زبان یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین ابزارها برای حفظ فرهنگ و انتقال آن به آیندگان است. احتمالا شنیده‌اید که زبان فرانسه یکی از دل‌نشین‌ترین زبان‌هاست، زبان آلمانی، زبان فلسفه است، زبان انگلیسی زبان بین‌المللی و زبان فارسی، زبانی آهنگین و پر نقطه است، اما این روزها حال و روز بسیاری از زبان‌ها به‌خصوص فارسی خوب نیست!
گسترش شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص موبایلی و پیام‌رسان‌های تلفن‌های هوشمند همچون تلگرام، واتس‌اپ و لاین باعث ایجاد واژه‌های جدید و خودساخته توسط جوانان و نوجوانان شده است. علاوه بر اینکه زبان فارسی در شبکه‌های اجتماعی با موضوع دیگری به نام «غلط نویسی» نیز مواجه است؛ «غلط نویسی» شیوه جدیدی در شبکه‌های اجتماعی است که کاربران فارسی‌زبان به عمد و یا سهوا اکثر لغات را اشتباه می‌نویسند!
نوشتن “عایا” به‌جای کلمه “آیا”؛ نوشتن “اصن” به‌جای کلمه “اصلا”، نوشتن کلمه “قلط” به‌جای “غلط” و… تنها بخشی از چندین و چند مورد غلط نویسی‌های رایج در شبکه‌های اجتماعی است. این غلط نویسی‌ها به حدی رسیده است که برخی از کارشناسان زبان و ادبیات فارسی این مشکل را «بحران غلط نویسی» نامیده‌اند.
بااین‌وجود مشکلات زبان‌ها و به‌خصوص زبان فارسی به همین دو نکته ختم نمی‌شود. این روزها در شبکه‌های اجتماعی کاربران به‌شدت به فشرده نویسی و ترکیب زبان‌ها علاقه‌مند شده‌اند. در بسیاری از مکالمات و اشتراکات موجود در شبکه‌های اجتماعی تلگرام، واتس‌اپ، اینستاگرام و فیس‌بوک تمام این موارد به‌وضوح دیده می‌شود.
آیا تغییرات زبانی تنها منحصر به زبان فارسی است؟!
جالب است بدانید که زبان فارسی تنها زبانی نیست که با مشکل تغییرات و بحران‌های زبانی در شبکه‌های اجتماعی مواجه است! زبان‌های دیگری همچون انگلیسی، اسپانیایی و سایر زبان‌های دنیا نیز از این مشکلات دور نبوده‌اند. در شرق آسیا و به‌خصوص کشور کره جنوبی شبکه‌های اجتماعی باعث ایجاد کلمات انگلیسی فراوانی در محاوره مردم شده است، زبان انگلیسی به واسطه شبکه‌های اجتماعی با مشکل تغییر در نوشتار مواجه شده است و سهم سایر زبان‌ها نیز از این مشکلات کم نیست!
مشکل زبان فارسی جدی است!
هرچند شبکه‌های اجتماعی تأثیرات مثبت فراوانی بر روی فرهنگ جامعه گذاشته‌اند اما مشکلاتی را نیز در کنار این اثرات مثبت داشته‌اند. مشکلاتی که عمدتا بر روی زبان نوشتاری و تا حدودی گفتاری ما ایجاد شده و بسیار جدی است. همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، کاربران فارسی‌زبان در شبکه‌های اجتماعی کلمات زیبای فارسی را غلط می‌نویسند، در مکالمات نوشتاری و گفتاری از کلمات بیگانه فراوانی استفاده می‌کنند و کلمات را در جمله‌ها به‌صورت فشرده و مخفف استفاده می‌کنند. این مشکلات باعث شده است تا نگرانی فرسایش زبان فارسی بیشتر از سایر زبان‌ها مطرح شود.
چه کسانی مقصر هستند؟
شاید در نگاه اول کاربران شبکه‌های اجتماعی متهم ردیف اول فرسایش زبان فارسی باشند اما تنها کاربران شبکه‌های اجتماعی مقصر نیستند! کارشناسان زبان فارسی و متخصصان علمی نیز در این مشکلات نقش به‌سزایی دارند. کارشناسان زبان فارسی با آسیب شناسی و آموزش‌های درست در مقاطع مختلف می‌توانند در حل مشکلات پیش‌آمده برای زبان فارسی نقش به‌سزایی داشته باشند و متخصصان علوم مختلف نیز به‌جای استفاده از واژه‌های بیگانه می‌توانند کلمات مصوبه فرهنگستان فارسی را استفاده کرده و ترویج دهند.
آیا راه‌حلی برای فرسایش زبان وجود دارد؟!
بی‌شک هیچ مشکلی بدون راه‌حل نیست به‌خصوص مشکلی که یک‌طرف آن شبکه‌های اجتماعی باشد. شبکه‌های اجتماعی شمشیرهای دو لبه‌ای هستند که علاوه بر تأثیر منفی می‌توانند به همان اندازه امکان بازسازی آن را بدهند؛ بنابراین برای فرهنگ‌سازی و نجات زبان‌ها به‌خصوص زبان فارسی باید از همین شبکه‌های اجتماعی شروع کرد.
نسل جدید مردمانی با دیکته هایی ضعیف خواهند بود که فقط می توانند در محیط مجازی ارتباط برقرار کنند و در دنیای واقعی قدرتِ تکلم نخواهند داشت!
خ خ خ اصنم اینجور نیس، بظار ا‌ِشقو هالمونُ بکنیم.