سامانه نیما چیست و چگونه آدرس آن‌را پیدا کنیم؟

التهابات و نوسانات شدید قیمت ارزهای خارجی در کشورمان طی 2 سال گذشته بسیاری از واردکنندگان و صادرکنندگان کالا و خدمات را تحت تاثیر قرار داد و شرایط بازار را بیش‌ازپیش متلاطم کرد. در این شرایط قیمت ارز خصوصا دلار به‌صورت ساعتی تغییر می‌کرد و نهایتا دولت وادار به تغییر سیاست‌های خود در راستای تامین و فروش ارز برای فعالان اقتصادی شد. بر این اساس دولت از روز 21 فروردین ماه 97 سیاست مالی جدیدی را در پیش گرفت و به‌ منظور هدایت محصولات وارداتی به سمت مجاری رسمی، اطمینان از تخصیص مناسب و عادلانه ارز بر اساس اولویت تقاضا، جلوگیری از قاچاق و خروج سرمایه‌های کشور و شفافیت کامل فرآیند عرضه و تقاضا، سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی موسوم به نیما را راه‌اندازی نمود.

این سامانه بستری امن را برای خرید و فروش ارز فراهم نموده و از روز 3 اردیبهشت 97 فعالیت خود را آغاز کرده است. نیما با سامانه جامع وزارت صمت و واحد تجارت فرامرزی گمرک ارتباطی پیوسته دارد و صرافی‌ها و بانک‌ها نیز به‌عنوان واسطه میان منابع تامین و مصرف ارز فعالیت می‌کنند.

به‌طور کلی در سامانه نیما 4 گروه مختلف به شرح زیر فعالیت می‌کنند:

• متقاضیان ارز شامل واردکنندگان کالا و خدمات از خارج کشور
• عرضه‌کنندگان ارز شامل صادرکنندگان کالا یا خدمات به خارج از کشور
• عناصر واسطه‌گر شامل صرافی‌ها و بانک‌ها
• سیاست‌گذار که به پیش‌بینی منابع تامین و مصرف ذخایر ارزی، کنترل نرخ، اولویت‌ها و سقف مصارف ارزی می‌پردازد.

بازرگانان و تجار از طریق سامانه جامع تجارت، صرافی‌ها با استفاده از سامانه نظارت ارز و بانک‌ها از طریق درگاه ارزی وارد سامانه نیما می‌شوند. درخواست‌های ثبت شده بازرگانان در سامانه جامع تجارت به‌صورت خودکار به سامانه نیما منتقل می‌شوند و در ادامه این درخواست‌ها برای صرافی‌ها نیز قابل مشاهده خواهند بود. ورود شخص واردکننده به سامانه به منزله ثبت سفارش و تائید آن از سوی وزارت صمت است و این موضوع به نوبه‌‌ خود نقش موثری در کنترل قاچاق ایفا می‌کند. سامانه نیما در بستر وب‌سایت جامع تجارت ایران با آدرس اینترنتی www.ntsw.ir فعالیت می‌کند.

به عقیده کارشناسان بانکداری الکترونیکی، این سامانه اطلاعات پراکنده را سازماندهی نموده و امکان شناسایی دقیق مجاری ورودی و خروجی ارز را فراهم می‌کند؛ اما قادر به ایفای نقش مسئولین جهت تعدیل نرخ ارز نخواهد بود. در این سامانه تامین‌کنندگان قادر به ارائه پیشنهادات قیمتی برای ارز موردنظر خود خواهند بود. بازرگانان نیز برای تامین ارز موردنیاز واردات کالا می‌توانند مقرون‌به‌صرفه‌ترین پیشنهاد را انتخاب نمایند. سپس بازرگان از طریق سامانه نیما یا مراجعه به شعب بانک‌ها، مابه‌تفاوت ریالی ارز را به حساب صرافی منتخب واریز نموده و پس از اطمینان صراف از پرداخت معادل ریالی مبلغ موردنظر، درخواست تامین ارز در سامانه تائید شده و فرآیند پرداخت ارز موردنیاز به شخص متقاضی آغاز می‌شود. به منظور انتقال وجه و تسویه‌حساب میان صرافان و بازرگانان، این سامانه به درگاه پرداخت الکترونیکی مجهز شده است. در حال حاضر با توجه به حجم و مبالغ چشمگیر تراکنش‌ها از ساتنا پشتیبانی می‌شود.

در واقع سامانه نیما به منزله پل ارتباطی میان سامانه جامع تجارت (محل ثبت سفارشات بازرگانان) و سامانه سنا (محل مشاهده درخواست‌های خرید و فروش ارز توسط صرافان) عمل می‌کند. صرافی‌ها با استفاده از خدمات رایگان نیما می‌توانند مستقیما با متقاضیان ارتباط برقرار نموده و به ارائه پیشنهاد و جذب تقاضا بپردازند.

سامانه نیما مشخصا با هدف شفاف‌سازی فرآیند واردات و صادرات راه‌اندازی شده است؛ اما نرخ‌گذاری ارز در این سامانه موضوعی است که بایستی بیش‌تر مورد توجه مسئولین قرار گیرد. بازرگانان و صرافان طبیعتا به‌دنبال منافع مالی هستند و به نرخ ارزی یکسان برای واردات و صادرات تن نمی‌دهند. بنابراین در صورت عدم سیاست‌گذاری مناسب در این حوزه، احتمالا صادرات خارجی نیز همانند تولید داخلی تضعیف خواهد شد.