دلیل جذابیت بالای هواپیمای Mriya An-225 چیست؟!

هر سال، هزاران نفر از سراسر دنیا برای دیدن یک هواپیمای خاص به روسیه می‌آیند. این هواپیما یک هواپیمای آزمایشی یا حتی نسل پنجم جنگنده‌های پنهان‌کار نیست، بلکه یک هواپیمای حمل بار است؛ در واقع باید بگوییم که بزرگترین‌ هواپیماری باربری و تنها هواپیمای موجود در نوع خودش.

این هواپیما، آنتونوف Mriya An-225 نام دارد؛ یک هواپیمای باربری که عمدتا محموله‌های بزرگ مانند توربین‌های غول‌پیکر، لوکوموتیو‌های ریلی و بسته‌های غذایی بزرگ برای نیروهای نظامی را حمل می‌کند. An-225 هر سال فقط چندین پرواز انجام می‌دهد و اخیرا نیز یکی از ماموریت‌های خود را به پایان برده است.

اما شاید بپرسید که چرا ما به چنین هواپیماهای بزرگی نیاز داریم؟ جواب آن کوتاه است: به‌خاطر حمل راکت‌ها.

نیاز به یک هواپیمای بزرگتر

در اوایل دهه 1980 میلادی، اتحاد جماهیر شوروی یک مشکل بزرگ داشت و آن این بود که راکت‌هایش بسیار بزرگ بودند. مسکو در واکنش به برنامه شاتل فضایی آمریکا، رویاهای فضایی خود را بر دوش شاتل جدید فضایی خودش یعنی Buran و راکت Energia گذاشت. اما سایز بزرگ این فضاپیمای جدید، با زیرساخت‌های موجود برای انتقال آن به پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان که هزاران کیلومتر دورتر از نزدیک‌ترین بندر ساحلی شوروی قرار داشت مطابقت نداشت.

رهبران شوروی همه روش‌های انتقال فضاپیما را مورد بررسی قرار دادند که از جمله آن‌ها می‌توان به بزرگراه‌های بسیار عریض و حتی یک راه‌آهن بزرگ اشاره کرد. درنهایت، گزینه انتقال هوایی برای این منظور انتخاب شد؛ اما مشکل اساسی این بود که هیچ کدام از هواپیماهای موجود شوروی ظرفیت کافی برای حمل چنین بار سنگینی را نداشتند. آن زمان، هلیکوپتر کاملا جدید Mi-26 می‌توانست بارهای تا ۲۶ تن را بلند کند، اما در جریان پرواز آزمایشی آن، تلاطم کوچک هوا باعث نوسان زیاد بار شبیه‌سازی‌شده گردید.

مهندسان روسی سپس هواپیمای An-124 Ruslan را که اولین پرواز خود را در سال 1982 انجام داده بود، برای حمل فضاپیمای Buran در نظر گرفتند. اما مطالعات اولیه نشان داد که حتی حمل باری هم‌‌وزن Buran و اجزای راکت آن در پشت این هواپیما، جریان هوای اطراف متعادل‌کننده عمودی آن را بر هم خواهد زد. بنابراین برای حل این مشکل، پیشنهاد شد که طول هواپیما به اندازه هفت متر افزایش یابد، اما بعدا معلوم شد که این میزان افزایش طول هم کافی نخواهد بود.

با مطرح شدن گزینه طراحی مجدد هواپیمای An-124، که به آخر عمر خود رسیده بود، مسکو تصمیم به ساخت یک مدل بزرگ‌تر گرفت. این هواپیمای غول‌پیکر قرار بود تا حد بسیار زیادی شبیه به An-124 باشد. این پروژه با نام سری ‘Article-400’ که اشاره‌ای به نام سری هواپیمای Ruslan یعنی ‘Article-200’ داشت شروع گردید.

Article 400 بعدا به نام An-225 شناخته شد. همانطور از اسم آن پیداست، این هواپیما قادر به حمل بارهای تا ۲۲۵ تن است (وزن کامل فضاپیمای Buran فقط ۱۰۰ تن بود). مهندسان مرکز طراحی آنتونوف حتی طراحی یک هواپیمای بزرگ‌تر به نام Gerakl را هم در نظر داشتند که می‌توانست به‌عنوان یک لانچ‌پد برای فضاپیماهای بزرگ عمل کند. اما این هواپیما هیچ‌گاه عملی نشد.

درنهایت، An-225 بهترین گزینه شوروی بود، اما توسعه آن کمی طولانی شد و به اولین پرتاب Buran و Energia نرسید. به همین‌خاطر، مهندسان روسی به دنبال یک راهکار موقتی رفتند و آن بازطراحی یک هواپیمای قدیمی به نام VM-T Atlant بود.

ساخت هواپیمای غول‌پیکر An-225

در سال 1985، آنتونوف سفارش رسمی توسعه هواپیمای Mriya An-225 را از وزارت دفاع شوروی دریافت کرد. پتر بالابیف (Petr Balabuev) مسئول این پروژه شد و آناتولی وونیانکو (Anatoly Vovnyanko) مدیر توسعه آن گردید.

بالابیف به وونیانکو دستور داد که طراحی An-225 بسیار نزدیک به طراحی هواپیمای Ruslan باشد، اما این کار چندان هم راحت نبود. در مرحله توسعه هواپیمای جدید، قسمت مرکزی بال Ruslan از نو طراحی گردید تا به جای دو موتور، سه موتور را در خودش جای دهد. An-225 همچنین برای داشتن ساختار قوی‌تر، بدون ورودی بار پشتی ساخته شد. تعداد چرخ‌های فرود کناره‌های هواپیما نیز از ۱۰ به ۱۴ عدد افزایش یافت و سه ردیف از چرخ‌ها آخر، از نوع هدایت‌شونده انتخاب شدند که به هواپیما اجاز می‌داد تا روی باند فرودگاه بچرخد.

همچنین برای حفظ تعادل هواپیما، بخش جلوی بدنه Ruslan تا هشت متر افزایش یافت، اما طول پشت هواپیما برای جبران وزن متعادل‌کننده دوگانه سنگین آن، یک متر کاهش یافت. وونیانکو معتقد بود که An-225 نیاز به یک دُم دوگانه برای پایداری بهتر در حین حمل بار دارد. از زمان شروع پروژه، مهندسان روسی فقط به دید یک هواپیمای باربری به An-225 نگاه نمی‌کردند، بلکه کاربرد آن به‌عنوان یک لانچ‌پد پرواز برای فضاپیماهای آینده را هم در نظر داشتند.

پروژه An-225 برای دو سال برنامه‌ریزی شده بود، اما این مدت‌زمان دو برابر شد. هواپیمای ساخته‌شده که وزن آن بعد از بارگیری به ۶۴۰ تن می‌رسید، به‌قدری بزرگ بود که آنتونوف پناهگاه مناسبی برای آن پیدا نمی‌کرد. به همین‌خاطر مجبور شد هواپیما را به صورت قطری در داخل سالن مونتاژش قرار دهد. همه اجزای اصلی آن نیز باید مستقیما به خود سایت فرستاده می‌شد، برای اینکه محلی برای ذخیره آن‌ها وجود نداشت.

برای نمایش عمومی An-225 در تاریخ 30 نوامبر 1988، متخصصان برای اینکه بتوانند آن را در داخل سالن مونتاژ بچرخانند مجبور شدند کف زمین را روغنکاری کنند. البته هواپیما به‌خاطر سایز بزرگ‌اش، از داخل پناهگاه به بیرون زد و به همان ترتیب به نمایش گذاشته شد.

در جریان نمایش عمومی An-225، نام “Mriya” که در زبان اوکراینی به معنای “رویا” است برای آن انتخاب شد. برای اولین بار بود که یک هواپیمای شوروی، نام اوکراینی به خود می‌گرفت. آن زمان، میخائیل گورباچف رهبر شوروی و همسرش هم برای دیدن هواپیما به نمایشگاه آمدند.

در تاریخ 21 دسامبر 1988، برای اولین بار خلبانی به نام الکساندر گالونکو (Aleksandr Galunenko) Mriya را از فرودگاه Gostomel در نزدیکی شهر کیف اوکراین به پرواز درآورد. گفته می‌شد که این هواپیما در طول پروازهای آزمایشی خود بیش از ۱۱۰ رکورد دنیا را شکسته است.

هواپیمایی در جستجوی یک ماموریت

ماموریت اصلی هواپیمای An-225 حمل فضاپیمای شاتل Buran و راکت پرقدرتآن یعنی Energia بود. این هواپیما همچنین در مواقعی که شاتل Buran در یکی از باندهای پشتیبان شوروی فرود می‌آمد آن را در پشت خودش حمل می‌کرد. An-225 به‌خاطر سایز بزرگی که داشت، در آن زمان تنها راه انتقال فضاپیما به پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان بود.

البته این هواپیما کمی دیر معرفی شد. فضاپیمای Buran اولین پرواز خود را درست یک ماه قبل از آماده شدن Mriya انجام داد و نیروی نظامی شوروی که با کمبود بودجه مواجه شده بود، علاقه خود را به پروژه هزینه‌بر Energia-Buran از دست داد.

با وجود این، بزرگترین هواپیمای دنیا، در تاریخ 13 می 1989 وارد پایگاه فضایی بایکونور شد و اولین پرواز آزمایشی خود را با فضاپیمای Buran انجام داد. این هواپیما سپس این شاتل فضایی شوروی را به نمایشگاه هوایی Le Bourget در پاریس حمل کرد که در آنجا مورد توجه و شگفتی تماشگران قرار گرفت.

بعد از فروپاشی شوروی در سال 1991، استفاده‌های عجیب‌وغریبی از An-225 شد. یکی از آن‌ها، تبدیل Mriya به یک جت مسافربری سه‌طبقه با تجهیزات کامل اعم از اتاق‌های اختصاصی و فروشگاه‌های خرید بود.

همچنین پروژه‌های فضایی روسیه، اوکراین و انگلیس، نگاه ویژه‌ای به هواپیمای Mriya An-225 و مدل بعدی آن یعنی An-325 به‌عنوان یک لانچ‌پد پرواز برای فضاپیماهای نسل جدید داشتند. یک ایده درباره این هواپیما، ساخت مدلی شبیه آن بود که دو بدنه و ۱۸ موتور داشته باشد که البته این ایده هیچ‌وقت عملی نشد.

هواپیمای An-225، سه سال بعد از اولین پروازش، قرار شد در ماموریتی برای دریافت کمک‌های بشردوستانه به قربانیان فاجعه هسته‌ای چرنوبیل به آمریکا پرواز کند، اما متاسفانه این پرواز دچار مشکلات فنی شد و هواپیما بلافاصله بعد از پرواز به باند فرودگاه برگشت.

اما اتمام ماموریت‌های Mriya An-225 به معنای پایان رویای شوروی نبود. مهندسان روسی در آغاز قرن جدید مجددا شروع به بازطراحی این هواپیمای غول‌پیکر کردند و آن را تبدیل به یک هواپیمای باری تجاری برای محموله‌های سنگین نمودند. هواپیمای جدید، به‌عنوان نسل دوم An-225 تبلیغ شد که بدنه آن به مدت سه دهه در یک کارخانه مونتاژ در نزدیکی شهر کیف ساخته می‌شد.

هواپیمای Mriya، علی‌رغم تاریخچه پرپیچ‌وخمی که داشت، کماکان چالاکی شگفت‌انگیزی دارد که در تاریخ هوانوردی تقریبا بی‌نظیر است.  این هواپیما حالا برای مقابله با بیماری ویروس کرونا در حال استفاده است. در تاریخ 13 آوریل امسال، Mriya حدود ۱۰۰ تن تجهیزات پزشکی به لهستان حمل کرد که بزرگترین محموله بار هوایی انتقال‌یافته در تاریخ هوانوردی دنیا محسوب می‌شد و این نشان می‌دهد که هواپیمای Mriya An-225 حتی بعد از ۳۱ سال، همچنان می‌تواند رکوردها را بشکند.