز در این موضمع کم نقش نبود، در زمان اختصاص ارز دولتی برای واردات گوشی، بسیاری از شرکت‌ها ارز دریافت کردند ولی هیچ تلفن همراهی به کشور وارد نکردند، همچنین بسیاری از وارد کنندگان در سایه غفلت وزارت صمت و ارتباطات، گوشی‌های وارداتی را بالاتر از قیمت مصوب در بازار به فروش رساندند که همگی در زمان آذری جهرمی اتفاق افتاد.

اتهامات بی‌جواب یک نماینده

سیده حمیده زرآبادی، عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی در سال 98 با رو کردن اسنادی از تخلفات وزیر ارتباطات، به طوری جهرمی را به چالش برد که جهرمی هنوز هم از این چالش خارج نشده است. زرآبادی پرونده‌هایی را بر علیه وزیر ارتباطات منتشر کرد که نشان می‌داد خواهر همسر جهرمی، در قراردادهای کلان بیمه‌ با رایتل نقش داشته و کارمزد نجومی دریافت کرده است. او همچنین اعلام کرد که سجاد بنابی، معاون وزارت ارتباطات در تخلف یکی از شرکت‌‌های ارزش افزوده نقش داشته و فساد 23 میلیاردی را رقم زده است.

وی همچنین بحث شنود تلفن برخی نمایندگان مجلس توسط وزارت ارتباطات و پول دادن جهرمی برای توییت برخی افراد در حمایت از او را نیز مطرح کرد. جهرمی اکثر این مسائل را تکذیب و به تعدادی از این اتهامات هرگز پاسخ نداد.

قطعی یک هفته‌ای اینترنت!

بی‌راه نیست اگر بگوییم دوره وزارت آذری جهرمی یکی از پر چالش‌ترین دوران وزارت ارتباطات بود. در سال 98 بود که به دلیل اغتشاشات کشوری. حدود یک هفته اینترنت بین‌الملل قطع شد، کاری به درست یا غلط بودن این تصمیم نداریم اما هر چه بود در زمان آذری جهرمی اتفاق افتاد.

البته پس از برقراری اتصال، جهرمی در ویدیویی از مردم عذرخواهی کرد، او گفت که همه تلاشش را برای برقراری اتصال انجام داده و برای قطع اتصال اینترنت بین‌الملل، تابع مراجع ذی‌صلاح امنیتی بوده است. او پس از قطعی اینترنت حتی شماره تماس خود را منتشر کرد و گفت تمامی افرادی که از این قطعی ضرر دیده‌اند، به او پیام دهند.

عقب ماندگی در صنعت فضایی

متاسفانه در دولت یازدهم و دوازدهم به شکلی که باید بر روی رشد و توسعه ماهواره‌های ایرانی سرمایه‌گذاری نشد، همچنین طرح‌های ملی برای ارسال انسان به فضا به تاخیر افتاد و اتفاقی که قرار بود در سال 1404 رخ دهد به سال 1410 موکول شد، البته اگر این طرح مجددا با تاخیر همراه نشود.

قائم مقام سابق امور بین الملل سازمان فضایی ایران، در این خصوص اعلام کرده بود که ماهواره‌های بسیاری در کشور تولید شده‌اند اما به دلایل سیاسی مورد استفاده قرار نگرفتند. جلسات شورای عالی فضایی باید به این حوزه سامان دهد، اما جلسات تشکیل نمی‌شود و تعدادی از ماهواره‌های تولید شده پرتاب نمی‌شوند؛ دلیل عدم پرتاب ماهواره‌ها بیشتر سیاسی است تا علمی. سازمان فضایی پیش‌تر در زیر مجموعه وزارت ارتباطات فعالیت می‌کرد، سپس این سازمان به نهاد ریاست جمهوری پیوست، در سال 93 با جدا شدن سازمان فضایی از نهاد ریاست جمهوری، ضربه بزرگی به برنامه‌های فضایی کشور وارد شد.

وجود سه سازمان با وظایفی موازی یکی تحت نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، یکی زیر نظر سازمان فضایی و دیگری با مدیریت وزارت ارتباطات از مهم‌ترین دلایل عقب‌ماندگی کشور در صنعت فضایی برشمره می‌شود. اتفاقی که با کمک دولت و وزارت ارتباطات باید رفع شود.

دوره وزارت آذری جهرمی و کرونا

دوران پرحاشیه جهرمی در وزارت ارتباطات با کرونا همراه شد تا باز هم او و وزارتخانه‌اش با یک چالش بزرگ همراه شوند، عدم پیشرفت پیام‌رسان‌های ایرانی موجب شد تا وزارت ارتباطات با همکاری وزارت آموزش و پرورش یک پلتفرم جدید با نام شاد را طراحی و لانچ کند، واقعیت آن است که شاد آنقدر در ابتدا بد بود که اکثر مدارس به سراغ استفاده از پلتفرم‌های خارجی برای آموزش مجازی رفتند، البته شاد به مرور زمان بهبود یافت اما دیگر مدارس به استفاده از پلتفرم‌های خارجی عادت کردند.

در زمان آنلاین شدن آموزش مدارس و دانشگاه‌ها بسیاری از مناطق کشوری به اینترنت اتصال نداشتند و بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان در این دوره متضرر شدند. بنابراین عملکرد وزارت در این دوره هم با نمره منفی مواجه شده و اصلا قابل قبول نیست.

استارت اینترنت اشیاء و 5G

جهرمی در وزارت ارتباطات دولت یازدهم توجه خوبی بر روی موضوع اینترنت اشیاء و توسعه اینترنت نسل پنجم داشت. تاکنون اینترنت 5G توسط اپراتورهای تلفن همراه در برخی از شهرهای کشور راه‌اندازی شده، همچنین قوانین و نقشه راه هوش مصنوعی در کشور نیز چیده که بر اساس آن باید تا سال 1405 بیش از 200 میلیون دستگاه به اینترنت اشیاء متصل شوند. البته زحمت اینکار بر دوش وزارت ارتباطات دولت سیزدهم خواهد بود.

بازداشت شدن جهرمی

ابتدای بهمن سال 99 بود که با اعلام جرم دادستان کل کشور و شکایت صدا و سیما، آذری جهرمی، به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شد. طبق این حکم، دادستان کل کشور وزیر ارتباطات را به دلیل استنکاف از اجرای اوامر قضایی در مورد فیلتر کردن اینستاگرام، ممانعت از اجرای ابلاغ رئیس مرکز ملی فضای مجازی برای کاهش پهنای باند بین‌الملل و محدودسازی پیام‌رسان‌های خارجی و عدم اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی از جمله مصوبه سال ۹۱ شورا در مورد انسداد فیلترشکن‌ها و VPNها، مجرم شناخت.

البته وزیر ارتباطات با حضور در دادسرا پس از اعلام جرم، مورد بازجویی قرار گرفت و با قرار التزام، دستور آزادی او توسط بازپرس پرونده صادر شد.

پایان وزیر جوان

به طور کلی دوره وزارت آذری جهرمی را نمی‌توان مثبت اما می‌توان متفاوت نامید. متاسفانه سطح انتظار ما از مسئولین بسیار پایین آمده و همین که وزیر ارتباطات مانند وزیر اسبق به بیت کوین، بیت کورن نمی‌گوید، جای شکرش باقیست…!

وزیر ارتباطات تابوهای بسیاری را در ایران شکست، دوره مسئولیت او از نظر فنی و تخصصی چنگی به دل نمی‌زند اما شخصیت متفاوت او همواره جذاب بود. به هر شکل 12 مرداد پایان کار آذری جهرمی است و شاید بعد‌ها در دولتی دیگر او به عنوان وزیر برگزیده شد.

امید داریم تا رسم انتخاب وزیر جوان در دولت آینده نیز تکرار شود، به ویژه وزیر ارتباطات که ارتباط بیشتری با نسل جوان دارد. نظر شما در رابطه با عملکرد آذری جهرمی در دولت گذشته چیست؟ آیا از عملکرد ایشان راضی هستید؟ نظرات خودتان را با ما و سایر دوستان در آی‌تی‌رسان به اشتراک بگذارید.

[totalpoll id=”350351″]