منظور از وضوح 4K چیست و آیا با Ultra HD برابر است؟

وضوح 4K چیست؟ اگر قصد خرید تلویزیون و یا کنسول‌های نسل بعد را داشته باشید، آنگاه احتمالا واژه‌هایی همانند 4K و Ultra HD را زیاد شنیده‌اید. بیایید تا سری به این اصطلاحات زده و ببینیم که وضوح 4K چیست و آیا با Ultra HD برابر است یا خیر؟

همه‌چیز به وضوح تصویر مربوط می‌شود

معمولا 4K و UHD، به رزولوشنی مربوط می‌شوند که یک قدم از 1080p یا همان Full HD، جلوتر است. یک تلویزیون 4K UHD تقریبا نسبت به نسل پیش از خود، چهار برابر پیکسل بیشتری داشته که این موضوع باعث می‌شود تا تصاویری واضح‌تر و پرجزئیات‌تر را شاهد باشیم. یک نمایشگر 1080p نمی‌تواند تمام زیبایی‌های یک تصویر 4K UHD را به نمایش بگذارد. همچنین جهت بهره‌مندی از این کیفیت بهتر، باید رسانه مورد استفاده شما نیز در وضوح 4K UHD موجود باشد.

خوشبختانه رزولوشن 4K در همه‌جا، از فیلم‌های سینمایی و برنامه‌های تلویزیونی گرفته تا جدیدترین بازی‌های ویدیویی، در دسترس قرار دارد. همچنین می‌توانید یک مانیتور UHD 4K را برای کامپیوتر خود تهیه کرده تا هم از فضای بیشتری برخوردار بوده و هم اینکه کیفیت تصویر دریافتی را بهبود دهید. احتمالا گوشی هوشمند شما نیز بتواند ویدیوهای 4K را ضبط کند. هر چند که چنین فایل‌های حجیمی بر روی یک نمایشگر کوچک، چندان نمی‌توانند کیفیت لازم را ارائه دهند.

4K و UHD متفاوت هستند

دو اصطلاح بالا توسط تولیدکنندگان، خرده‌فروش‌ها و حتی خود مشتریان، به جای هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما باید بدانید که 4K و (Ultra HDR (UHD دقیقا یکسان نیستند. 4K یک استاندارد تولیدی مشخص شده توسط شرکت Digital Cinema Initiatives یا همان DCI است، اما UHD فقط یک وضوح نمایشگر است. فیلم‌ها در وضوح DCI 4K تولید می‌شوند. این در حالی است که اکثر تلویزیون‌ها دارای رزولوشنی برابر با UHD هستند.

حال باید از خود بپرسیم که تفاوت 4K و UHD در چیست؟ استاندارد 4K به وضوح 4096 در 2160 پیکسل اشاره دارد. این اعداد دو برابر اعداد مربوط به استاندارد قدیمی‌تر 2K یا 2048 در 1080 پیکسل هستند. همچنین 4K جهت فشرده‌سازی از JPEG2000 استفاده می‌کند. در این رزولوشن، حداکثر بیت‌ریت به 250 مگابیت در ثانیه رسیده و عمق رنگ نیز به 12 بیت 4:4:4 می‌رسد.

Ultra HD یک وضوح نمایشگر با اندازه‌های 3840 در 2160 بوده که در طیف وسیعی از تلویزیون‌های مدرن به کار گرفته می‌شود (حتی آن‌هایی با‌ عنوان “سازگار با 4K” تبلیغ می‌شوند). جدا از تعداد پیکسل‌های موجود بر روی صفحه، ویژگی دیگری برای بحث وجود ندارد. تفاوت اصلی بین این دو فرمت، به پهنای تصویر و نسبت تصویر باز می‌گردد.

یک فیلم تولیدی در وضوح 4K، می‌تواند حداکثر نسبت تصویر 1.9:1 را مورد استفاده قرار دهد. هر چند که اکثر فیلم‌سازان ترجیح می‌دهند تا از نسبت‌های 1.85:1 و یا 2.39:1 استفاده کنند. بازی‌های ویدیویی نیز در نمایشگرهای رده مصرف‌کننده، از وضوح UHD با نسبت 1.78:1 جهت پر کردن تمام صفحه، بهره می‌برند.

به همین دلیل است که در هنگام مشاهده فیلم بر روی تلویزیون‌های جدید UHD، نواری سیاه رنگ را در بالا و پایین تصویر، مشاهده می‌کنید (فرمت letterbox). از آنجایی که UHD هیچ استاندارد جدیدی را مشخص نمی‌کند، بنابراین تلویزیون‌های قدیمی مجهز به پنل‌های 8 بیتی نیز در کنار نمایشگرهای جدید 10 و 12 بیتی، به‌عنوان UHD معرفی می‌شوند.

علاوه بر موارد بالا، پسوند Ultra HD برای محتوای 8K نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وضوح به “8K UHD” شناخته شده (با 4K UHD متفاوت است) و به محتوایی با وضوح 7680 در 4320 پیکسل اشاره دارد. از لحاظ تعداد پیکسل‌ها، این یک جهش عظیم به حساب می‌آید. در هر صورت باید مدتی صبر کنیم تا تولید چنین محتواهایی، فراگیر شود.

به‌صورت ساده، بسیاری از تولیدکنندگان، از واژه “2160p” جهت توصیف محتوای عادی UHD استفاده می‌کنند. هر چند که چنین توصیفی با توجه به استانداردهای تولیدی، چندان هم دقیق نیست.

این مطلب را نیز بخوانید: چرا باید تلویزیون 8K بخریم؟

مواردی که باید در هنگام ارتقا به 4K، در نظر داشته باشید

در ادامه پاسخ به پرسش “وضوح 4K چیست”، به نکاتی که باید در نظر داشته باشید، اشاره می‌کنیم. از آنجایی که فناوری نسبت به 5 سال پیش، پیشرفت زیادی داشته، پس اکنون زمان مناسبی است که یک نمایشگر UHD با قابلیت پشتیبانی از پخش 4K خریداری کنید. حال با گذشت زمان، نمایشگرهای UHD در سطح جهانی ارزان‌تر شده و همچنین قابلیت‌های بیشتری نیز دارند. در حال حاضر، پنل‌های 10 بیتی که قادر به پخش محتوای HDR هستند، در بازار موجود بوده و همچنین پردازنده‌های تصویر قدرتمندی نیز دارند.

استفاده از این وضوح تصویر بالا، به اندازه نمایشگر و همچنین فاصله شما از آن، بستگی دارد. به گفته وب‌سایت RTINGS، اگر مثلا بیش از 6 فوت از یک نمایشگر 50 اینچی فاصله داشته باشید، آنگاه این ارتقا دیگر ارزشش را نخواهد داشت. در چنین فاصله‌ای نمی‌توانید پیکسل‌ها را مشاهده کنید، بنابراین وضوح بالا دیگر چندان مزیتی برای شما نخواهد داشت.

مورد دیگر این است که جهت توجیه این ارتقا، باید زیاد با محتوای 4K سروکار داشته باشید. پخش‌کننده‌های Ultra-HD Blu-ray، بهترین گزینه‌های آفلاین خانگی بوده و تنوع آن‌ها نیز روزبه‌روز افزایش می‌یابد. اگر هم نخواهید که دیسک‌های گران‌قیمت Blu-ray را خریداری کنید، آنگاه سرویس‌های استریم می‌توانند راه‌کار جایگزین باشند.

این همان جایی است که سرعت اتصال اینترنت شما می‌تواند نتیجه خرید تلویزیون جدید را تعیین کند. شرکت Netflix می‌گوید که کاربران جهت استریم محتوای Ultra HD، به حداقل سرعت اینترنت 25 مگابیت بر ثانیه نیاز دارند. در نهایت اینکه می‌توانید سرعت اینترنت خود را پیش از خرید نمایشگر جدید، بررسی کنید. فقط به یاد داشته باشید که در زمان‌های شلوغ (همانند وقتی که همگان به‌صورت همزمان از سرویس‌های استریم استفاده می‌کنند)، سرعت استریم نیز می‌تواند کاهشی قابل توجهی داشته باشد.

طبیعتا جهت دسترسی به محتوای UHD در سرویس‌های استریم، باید یک اشتراک پریمیوم تهیه کنید. همچنین لازم به ذکر است که بگوییم، شوربختانه تمامی محتوای ویدیویی چنین سرویس‌هایی در وضوح UHD استریم نمی‌شود.

دستگاه‌های HD همانند Roku و یا Apple TV، فقط می‌توانند وضوح 1080p را ارائه دهند. جهت استریم محتوای بهتر و پخش HDR، به Chromecast Ultra و یا Apple TV 4K نیاز دارید. چنین دستگاه‌هایی اگر سیستم‌عاملی قوی و پایدار داشته باشند، آنگاه مشکلی چندانی را برای تلویزیون شما به وجود نخواهند آورد.

در نمایشگرهای بزرگ، محتوای 4K کیفیت خوبی دارد. شوربختانه، محتوای 1080p بر روی تلویزیون‌های UHD، کیفیت خوبی ندارد. البته این قضیه به مرور زمان مشکلات کمتری را برای شما به وجود می‌آورد، زیرا راه‌کارهایی در این زمینه وجود دارند.

افزایش مقیاس به Ultra HD

تلویزیون‌های امروزی، تأکید زیادی بر افزایش مقیاس یا همان upscaling دارند. در این فرایند، محتوای با وضوح و مقیاس کمتر، به‌گونه‌ای بازتولید می‌شود که بتواند با نمایشگرهای بزرگ‌تر، سازگار باشد. به یاد داشته باشید که تعداد پیکسل‌های یک نمایشگر UHD، چهار برابر یک نمایشگر Full HD است.

افزایش مقیاس، چیزی فراتر از بسط دادن یک تصویر است. خوشبختانه، تلویزیون و دستگاه‌‎های پخش امروزی، سعی می‌کنند تا این کار را با بازسازی مجدد محتوا انجام دهند. بدین ترتیب محتوای با رزولوشن پایین‌، در نمایشگرهای بزرگ‌تر، ظاهر بهتری خواهد داشت. این کار به‌وسیله فرایندی به نام درون‌یابی (interpolation) انجام می‌شود. در این روند پیکسل‌های ناموجود، به‌سرعت ایجاد می‌شوند. هدف از این کار نیز این است که انتقالی نرم بین ناحیه‌های متضاد تصویر، صورت گیرد.

با قدرتمندتر شدن تلویزیون‌ها، تکنیک‌های درون‌یابی و افزایش مقیاس نیز بهبود می‌یابند. در حال حاضر NVIDIA Shield یکی از بهترین گزینه‌های بازار در این زمینه است. دستگاه‌های شرکت انویدیا از هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و تکنیک‌های گوناگون استفاده کرده تا بخش‌های مختلف یک تصویر را بهبود بخشند. اگر یک تلویزیون Ultra HD خریداری کرده و از کیفیت رزولوشن‌های پایین‌تر در آن راضی نیستید، آنگاه شاید NVIDIA Shield همان چیزی باشد که بدان نیاز دارید.

پلی‌استیشن 4 پرو از یک افزایش مقیاس خلاقانه جهت رندر تصاویر در وضوح‌های پایین‌تر، استفاده می‌کند. بدین ترتیب این کنسول می‌تواند رزولوشن‌هایی همانند 1440p را رندر کرده و سپس آن‌ها را با استفاده از تکنیکی به نام “صفحه شطرنجی (checkerboarding)”، به 4K افزایش مقیاس دهد.

شرکت انویدیا جهت انجام چنین کاری بر روی رایانه‌های شخصی، فناوری DLSS (نمونه‌برداری فوق‌العاده با تکیه بر یادگیری عمیق) را معرفی کرده است. بدین ترتیب بخش‌های مشخصی از تصویر، در وضوح پایین‌تر رندر شده و سپس در آن واحد، مقیاس آن‌ها افزایش داده می‌شود. چنین تکنیکی در قیاس با رندر کردن در وضوح اصلی، عملکرد بهتری را ارائه می‌دهد.

این مطلب را نیز بخوانید: قابلیت آپ‌اسکیل تصاویر در تلویزیون چیست و چگونه کار می‌کند؟

وضوح 4K چیست و چه ارتباطی با HDR دارد؟

طیف پویای وسیع یا همان HDR، معمولا در فیلم‌ها و تلویزیون‌ها تبلیغ می‌شود. البته این فناوری با مبحث وضوح، کاملا متفاوت است. 4K یک استاندارد تولید و UHD نیز یک رزولوشن بوده، اما HDR یک اصطلاح است که به طیف وسیع‌تر رنگ‌ها و اوج روشنایی بالاتر، اشاره دارد.

1080p HDR می‌تواند وجود داشته باشد. اما از آنجایی که محتوای HDR در عصر Full HD به‌طور گسترده تولید نمی‌شد، بنابراین نمی‌توانید تلویزیونی را پیدا کنید که در وضوح 1080p، قابلیت HDR را ارائه دهد. به هر حال طیف وسیعی از دستگاه‌های 4K بازار، از HDR پشتیبانی می‌کنند.

در رابطه با این اصطلاحات، نگران نباشید

در بالا سعی کردیم تا به پاسخ پرسش “وضوح 4K چیست” بپردازیم. 4K یا UHD بودن، زیاد مهم نیست. تلویزیون UHD شما از 4K نیز پشتیبانی می‌کند. جهان پر از اصطلاحات عجیب‌غریبی است که توسط تولیدکنندگان و بازاریابان ابداع شده‌اند. شاید در جایی ببینید که محتوایی با وضوح Ultra HD تبلیغ شده و در جایی دیگر با 4K. در هر صورت تلویزیون UHD شما به این مسائل توجه نکرده و می‌تواند هر دو را پخش کند.