چرا پیام رسان‌های داخلی همچنان قادر به سرویس‌دهی مناسب نیستند؟

قطعی اینترنت طی هفته گذشته باعث شد تا بار دیگر بسیاری از خدمات‌دهندگان داخلی در سطح اینترنت مورد آزمایش قرار بگیرند. از جمله این خدمات‌دهندگان می‌توان به پیام‌رسان‌های داخلی اشاره کرد که شاید پس از جستجوگرهای داخلی، وضعیت بسیار بغرنجی داشتند و در آزمون بزرگ کاربران ایرانی، نمره قبولی نگرفتند.

به گزارش آی‌تی‌رسان، حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی در نیمه دوم سال 96 به یکی از وظایف وزارت ارتباطات تبدیل شد و در اولین گام شاهد ارایه تسهیلات 5 میلیارد تومانی به این خدمات‌دهندگان بودیم. در حالیکه همه پیام‌رسان‌های داخلی در زمستان سال 96 به بدترین وضع ممکن عدم توانایی خود را در ارائه سرویس به کاربران نمایش دادند، ولی گویا این تجربه باعث نشد تا عملکرد بهتری را در آزمایش‌های بعدی به نمایش بگذارند.

این سرویس‌دهندگان که توانستند طبق مصوبات دولتی و مجلس، زیرساخت‌های بسیار زیادی را از سوی وزارت ارتباطات بگیرند و کمک‌های میلیاردی نیز دریافت کنند، ولی همه این کمک‌ها تغییر چندانی در آنها ایجاد نکرد. اختصاص ده‌ها سرور در دیتاسنترهای داخلی و همچنین پهنای باند اختصاصی و ترافیک رایگان برای استفاده از این پیام رسان‌ها، نه تنها کمکی به بهبود وضعیتشان نکرد بلکه شاید منجر به تنبلی این پیام‌رسان‌ها شد.

نکته قابل توجه در عملکرد خدمات‌دهندگان این حوزه، ابراز نیاز چندباره‌ایست که از سوی مدیران آنها شاهد بودیم ولی بسیاری از کاربران این سوال را مطرح می‌کنند که چرا خدمات‌دهندگانی مثل سرویس‌های ویدیویی، سرویس‌های نقشه و مسیریاب و… که به صورت خصوصی فعالیت می‌کنند و از تسهیلات خاص دولتی برخوردار نیستند، عملکرد به مراتب بهتری نسبت به پیام‌رسان‌های دارای کمک دارند؟

مرکز ملی فضای مجازی در مصوبه‌ای اعلام کرد که دو پیام‌رسان گپ و سروش با توجه به امتیازات مختلف و استقبال کاربران، به عنوان پیام‌رسان‌های ملی کشور انتخاب می‌شوند و امتیازات خاص‌تری از سوی دولت به این پیام‌رسان‌ها اعطا خواهد شد ولی بررسی‌های ما در هفته موسوم به هفته قطعی اینترنت نشان داد که این پیام‌رسان‌ها نیز قابلیت‌های مناسبی برای ارائه خدمات حداقلی نداشته و کاستی‌های زیادی داشته‌اند.

استفاده از شبکه ملی اطلاعات توسط پیام‌رسان‌ها باعث شد تا عملا در هفته اخیر از ارائه سرویس باز نمانند ولی علیرغم همه این اتفاقات، گزارش‌های واصله به آی‌تی‌رسان نشان می‌دهد که قطعی‌ها و اختلالات پیام‌رسان‌های داخلی به قدری بوده که در عمل بسیاری از کاربران را نسبت به این اپلیکیشن‌ها مایوس کرده است.

عدم دریافت به موقع پیام‌ها، عدم بروزرسانی‌های مناسب و… از جمله مشکلاتی است که به وضوح در پیام‌رسان‌های داخلی وجود داشت. در همین راستا مدیران دو پیام‌رسان خاص که با حمایت‌های ویژه دولتی در حال فعالیت هستند، به سوالاتی پیرامون وضعیت این پیام‌رسان‌ها در هفته گذشته پاسخ دادند.

مهدی انجیدنی مدیرعامل پیام رسان «گپ» در گفتگویی پیرامون وضعیت سرویس‌دهی این پیام‌رسان گفت: قطعی شبکه اینترنت در هفته اخیر یک تست بسیار جدی برای آزمایش شبکه ملی اطلاعات در کشور بود. این اتفاق باعث شد تا بدانیم که زیرساخت‌های موجود در کشور چقدر برای ارتباطات داخلی کاربران آماده است. یکی از مشکلات موجود در هفته گذشته این بود که بسیاری از سایت‌ها که در داخل کشور میزبانی می‌شدند، برای کاربران در دسترس نبودند و مشکلات زیادی برای دسترسی آنها وجود داشت.

وی در ادامه افزود: یکی از دلایل این اتفاق عدم وجود روتینگ و مسیریابی درست در شبکه داخلی کشور است و عبور بخشی از ترافیک داخلی از مسیر بین المللی باعث شد تا عملا دسترسی بسیاری از کاربران مختل شود، چون قبلا دسترسی کاربران بدون اختلال بود، مشکلی از بابت وجود بخش بین‌الملل در ارتباطات کاربران احساس نمی‌شد ولی با قطعی هفته گذشته‌، این مشکل نمود پیدا کرد.

مدیرعامل پیام رسان «گپ» با اشاره به مشکلات پیام‌رسان‌ها و سایت‌های داخلی گفت: به همین دلیل است که بسیاری از سایت‌ها و پیام‌رسان‌های داخلی دچار مشکل شدند. مسیریابی شبکه‌های داخلی مشکل داشته ولی معماری این شبکه در حال تصحیح بوده و مشکلات آن رفع خواهد شد. به طور مثال در هفته گذشته شاهد این بودیم که یک پیام‌رسان در یک اپراتور قابل دسترس است ولی در اپراتور دیگر غیر قابل دسترس شده که این موضوع به روتینگ و مسیریابی این شبکه‌ها مرتبط است.

انجیدنی در ادامه به افزایش 20 برابری مراجعه به پیام‌رسان‌های داخلی اشاره کرد و گفت: علیرغم همه مشکلاتی که گفته شد و اختلالات مسیریابی در شبکه‌های ارتباطی، اما طی 5 روز شاهد افزایش 20 برابری ترافیک بودیم. این نشان‌دهنده قدرت مقیاس‌پذیری و مانور پیام‌رسان‌های داخلی است. موضوع مقیاس‌پذیری 20 تا 30 برابری پیام‌رسان‌های داخلی چیزی است که می‌توان در سطح جهانی آن را مطرح کرد و علیرغم تمام مشکلات پیام‌رسان‌های داخلی، این اتفاق رخ داده است. طی روزهای گذشته ترافیک مصرفی گپ به شدت افزایش یافته و به صورت روزانه چیزی در حدود 50 درصد به ترافیک مصرفی نسبت به روز گذشته افزوده می‌شد.

وی در ادامه گفت: بسیاری از مشکلات کاربران در زمینه استفاده از پیام‌رسان‌ها مربوط به اختلالات بین آنها و شبکه‌های ارتباطی بوده ولی طبیعتا در پروژه‌های این چنینی و در وضعیت‌های گفته شده، اختلالات ایجاد شده یک امر طبیعی است. ولی می‌توان گفت که اختلال جدی و قطعی در پیام‌رسان‌ها وجود نداشت. ما هنوز اقدام به ارائه سرویس تماس تصویری برای عموم کاربران نکردیم و مشتریان سازمانی از این سرویس بهره‌مند هستند ولی به صورت روزانه 500 هزار دانلود جدید صورت می‌گرفت و مشکلات دانلود اپلیکیشن نیز درست نیست.

مدیرعامل پیام رسان «گپ» در پاسخ به سوالی پیرامون حمایت‌های دولتی گفت: ما خودمان برای تهیه سرور و زیرساخت‌ها اقدام کردیم و نیازی به حمایت‌های دولتی نداریم. ما معتقدیم که دلیل عدم رشد بسیاری از صنایع در کشور، به دلیل وابستگی به حمایت‌های دولتی است. ما تمام سعی‌مان را برای بهبود وضعیت انجام می‌دهیم ولی بخشی از اختلالات مربوط به ارتباطات شبکه‌ایست که هنوز مشکل داشته و درخواست کاربر به دست ما نمی‌رسد.

مرتضی رحیمی مدیرعامل پیام رسان «سروش پلاس» نیز در همین راستا گفت: ما در هفته گذشته چیزی در حدود 5 میلیون کاربر فعال داشتیم که این تعداد از کاربران فعالیتی معادل 10 برابر قبل داشتند. حتی بخشی از کاربران سروش نیز به این پیام‌رسان بازگشتند و در بخش تماس صوتی و تصویری نیز روزانه چیزی در حدود 4 میلیون ارتباط را ثبت کردیم. بخشی از سرویس‌ها مانند گفتگوی آنلاین شخصی و گروهی، ارسال پست در کانال، مشاهده بازدیدها و لایک پست‌های کانال، به روزرسانی مخاطبان و حتی تماس صوتی و تصویری بدون مشکل به کاربران ارائه شده و کیفیت پایداری داشت.

وی در ادامه افزود: اما در بخش کیفیت و سرعت آپلود و دانلود فایل و ارسال پیام آفلاین به دلیل کمبود در زیرساخت‌ها مشکل داشتیم. در صورتی که قصد بهبود وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی را داشته باشیم، باید سرمایه گذاری مناسبی روی زیرساخت‌های سخت افزاری این اپلیکیشن‌ها داشته باشیم. ما برای اینکه بتوانیم مانند پیام‌رسان‌های خارجی اقدام به ارائه سرویس کنیم، نیاز به 1000 سرور داریم ولی در حال حاضر صرفا 60 سرور داریم. هزینه هر سرور 150 میلیون تومان است که با این وجود به هزینه بسیار زیادی برای تامین زیرساخت‌های سخت افزاری نیاز خواهیم داشت.

مدیرعامل پیام رسان «سروش پلاس» در ادامه با اشاره به حمایت‌های انجام شده، گفت: پیام‌رسانی مانند تلگرام از 3 هزار سرور برخوردار است و ما برای سرویس‌دهی مثل این پیام‌رسان به چنین زیرساختی احتیاج داریم. هزینه کمک شده توسط وزارت ارتباطات کفاف کار ما را نداده و دو برابر آن توسط خود ما با حمایت‌های صدا و سیما تامین شد که نهایتا منجر به تامین یک دهم سرورهای لازم شده است. ما برای ارتقا زیرساخت‌های خود به وزارت ارتباطات و اپراتورها درخواست داده‌ایم ولی هنوز پاسخی از سوی آنها دریافت نکردیم.

رحیمی در ادامه گفت: تلگرام نیز در آغاز فعالیت از سرویس‌های کلاود آمازون استفاده داشت و ما اگر می‌توانستیم از یک سرویس کلاود استفاده کنیم، وضعیت بهتری داشتیم. این نوع از ارتقا در کنار ارتقای اصلی زیرساخت‌ها بوده و منجر به بهبود روند وضعیت سرویس‌دهی پیام‌رسان می‌شود.  علیرغم تمامی مشکلات ولی ما آمادگی داریم که دو برابر حجم استفاده هفته گذشته را پوشش دهیم، به نحوی که تا 100 هزار کاربر به صورت همزمان از سرویس تماس صوتی و تصویری ما بهره‌مند شوند.

با توجه به این اظهارات به نظر می‌رسد که دولت بایستی یک بودجه 100 میلیارد تومانی برای خرید تجهیزات این شرکت‌ها اعطا کند و اپراتورهای اصلی کشور نیز نسبت به تصحیح روتینگ و مسیریابی شبکه خود اقدام نمایند. اما باید دید که آیا این پیام‌رسان‌ها تضمینی بابت ارائه خدمات درست در قبال این مقدار از کمک‌ها را خواهند داد و یا باید بازهم شاهد بهانه تراشی‌های جدید باشیم؟