بیش از هزار مجسمه سنگی و غول پیکر موآی (Moai) هزارن سال است که در یکی از جزایر دورافتاده شیلی به نام جزیره ایستر (Easter Island) در سکوت ایستاده‌اند.
با اینکه پژوهشگران سال‌ها در حال تحقیق بر روی نحوه ساخته شدن این مجسمه‌ها توسط مردمان ساکن آنجا بوده‌اند، اما تابه‌حال موفق به کشف معنای نمادین این سنگ‌های عظیم نشده‌اند.
حالا یک تحقیق جدید، اطلاعات تازه‌ای را درباره اینکه این مجسمه‌ها احتمالا چه معنایی برای ساکنان جزیره ایستر داشته‌اند، در اختیار ما قرار داده است.
تقریبا ۹۰ درصد از مجسمه‌های موآی، در معدنی به نام Rano Raraku ساخته شده‌اند. این معدن در اصل یک دهانه آتشفشانی بوده و با اینکه مساحت‌اش کمتر از یک درصد کل مساحت جزیره ایستر است، اما تنها منبع استخراج سنگ برای ساخت مجسمه‌ها بوده است.
حالا محققین می‌گویند که براساس بررسی‌هایی که بر روی خاک این منطقه انجام داده‌اند، به اطلاعات تازه‌ای درباره معدن Rano Raraku دست یافته‌اند. Sarah Sherwood، زمین‌شناس از دانشگاه تنسی آمریکا می‌گوید: وقتی ما نتایج شیمی این منطقه را مشاهده کردیم، متوجه وجود عناصری مانند کلسیم و فسفر شدیم که هرگز فکر نمی‌کردیم در اینجا وجود داشته باشند. شیمی خاک معدن نشان می‌دهد که این منطقه دارای مقادیر زیادی عناصر حیاتی برای رشد گیاهان هستند.
به‌گفته تیم تحقیق، پیش از این، تصور می‌شد که معدن مذکور صرفا یک سایت صنعتی برای تولید و ذخیره کردن موقت مجسمه‌های موآی، قبل از جابه‌جایی آن‌ها به سایر نقاط جزیره، باشد.
اما نکته جالب این است که هنوز ۴۰۰ مجسمه در معدن باقی مانده‌اند و تعدادی از آن‌ها در زیر خاکی که بر روی یک ساختار سنگی مستحکم تلنبار شده دفن شده‌اند. خود این موضوع نشان می‌دهد که آنجا صرفا یک مکان موقتی برای ذخیر کردن مجسمه‌ها نبوده است. اما دلیلی که محققین مطالعه حاضر برای آن آورده‌اند، خاک بسیار غنی منطقه است.
Sherwood می‌گوید: در حالیکه خاک بقیه نقاط جزیره، فرسوده شده و از عناصری که برای تغذیه گیاهان ضروری هستند خالی شده‌اند؛ اما ما در این معدن، به‌خاطر نفوذ تکه‌های کوچکی از سنگ بستر به داخل خاک، شاهد سیستم کاملی از آب، کودهای طبیعی و مواد مغذی هستیم.
علاوه‌بر یافتن شواهدی دال بر حاصلخیزی خاک این منطقه، محققین همچنین توانستند نشانه‌هایی از میوه‌های قدیمی مانند موز، تارو، سیب‌زمینی شیرین و توت سفید را هم در آنجا پیدا کنند.
به نظر تیم تحقیق، همه این موارد نشان می‌دهند که مردمان جزیره ایستر، از معدن Rano Raraku، به‌خاطر غنی بودن خاک‌اش، به‌عنوان مکانی برای کاشتن غذا‌های مورد نیازشان نیز استفاده می‌کرده‌اند.
Sherwood و همکارانش در مقاله خود نوشته‌اند: براساس داده‌های بدست آمده، ما فکر می‌کنیم که معدن Rano Raraku علاوه بر اینکه محلی برای استخراج سنگ‌های مجسمه‌های غول‌پیکر بوده، احتمالا منبع بسیار ارزشمندی برای تولیدات غذایی مردمان جزیره نیز بوده است. ضمن اینکه ممکن است خاک اینجا برای غنی کردن خاک سایر مناطق جزیره هم انتقال داده شده باشد.
اما سوال اینجاست که چرا مجسمه‌های موآی در زمینی که این‌اندازه حاصلخیز بوده است ساخته شده‌اند. نظریه مشهوری بین دانشمندان وجود دارد که می‌گوید هدف از ساختن مجسمه‌ها توسط انسان‌های قدیمی، کمک به حاصلخیزی زمین بوده است و حالا محققین مطالعه حاضر می‌گویند که تحقیق آن‌ها توانسته است شواهد زیادی را در رابطه با تایید این نظریه ارایه دهد. ضمن اینکه، جهت قرار گرفتن مجسمه‌ها دقیقا به سمتی است که این زمین‌های حاصلخیز در آنجا قرار داشته‌اند.
Jo Anne Van Tilburg، استاد زمین‌شناسی از دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: مطالعه جدید، به طرز باورنکردنی، این ایده را که همه مجسمه‌های معدن Rano Raraku منتظر جابه‌جایی به مکان دیگری بوده‌اند، تغییر داده است.
مجسمه‌های موآی، به این‌خاطر در معدن نگه داشته شده‌اند تا مردمان جزیره از مقدس بودن آنجا اطمینان حاصل کنند. این سنگ‌های غول‌پیکر، برای ایده حاصلخیزی خاک زمین بسیار با اهمیت بوده‌اند و به باور ساکنان آنجا، حضور آن‌ها می‌توانسته است به تولید محصولات غذایی‌شان کمک کند.
یافته‌های این مطالعه در مجله Journal of Archaeological Science چاپ شده است.
