دانشمندان عقیده دارند که حدود ۸۰۰ هزار سال پیش، سنگ فضایی عظیم‌الجثه‌ای به عرض حدود ۲ کیلومتر به زمین برخورد کرده است. آن‌ها می‌گویند که برخورد این شهاب‌سنگ باعث پرتاب‌شدن بقایای آن در ناحیه‌ای به وسعت ۱۰ درصد سطح سیاره شده است.
زمین‌شناسان، این بقایای قدیمی را که عمدتا به شکل تکه‌های شیشه‌ای معروف به tektite هستند، در آسیا، استرالیا و جنوبگان پیدا کرده‌اند؛ اما هنوز موفق به کشف محل برخورد شهاب‌سنگ نشده‌اند. در واقع باید بگوییم که این جستجو بیش از یک قرن است که ادامه دارد.
حالا در مطالعه جدیدی که در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences چاپ شده است، دانشمندان مکانی را پیشنهاد کرده‌اند که به نظر آن‌ها محل برخورد این سنگ بزرگ فضایی بوده است؛ یک منطقه آتشفشانی در جنوب شرقی لائوس.
Kerry Sieh نویسنده اصلی مقاله می‌گوید: تابه‌حال تلاش‌های بسیار زیادی برای پیدا کردن محل برخورد شهاب‌سنگ انجام شده و مکان‌های زیادی از شمال کامبوج و مرکز لائوس و حتی جنوب چین گرفته تا شرق تایلند و سواحل ویتنام برای آن پیشنهاد شده‌اند.
تیم Sieh، شواهد محکمی ارایه کرده‌اند که می‌گوید دهانه برخورد شهاب‌سنگ، در زیر زمین دفن شده است و به همین‌خاطر بوده که دانشمندان تابه‌حال موفق به کشف آن نشده‌اند.
یک دهانه برخورد گم‌شده
زمانی که یک شهاب سنگ به جایی برخورد می‌کند، سنگ‌های محل برخورد را بسیار داغ کرده و آن‌ها را به آسمان پرتاب می‌کند. این سنگ‌های داغ سپس بتدریج سرد شده و تبدیل به موادی به نام tektite می‌شوند. دانشمندان با بررسی محل‌هایی که دارای tektiteها هستند، می‌توانند شهاب‌سنگ ایجادکننده آن‌ها را ردیابی کنند.
در مورد این برخورد خاص، tektiteهای پیداشده حکایت از آن داشتند که یک شهاب سنگ بزرگ در حدود ۸۰۰ هزار سال پیش به سطح زمین برخورد کرده است. بیشترین تعداد tektiteها، در هندوچین (فلاتی شامل کشورهای کامبوج، لائوس و ویتنام) پیدا شده‌اند که آنجا را تبدیل به محتمل‌ترین محل برای جستجوی دهانه برخورد کرده است.
به‌گفته محققین، شهاب‌سنگی به آن بزرگی مطمئنا دهانه عریضی بر روی زمین ایجاد کرده و احتمالا حدود ۱۰۰ متر در داخل زمین فرو رفته است. با این‌حال، دهانه‌های برخورد می‌توانند در زیر صفحات تکتونیکی متحرک زمین دفن شوند یا در اثر فرسایش از بین بروند (هرچند که هندوچین یک ناحیه نسبتا پایدار بر روی سیاره ما بوده است).
Sieh و همکارانش در تلاش برای یافتن دهانه، ابتدا به بررسی سه سایت قدیمی برخورد در کامبوج، مرکز لائوس و شرق چین پرداختند. اما هر کدام از این دهانه‌ها، میلیون‌ها سال قدیمی‌تر از برخورد موردنظر بودند. تیم تحقیق سپس در منطقه‌ای در جنوب لائوس به نام Bolaven Plateau، گدازه‌هایی پیدا کردند که بین ۵۱ هزار تا ۷۸۰ هزار سال عمر داشتند و با بازه زمانی مدنظر آن‌ها مطابقت داشت.
فوران‌های انجام‌شده بر روی آن منطقه با وسعت ۶۰۰۰ کیلومترمربع، باعث ایجاد بستری به عمق ۳۰۰ متر از گدازه‌ها شده بود؛ یک زمین آتشفشانی نسبتا بزرگ که برای مخفی کردن دهانه برخورد شهاب سنگ کافی است. در واقع، Sieh و همکارانش معتقدند که این بستر ضخیم سنگ‌های آتشفشانی همان جایی است که محل برخورد را پوشانده است.
همه شواهدی که به این نقطه در لائوس اشاره دارند
برای رسیدن به این نتیجه‌گیری، تیم Sieh، ترکیبات شیمیایی سنگ‌های موجود در این بستر آتشفشانی را با ترکیبات tektiteها مقایسه کردند. آن‌ها سپس با اندازه‌گیری میدان گرانشی منطقه اطراف Bolaven Plateau توانستند یک ناحیه بیضی‌شکل به ابعاد ۱۸ کیلومتر طول، ۱۳ کیلومتر عرض و ۹۰ متر ارتفاع در زیر زمین پیدا کنند که گرانش عجیبی داشت.
از آنجاییکه دهانه‌های برخورد، در مقایسه با محیط اطراف خود، با مواد کم‌چگال‌تری پر می‌شوند، بنابراین معمولا دارای یک میدان گرانشی ضعیف‌تری هستند. سیگنال‌های گرانشی زمین آتشفشانی لائوس، نشان‌دهنده وجود یک دهانه زیرزمینی بود. ضمن اینکه، گدازه‌هایی که محل برخورد احتمالی را پوشانده بودند، کمتر از ۸۰۰ هزار سال عمر داشتند.
مدرک دیگر درباره محتمل بودن این مکان برای برخورد شهاب‌سنگ، در فاصله ۱۹ کیلومتری این منطقه آتشفشانی قرار داشت؛ یعنی یک زمین ماسه‌سنگی که به نظر می‌رسید بقایای شهاب‌سنگ را در خود دارد. این زمین ماسه‌سنگی شامل دانه‌های کوارتزی شکسته بود که تیم تحقیق فکر می‌کنند در اثر برخورد شهاب‌سنگ به بیرون پرتاب شده‌اند.
البته مطالعه جدید، با اطمینان صددرصد نمی‌گوید که دهانه برخورد، در این منطقه لائوس دفن شده است، اما به‌هرحال سایتی را پیشنهاد کرده که ارزش جستجو دارد. بنابراین دانشمندان برای دانستن بیشتر درباره این منطقه و پیدا کردن شواهدی که این راز زمین‌شناسی چند صد ساله را حل کند، نیاز به نمونه‌برداری عمیق‌تر از بستر سنگی آنجا خواهند داشت.
عالی