اگر فیلم‌های تکراری سینما با موضوعات جنایی را که در آنها به مواردی مانند بازرسی صحنه جرم پرداخته می‌شود نگاه کرده باشید، احتمالا فهمیده‌اید که متخصصان پزشکی قانونی شواهدی از DNA فرد مظنون را پیدا می‌کنند تا بعد از چند دقیقه، اطلاعات ژنتیکی او را از رایانه دریافت نمایند. اگرچه در دنیای واقعی سرعت انجام این فرآیند آنچنان بالا نیست، ولی قطعا می‌توان از DNA به عنوان بالاترین مدرک شناسایی در پزشکی قانونی یاد کرد. با این وجود، زمانی که صحبت از نمونه مو از دست رفته افراد یا کسانی که در صحنه جرم حضور داشته‌اند می‌شود، ترتیب‌دهی پروتئین موجود در آنها ممکن است کارایی بهتری نسبت به DNA داشته باشد.
در یکی از مطالعات مجله PLOS One، محققان در آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور در کالیفرنیا به روشی برای استخراج اطلاعات ژنتیکی از پروتئین‌های موجود در مو دست یافته‌اند. یکی از متخصصین شیمی حیاتی در لیورمور در این رابطه می‌گوید:
در حال حاضر علم پزشکی قانونی به شاخص DNA بسیار وابسته است، اما تجزیه و تحلیل پروتئین‌ها می‌تواند اطلاعات بیشتری را در بازرسی پرونده‌ها فراهم کند.
آسیب‌پذیری موها
در حال حاضر، مشکلی که دانشمندان پزشکی قانونی با آن درگیر هستند، این است که وقتی DNA خارج از سلول‌های زنده قرار بگیرد به سرعت تجزیه می‌شود. با توجه به رشد موها، سلول‌هایی که ساقه مو را تشکیل می‌دهند، خواهند مرد چراکه بدین وسیله کشیده می‌شوند و با ادامه حرکات بیشتر جلوی تامین مواد مغذی آنها گرفته می‌شود. در اینجا تنها مولکول DNA که قادر است در داخل مو زنده بماند، میتوکندری (اندامکی برای تنفس سلول) خواهد بود و این مورد اطلاعات کاملی از DNA هسته سلول را در خود ندارد.
با توجه به مقدار کم DNA میتوکندری در مو، این عامل برای تشخیص هویت کافی نیست. از این رو دانشمندان مجبور شدند تا به تجزیه و تحلیل کلی‌تر مو در زیر میکروسکوپ بپردازند. آنها می‌توانند با مشاهده رنگ و ویژگی‌های خاص فیزیکی مو، نمونه برداشته شده از صحنه جرم را با مورد مشکوک تطبیق دهند. با این حال، کارشناسان در مورد صحت اینگونه بررسی‌ها اختلاف نظر دارند.
George Sensabaugh، استاد علوم پزشکی قانونی از دانشگاه کالیفرنیا که در این تحقیق حضور نداشت، نظر خود را اینگونه مطرح می‌کند:
به دلیل دشواری‌های شناخته شده در گردآوری اطلاعات قابل اعتماد از مورفولوژی مو و همچنین سختی استخراج DNA از آن، در بسیاری از مواقع، موی پیدا شده به عنوان مدرک، به هیچ وجه مورد بازرسی قرار نمی‌گیرد.
راه‌حل بهتر
از سوی دیگر، پروتئین‌ها پایدارتر از DNA هستند و فراوانی آنها در مو بیشتر است. جهش‌هایی که در DNA اتفاق می‌افتد به پروتئین‌ها برگردانده می‌شوند و گاهی می‌توانند ساختار پروتئین را به وسیله تعویض اسید آمینه برای مورد دیگر تغییر دهند. به عبارت دیگر، حتی زمانی که DNA توسط نور، گرما یا عامل مخرب دیگری وجود نداشته باشد، دگرگونی بی‌خطر در پروتئین‌های موجود در مو می‌تواند برای شناسایی افراد مورد استفاده قرار بگیرد.
تیم تحقیقاتی بر روی این موضوع، ۷۶ نمونه مو از مردان و زنان مختلف را مورد بررسی قرار داده‌اند. اکثر این افراد ساکن اروپا بوده‌اند و آنها را به ۶ مجموعه از اسکلت‌های باقی‌مانده از سال‌های ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی تقسیم‌بندی کرده‌اند. آنها ۱۸۵ الگوی متمایز از اسیدهای آمینه را که به عنوان نشانگر هستند، پیدا نموده‌اند. این الگوها به دانشمندان اجازه می‌دهند تا هویت ژنتیکی افراد را ردیابی کنند. آنها همچنین روش شناسایی پروتئین‌های خود را با نمونه‌های DNA از خون افراد مقایسه کردند و توانستند هویت افراد مختلف را تا ۹۸.۳ درصد به درستی تشخیص دهند. در این مورد، احتمال اینکه نتیجه تجزیه و تحلیل پروتئین به اشتباه مثبت اعلام شود، تنها ۱.۹۸ درصد بود.
به طور کلی، واکاوی پروتئین به طور مستمر قدرت تفکیک‌پذیری را تا ۱ به ۱۰۰۰۰۰ افزایش می‌دهد، به این معنی که تنها ۱ فرد از بین ۱۰۰۰۰۰ نفر دیگر ممکن است ساختار پروتئینی مشابهی را در اختیار داشته باشد. میتوکندری DNA مو قادر است این ویژگی را به نسبت ۱ به ۱۰۰۰۰ نفر فراهم کند، از این رو، روش جدید کشف شده می‌تواند گام بزرگی را به سوی اصلاح کاستی‌های موجود در روش‌های فعلی علم پزشکی قانونی بردارد.
هم اکنون این گروه تحقیقاتی پژوهش‌های خود را در دسته‌های متنوع دیگری از مردم و پروتئین‌های اندام‌های دیگر مانند استخوان‌ها، دندان‌ها و پوست گسترش می‌دهند. هدف آنها این است که روزی بتوان مانند DNA از پروتئین نیز به عنوان شاخصی برای شناسایی افراد در دادگاه‌های قانونی استفاده شود.
