سازمان بهداشت جهانی (WHO) برنامه خود را برای بررسی ریشه‌های بیماری همه‌گیر ویروس کرونا آغاز کرده است. جستجو ابتدا از ووهان چین که ویروس کرونا اولین بار در آنجا شناسایی شد، آغاز می‌شود و در سراسر چین و فراتر از آن گسترش خواهد یافت. شناسایی مبدا ویروس برای جلوگیری از شیوع آن در آینده مهم است، اما طبق گفته‌های دانشمندان، تیم سازمان بهداشت جهانی اکنون با کار بسیار اضطراب‌آوری روبرو است!
اکثر محققان فکر می‌کنند این ویروس از خفاش‌ها نشات گرفته است، اما اینکه چگونه این ویروس به افراد منتقل شده است هنوز مشخص نیست. سایر ویروس‌های کرونا از میزبان حیوان عبور کرده بودند. به عنوان مثال، ویروسی که باعث شیوع سندرم حاد تنفسی حاد (SARS) در سال‌های 2002 تا 2004 شده است احتمالا از راکون یا نوعی گربه به افراد رسیده است.
آنجلا راسموسن (Angela Rasmussen)، ویروس‌شناسی در دانشگاه کلمبیا نیویورک، این‌چنین گفته است:
یافتن حیوان مبتلا به ویروس مانند جستجوی سوزن در بزرگترین انبار کاه است. ممکن است هرگز خفاش یا حیوان دیگری که مبتلا به ویروس باشد، را پیدا نکنیم. ایجاد ارتباط مشترک با دانشمندان و مقامات دولتی در چین برای محققان بسیار مهم تلقی می‌شود.
حتی اگر یافتن منشأ ویروس قابل انجام باشد، ممکن است سال‌ها طول بکشد. همچنین تحقیقات باید اوضاع سیاسی بسیار حساس بین چین و ایالات متحده را نیز در نظر داشته باشند. لینفا وانگ (Linfa Wang)، ویروس‌شناس در دانشکده پزشکی دانشگاه دوک (دانشگاه ملی سنگاپور) گفته است که دونالد ترامپ (Donald Trump)، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، منشا این ویروس را از چین می‌داند و دولت چین سعی دارد هر کاری انجام دهد تا ثابت کند این ویروس از چین نیست. وانگ که در بخش‌هایی از مأموریت سازمان بهداشت جهانی حضور داشت و در سال 2003 به دنبال منشا ویروس سارس در چین بود، این‌چنین گفته است که این بازی سرزنش سیاسی این گونه است که هنوز جزئیات مهم در مورد تحقیقات در حال انجام در چین علنی نشده است.
او امیدوار است که اوضاع در دولت جدید ایالات متحده کمی از ثبات بیشتری برخوردار باشد. جو بایدن ( Joe Biden)، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نیز گفته است که خروج دولت از سازمان بهداشت جهانی که توسط ترامپ انجام شده بود را لغو خواهد کرد. وانگ گفته است حمایت چین و ایالات متحده می‌تواند فضای بسیار مثبت‌تری را برای انجام تحقیقات در این زمینه ایجاد کند.
تحقیقات از ووهان چین آغاز خواهد شد
تیم بین‌المللی از اپیدمیولوژیست‌ها، ویروس‌شناسان و محققان با تخصص در بهداشت عمومی، بهداشت حیوانات و ایمنی مواد غذایی تحقیقات سازمان بهداشت جهانی درباره ویروس کرونا را رهبری می‌کنند. آژانس اسامی این افراد را هنوز اعلام نکرده است.
سازمان جهانی بهداشت می‌گوید که این تیم اولین جلسه مجازی خود برای این تحقیقات را در چین در 30 اکتبر برگزار کرد و اکنون در حال بررسی شواهد اولیه و تهیه دستورالعمل‌های پژوهش است. این آژانس گفته است که مرحله اولیه تحقیقات در ووهان احتمالاً توسط محققانی که در چین هستند انجام می‌شود و محققان بین‌المللی پس از بررسی این نتایج به این کشور سفر خواهند کرد.
در شهر ووهان چین، محققان از نزدیک نگاهی به بازار گوشت و حیوانات هوانان انداختند؛ اینجا همان مکانی بود که بسیاری از اولین کسانی که به ویروس کرونا مبتلا شده بودند از آنجا بازدید کرده‌اند. اینکه بازار در انتشار ویروس چه نقشی داشته است همچنان مانند یک معما است. محققان در تحقیقات اولیه از لاشه حیوانات منجمد در بازار نمونه‌برداری کردند، اما طبق گزارش مرجع سازمان بهداشت جهانی در تاریخ 5 نوامبر، هیچ‌کس شواهدی از این ویروس پیدا نکرد. با این حال، نمونه‌های محیطی که بیشتر از فاضلاب‌ها و دهانه‌ی فاضلاب گرفته شده، آزمایش ویروس را مثبت اعلام کرده است. در این گزارش آمده است: «مطالعات مقدماتی منجر به ایجاد محدودیت در تحقیقات نشده است».
مأموریت سازمان بهداشت جهانی این است که حیوانات وحشی و پرورشی فروخته شده در بازار از جمله روباه‌ها، راکون‌ها و گوزن‌ها را بررسی کند. آن‌ها همچنین بازارهای دیگر موجود در ووهان را بررسی خواهند کرد و مکان‌هایی که حیوانات به آنجا فرستاده شده‌اند را طریق چین و مرزها ردیابی می‌کنند. محققان، حیواناتی مانند گربه‌ها و سمورها که حساس به ویروس شناخته می‌شوند را در اولویت پژوهش قرار می‌دهند.
این تیم همچنین به بررسی سوابق بیمارستان ووهان می‌پردازد تا ببیند که این ویروس قبل از دسامبر 2019 نیز در حال گسترش یافتن بود یا خیر. محققان با اولین افرادی که مبتلا به ویروس کرونا بوده‌اند مصاحبه می‌کنند تا بفهمند کجا ممکن است در معرض ویروس قرار گرفته باشند و نمونه خون کارکنان پزشکی، تکنسین‌های آزمایشگاهی و کارگران مزرعه که هفته‌ها و ماه‌های قبل از دسامبر جمع آوری شده بود را آزمایش خواهند کرد؛ چون آن‌ها به دنبال آنتی‌بادی علیه ویروس کرونا هستند. این گزارش نشان می‌دهد که این اقدامات ممکن است اکنون در چین در حال انجام شدن باشد.
برنامه‌های بلندمدت
تحقیقات اولیه در ووهان، مطالعات طولانی‌مدتی در مورد یافتن ریشه همه‌گیری را گزارش کرده است. اکنون این پژوهشات ممکن است محققان را تا خارج از چین ببرد. گزارش سازمان بهداشت جهانی با اشاره به گزارش‌های اولیه اسید ریبونوکلئیک ویروس کرونا که در نمونه‌های فاضلاب قبل از شناسایی اولین موارد ابتلا شناسایی شده است، اظهار داشت: «جایی که یک اپیدمی برای اولین بار کشف می‌شود، لزوما منعکس‌کننده محل شیوع آن نیست.»
راینا مکلنتایر (Raina MacIntyre)، متخصص اپیدمیولوژیست در دانشگاه نیو ساوت ولز در سیدنی گفته است که این بیانیه می‌تواند به اولین پژوهشی که نمونه‌های فاضلاب در اسپانیا را از مارس 2019 آزمایش کرده و قطعات ویروس کرونا را پیدا کرده است، اشاره داشته باشد. او این‌چنین بیان کرده است:
اگر این مطالعه صحیح باشد، سوالی که اکنون پیش می‌آید این است که چگونه این ویروس در اسفندماه (مارس) سال گذشته در اسپانیا وجود داشته است؟
پژوهشگران قصد دارند برنامه‌های تحقیقاتی خود را به فراتر از چین نیز گسترش دهند. وانگ این‌چنین می‌گوید که نظارت گسترده بر خفاش‌ها در چین از زمان شیوع بیماری تنفسی در سال 2002 شروع شد، این ویروس کمی به ویروس کرونا شباهت دارد. او این‌چنین گفته است که تعداد بسیاری از متخصصان فکر می‌کنند که انواع ویروس شبیه به ویروس کرونا نیز اکنون در خفاش‌هایی که خارج از چین هستند، وجود دارد. او اضافه کرد تیم سازمان بهداشت جهانی باید خفاش‌ها و سایر حیوانات وحشی جنوب شرقی آسیا را برای یافتن آنتی‌بادی‌های ویروس کرونا بررسی کند.
مارتین بیر (Martin Beer)، ویروس‌شناسی در موسسه تحقیقاتی فدرال بهداشت حیوانات در ریمز، آلمان گفته است که پژوهشگران باید در تحقیقات خود پستانداران گوشتخوار پرورشی مانند راکون و نوعی گربه را که در شیوع اولین ویروس حاد تنفسی نقش داشتند، در اولویت قرار دهد. او این‌چنین اظهار داشت که:
جای تعجب است که در این گزارش هیچ اشاره‌ای به این حیوانات نشده است و ما نیز اکنون هیچ‌گونه اطلاعاتی از چین در مورد این‌چنین آزمایشاتی روی این حیوانات دریافت نکردیم.
سخنگوی سازمان بهداشت جهانی نیز گفته است که این مأموریت توسط علم و دانش و با دیدگاهی بی‌طرف هدایت می‌شود تا به تولید شواهد کمک کند و کانون تحقیقات را نیز کاهش دهد.
