با وجود گستردگی فزاینده اطلاعات دیجیتال، هنوز هم افرادی پیدا می‌شوند که در خانه خود دیسک دی‌وی‌دی و یا سی‌دی داشته باشند. تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار شاید از دیرباز مسئله بسیاری از کاربران بوده، مخصوصا اگر به اطلاعات قدیمی نیازمند باشیم. دی‌وی‌دی یا سی‌دی‌ها چندان با دوام نبوده و چندین خش می‌تواند آن‌ها را به اشیایی بی‌مصرف تبدیل کند.
خوشبختانه خش‌دار بودن این دیسک‌ها به‌معنای ایجاد نقصی بزرگ در کلکسیون شما نیست. با کمی صبر و تلاش می‌توانید مجددا از دی‌وی‌دی و سی‌دی‌های قدیمی خود استفاده کنید. در ادامه با آی‌تی‌رسان همراه باشید تا به بررسی نحوه تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار بپردازیم.
آنچه که باید پیش از شروع بدانید
در ابتدا لازم به ذکر است که بگوییم روش‌های ذکر شده در پایین، در رابطه با دیسک‌های Blu-ray کارساز نیستند. این دیسک‌ها از پوششی ضخیم‌تر بهره برده و به همین دلیل نیز کمتر مستعد آسیب دیدن هستند. البته این قضیه فقط جنبه مثبت نداشته و جنبه منفی آن نیز این است که در هنگام آسیب دیدن، دیسک‌های Blu-ray معمولا دیگر قابل تعمیر نبوده و باید آن‌ها را جایگزین کنید. شاید بتوان خراش‌های جزئی را با استفاده از یک پارچه میکروفیبر ترمیم کرد، اما تراکم داده‌ها و لایه‌ها باعث می‌شود که راه‌کارهای این مقاله در زمینه دیسک‌های Blu-ray چندان کارساز نباشند. البته شاید قابلیت تصحیح خطا (Error-correction) در دستگاه‌های پخش‌کننده گران‌قیمت Blu-ray بتواند به عبور از این مشکل یاری برساند.
5 نکته پیش از آغاز فرایند تعمیر
- پیش از لمس کردن دیسک‌ها، ابتدا دستان خود را شسته و سپس خشک نمایید، آسیب رساندن به اطلاعات حساس چاپ شده بر روی لایه‌های پلی‌کربنات، ساده‌تر از تصور شما است. گاهی اوقات نیز دیسک شما مشکل فیزیکی ندارد، اما چربی و روغن روی آن باعث ایجاد مشکلاتی در هنگام پخش می‌شود. اگر دستکش لاتکس دارید، بهتر است که از آن‌ها استفاده کنید.
- بهترین راه جهت تمیز کردن دیسک‌ها این است که از مرکز شروع کرده و سپس در خطی مستقیم به سمت حاشیه‌ها حرکت کنید. در این روش بهتر می‌توانید دیسک را نگه داشته و همچنین از آسیب به اطلاعات موجود در لایه‌های پلی‌کربنات زیر نیز جلوگیری می‌شود. دلیل این موضوع نیز این است که اطلاعات به‌صورت مارپیچ بر روی دیسک قرار می‌گیرند. ازآنجایی‌که دیسک‌ها به‌سرعت در حال چرخش هستند، پس اگر خراشی مستقیما از مرکز به سمت حاشیه‌ها ایجاد شده باشد، آنگاه شناسایی و ترمیم آن، بسیار آسان‌تر خواهد بود.
- خوانش دیسک‌های آسیب دیده در درایوهای سینی‌دار (Tray-loading) محتمل‌تر از درایوهای شکاف‌دار (slot-loading) است. در هر صورت، استفاده از گزینه اول می‌تواند تعداد دفعات امتحان کردن دیسک آسیب دیده را کاهش دهد.
- ازآنجایی‌که اطلاعات در لایه پلی‌کربنات (بسیار نزدیک به بالاترین لایه) رمزنگاری می‌شوند، بنابراین آسیب به قسمت برچسب نیز می‌تواند همانند سطح صیقلی، مشکلات خوانایی را به وجود آورد. بهتر است که از طریق حلقه داخلی، دیسک‌های خود را در دست گیرید.
- راه‌های مختلفی جهت آسیب رساندن به دیسک‌ها وجود دارد، اما به‌هرحال بهتر است که ابتدا عمق آسیب و یا دلیل ایجاد اخلال در عملکرد را شناسایی کنید. ترفند اول این است که مطمئن شوید مشکل واقعا از دیسک شما است نه دستگاه. جهت فهم این موضوع می‌توانید دیسک خود را در دستگاهی دیگر امتحان کرده و یا اینکه دیسکی دیگر را در دستگاه خود قرار دهید.
روش‌های تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار
استفاده از پارچه نرم به همراه کف
ایده این راه‌کار بدین صورت است که کف و پارچه به‌عنوان یک ساینده عمل کرده و شاید بتوانند لایه‌های خارجی (و به طبع خراش‌ها) را صیقل داده و سطحی صاف را جهت خوانش اطلاعات فراهم آورند. این روش تقریبا عملکردی شبیه به سنگ‌پا در مواجه با پوست زمخت پاشنه پا دارد. مالش جزئی سنگ‌پا می‌تواند پوست مرده را از بین ببرد، اما افراط در این کار باعث آسیب رساندن به لایه‌های زنده می‌شود. استفاده از کف و دستمال نیز قضیه‌ای مشابه داشته و افراط در این کار باعث صدمه به لایه‌های زیرین اطلاعات می‌شود.
دستگاه‌های گران‌قیمت
اگر قصد خرج کردن 500 دلار و یا بیش‌تر، جهت خرید یک ماشین بازسازی را ندارید، آنگاه بهتر است که این گزینه را در نظر نگیرید. درحالی‌که این دستگاه‌ها برای کسانی که به‌صورت ماهانه باید صدها دی‌وی‌دی و سی‌دی را تعمیر کنند، گزینه مناسبی بوده، اما در هر صورت هزینه خرید بالایی داشته و همچنین هزینه نگهداری و تعمیر آن‌ها را نیز باید در نظر گرفت. همین موضوع باعث می‌شود که هزینه تعمیر دیسک‌ها در مقایسه با جایگزین کردن آن‌ها، بسیار بالاتر برود. البته مدل‌های 10 یا 20 دلاری این دستگاه‌ها نیز موجود هستند، اما آسیب آن‌ها بیش از مزیت‌های آن‌ها است. مدل‌های ارزان‌قیمت، خش‌های بیشتری را به دیسک‌ها وارد کرده و یا اینکه با شست‌وشوی شیمیایی دیسک‌ها، آسیب‌هایی را به بدنه خارجی آن‌ها وارد می‌کنند.
محصولات مبتنی بر روغن
این همان نقطه‌ای است که شاید اوضاع در آن کمی نابسامان شود. اگر قصد امتحان این روش را دارید، احتمالا سایر ترفندهای تعمیر دی‌وی‌دی و سی‌دی خش‌دار نتوانسته‌اند که شما را راضی نگه دارند. اگر کامپیوتر شما توان خوانایی دیسک موردنظر را دارد، آنگاه بهتر است که یک کپی از آن تهیه کرده و در نتیجه دیگر نگران دیسک قدیمی خود نباشید. اگر شدت آسیب بسیار جدی باشد، آنگاه شاید لایه بیرونی صیقلی برای همیشه آسیب دیده باشد. در این مورد شاید بتوانید با استفاده از مواد جایگزین، به خوانش بخش اطلاعاتی دیسک آسیب دیده خود بپردازید.
در این باره می‌توانید از چندین نوع ماده استفاده کنید. برخی از این مواد کارساز بوده و برخی دیگر نیز ریشه در تصورات غلط دارند. لب تر کن، خمیر دندان، کره بادام زمینی، پولیش کفش، شیشه پاک‌کن، ژله نفتی، پوست موز و … جز مواد گفته شده جهت جایگزینی لایه‌های یک دیسک هستند. البته همه این مواد، یک نقطه مشترک دارند: روغن. روغن موجود در این مواد می‌تواند برخی از شکاف‌های ناشی از خراش‌ها (حتی پس از پاک کردن کامل آن‌ها) را پر کند. این مواد روغنی مسیری را فراهم می‌کنند که از طریق آن، لیزر می‌تواند با داده‌ها به تعامل بپردازد.
گرما
اگر واقعا به تعمیر دیسک خود اهمیت می‌دهید، احتمال پس از طی مراحل پیشین و نتیجه نگرفتن، آن را به یک متخصص نشان می‌دهید. با این وجود، اگر همچنان خودتان قصد انجام این کار را دارید، شاید گرما دادن نیز بتواند یکی از گزینه‌های شما باشد. پلی‌کربنات نقطه ذوب بسیار پایینی داشته و با کمی گرما دیدن، بسیار انعطاف‌پذیر می‌شود. یک چراغ رومیزی می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد. جهت انجام این کار باید دیسک خود را از طریق حلقه داخلی نگه داشته و آن را به لامپ چراغ مطالعه خود نزدیک کنید. در ادامه فقط کافی است که مدتی همین وضعیت را حفظ کنید (نیازی به تغییر حالت دیسک نیست). امیدواریم که از این طریق، گرما بتواند خراش‌های کوچک دی‌وی‌دی و یا سی‌دی شما را تصحیح کرده و در نتیجه خوانایی آن را بهبود بخشد.
اگر موفق نشدید…
جنبه منفی این قضیه این است که شانس عدم موفقیت روش‌های ذکر شده، به اندازه شانس موفقیت آن‌ها بالا است. در حالت کلی، اگر خراش‌های دیسک شما به اندازه‌ای باشند که دیگر قابل خوانایی و پخش نباشد، آنگاه شانس چندانی ندارید. اگر یک زیر لیوانی احتیاج داشته و همچنین به خراشیده شدن دیسک خود نیز اهمیت نمی‌دهید، آنگاه شاید بتوانید کاربردی را برای دیسک معیوب خود پیدا کنید. در غیر این صورت باید آن را به سطل آشغال بیندازید.
سلام من میخوام یه دستگاه مناسب بخرم برای درست کردن خش سی‌دی لطفا راهنماییم کنید
منظورتون از “لب تر کن” همون “ویتامین لب” هست؟ 🙂
بالم لب هم بهش میگن