یکی از بهترین خوراکیهای چهار فصل که در تمام دنیا محبوب است و انواع گوناگونی هم دارد بستنی است، اما اولین بستنی چگونه ساخته شد و از چه دورهای به شکل امروزی خود درآمده است؟!
اولین بستنی که در تاریخ به آن اشاره شده در سال ۱۶۷۱ و در دربار چارلز دوم درست شد. در تولید این بستنی از یک طعم دهنده مخصوص، بهار نارنج و مادهای شیمیایی که امکان سفت شدن بستنی بدون فریز کردن آن را میداد، استفاده شده بود.
اما درباره وجود بستنی پیش از این تاریخ هم اظهارات زیادی وجود دارد، از نرون امپراطور روم تا کاترین، افراد زیادی هستند که از نوشیدنیهای خنک یا منجمد لذت میبرند، اما در قرن هفدهم کسی نتوانسته بود بستنی را به شکلی که امروزه میشناسیم در بیاورد و همانطور که گفتیم، اولین بار در یک عید در دربار چارلز دوم پادشاه انگلستان بستنی به شکل امروزی آن سرو شد. در بعضی منابع ذکر شده که چارلز به سازنده به اندازه یک سال حقوق کار در دربارش را پرداخت کرد تا دستور تهیه آن را از دیگران مخفی نگه دارد، اما در دهه ۱۶۸۰ توسط کنتس Grace Granville دستور آن نوشته و افشا شد. در این دستور گفته شد که قبل از اضافه کردن طعم دهنده باید کِرِم (خامه) را شیرین کرد و سپس به آن عرق بهار نارنج اضافه کرد. بستنی با طعم بهار نارنج تا پایان قرن هفدهم تنها نوع بستنی بود و پس از آن طعمهای شکلات، لیمو و کدو به آن اضافه شد.
فناوری تولید این بستنی چه بود؟!
امروزه میدانیم اولین قدم برای تولید بستنی، مخلوط کردن نمک خوراکی با یخ است. یک فرآیند سریع که به مواد سادهای هم نیاز داشت. یک ظرف پر از خامه، تخم مرغ، شکر و طمع دهنده را در یک سطل یخ میریزند و مقداری نمک به یخ اضافه میکنند. زمانی که نمک با یخ مخلوط میشود، از سرمای آن میکاهد (دقیقا به همین دلیل است که روی برف جادهها نمک میپاشند). در این حالت بستنی به اصطلاح خودمان آب نمیشود و به کمی گرما نیاز دارد که از مواد مخلوط بدست میآورد.
مردم قرن هفدهم از این قضیه آکاه نبودند، بنابراین به جای نمک خوراکی از نیترات پتاسیم استفاده میکردند. پیشتر از این ماده در تولید مواد آتشزا برای آتش بازی یا اسلحه استفاده میشده است. این که چگونه این افراد از نیترات پتاسیم استفاده میکردند نیز کمی عجیب است!
شاید دلیل این است که شیمیدانان در حال آزمایش نیترات پتاسیم برای فهمیدن خواص منجمد شده این ماده بودهاند. آن چه میدانیم این است که در سال ۱۵۵۸، یک ادیب و نماشنامه نویس به نام Giambattisa della Porta کتابی با نام جادوی طبیعت نوشت و در آن به مردم پیشنهاد کرد که از ترکیب نیترات پتاسیم با یخ استفاده کنند، سپس یک شیشه کوچک از نوشیدنی الکلی مخلوط با آب را در آن غوطهور کنند، یا آن را آنقدر بچرخانند تا محلول درون شیشه یخ بزند. از آن زمان، راز تولید نوشیدنیهای یخی به کندی در سراسر اروپا منتشر شد، تا این که ۱۱۳ سال بعد در دربار سلطنتی انگلستان برای اولین بار تولید شد. در تصویر زیر دستگاه مورد استفاده برای ساخت بستنی در آن زمان را میبینیم: