دانشمندان میدانند که تنوع زیستی در بسیاری از مناطق جهان در حال کاهش یافتن است. احتمالا اوضاع در آینده بدتر نیز خواهد شد. گونهها و موجودات پس از نابودی زیستگاهها، تغییرات آب و هوایی و بهرهبرداری بیش از حد از زمینها و مراتع، هرچه بیشتر به سمت نابودی نزدیک میشوند. پس برای محافظت از زیستگاهها و گونههای جانوری چه کاری باید انجام داد؟ برای یافتن پاسخ این سوال در ادامه این مطلب با آیتیرسان همراه باشید.
چیزی که اکنون از آن بیاطلاع هستیم، این است که چه کاری باید در این مورد انجام دهیم. تا حدودی دلیل آن میتواند این باشد که حفاظت از محیط زیست بودجه زیادی میطلبد. اما دلایل اساسی آن کاهش تنوع زیستی است که هر ساله بیشتر نیز میشوند. تغییرات آب و هوایی به درستی حجم عظیمی را به خود اختصاص میدهد، اما برای تنوع زیستی، بزرگترین تهدید میتواند تخریب زیستگاههای طبیعی برای ایجاد زمینه برای کشاورزی باشد.
با افزایش جمعیت جهانی و ثروتمندتر شدن و مصرف بیشتر مردم، نیاز به زمینهای کشاورزی جدید نیز بیشتر میشود و در نتیجه حداقل 2 میلیون کیلومتر مربع زمین کشاورزی جدید تا سال 2050 و شاید تا 10 میلیون زمین جدید ایجاد شود.
برای اینکه مطمئن شویم ایجاد این زمینهای کشاورزی باعث کاهش گسترده تنوع زیستی نمیشود، باید رویکردهای حفاظتی را به کار گیریم، اما احتمالاً به موارد دیگری نیز نیاز خواهیم داشت. این رویکردهای موجود مشابه انجام جراحی قلب است یعنی برای گونهها و زیستگاههای مورد نظر بسیار موثر است، اما ممکن است برای همه گونهها نیز عملی نباشد.
درعوض، باید علل اصلی آن را برطرف کنیم، در غیر این صورت زیستگاههای جانوری زیادی از بین خواهد رفت. در مطالعهای که اخیرا منتشر شده است، مشخص شده است که دقیقا کدام مناظر و گونهها بیشتر در معرض خطر کشاورزی در آینده قرار دارند و کدام تغییرات خاص در سیستم غذایی بهترین فرصت را برای حفاظت از تنوع زیستی وحشی در مناطق مختلف جهان ایجاد میکند.
تنوع زیستی معمولی
برای پیشبینی فرضیهها، ما زمین کشاورزی احتمالا در مقیاس فضایی بسیار ریز (1.5 کیلومتر در 1.5 کیلومتر) توسعه دادیم. سپس این پیشبینیها را با نقشههای زیستگاه تقریبا 20 هزار گونه دوزیستان، پرندگان و پستانداران و هر گونه که میتواند در زمینهای کشاورزی وجود داشته باشد، پوشاندیم. این نوع طرز تفکر به ما امکان میدهد نسبت زیستگاهی که هر گونه از سال 2010 تا 2050 از دست میدهد، را محاسبه کنیم.
به طور کلی، تقریبا 88 درصد از گونهها زیستگاه خود را از دست میدهند. با بررسی تأثیرات این تحقیقات روی گونههای منفرد، توانستیم مناطق خاص و حتی گونههایی را شناسایی کنیم که احتمالا در دهههای آینده به حمایت جدی برای حفاظت نیاز خواهند داشت.
در این تحقیقات مشخص شد که از بین رفتن زیستگاهها به خصوص در دره جنوب صحرای آفریقا در دره ریفت و آفریقای غربی استوا، بسیار بد خواهد بود، و در آمریکای لاتین به ویژه در جنگلهای بارانی آتلانتیک و جنوب شرقی آسیا نیز کاهش جدی در زیستگاهها شاهد خواهیم بود.
نکته بسیار مهم این است که بسیاری از گونههای پیشبینیشده اکنون مورد تهدید قرار نگرفتهاند و به همین دلیل ممکن است از آنها حفاظت نکنیم. در حال حاضر باید از نابودی این زیستگاهها و گونههای جانوری پیشگیری کنیم.
تغییرات پویا برای کمک به محافظت از تنوع زیستی
خوشبختانه مواردی وجود دارد که میتوانیم برای کاهش نابودی زیستگاهها انجام دهیم که از جمله میتوان به افزایش عملکرد، رژیمهای غذایی سالم، کاهش ضایعات مواد غذایی، یا حتی یک رویکرد جهانی برای برنامهریزی استفاده از زمین در نظر گرفته شود تا تولید مواد غذایی را از مناطق در معرض خطر دور کند، اشاره کرد. در این مطالعه دریافتیم که ترکیبی از هر چهار اقدام میتواند از اکثر موارد نابودیهای زیستگاه که به طور معمول در تجارت دیده میشود، جلوگیری کند. با این وجود انجام این کار نیاز به تلاشهای هماهنگ دولتها، شرکتها، سازمانهای غیردولتی و افراد خاص دارد.
این رویکرد به ما این امکان را میدهد که کدام یک از آنها بیشترین تأثیر را در مناطق مختلف جهان خواهد داشت. به عنوان مثال، نتایج نشان میدهد که در جنوب صحرای آفریقا افزایش محصول یکی از بزرگترین کارهایی است که میتوان برای نجات تنوع زیستی انجام داد. این بدان معناست که میتوان غذای مورد نیاز افراد را از مناطق بسیار کوچکتر تولید کرد و بنابراین به طور گسترده نابودی زیستگاهها را کاهش داد.
در مقابل، افزایش عملکرد در آمریکای شمالی بسیار کم خواهد بود. با این وجود تغییر رژیمهای غذایی سالم ممکن است تأثیر گستردهای در آمریکای شمالی داشته باشد، تقاضا برای محصولات حیوانی و در نتیجه تقاضا برای زمینهای کشاورزی جدید را کاهش دهد. این مسئله دوباره در تضاد با کشورهای جنوب صحرای آفریقا است. در این مناطق رژیم غذایی سالم ممکن است شامل افزایش مصرف کالری و فراوردههای دامی باشد، بنابراین مزایای زیادی برای تنوع زیستی به همراه نخواهد داشت.
محافظت از تنوع زیستی در کنار تامین غذای 10 میلیارد انسان
نکته مهم این است که ما فقط تأثیر گسترش کشاورزی بر تنوع زیستی را بررسی کردیم. تهدیدات دیگری که طبیعت وحشی با آن روبرو است شامل تغییر اقلیم، آلودگی، تخریب زیستگاه به دلایل دیگر، یا برداشت بیش از حد منابع مانند ماهی یا چوبهای جنگلی گرمسیری با ارزش است. هنوز هم تنوع زیستی به طور گستردهای کاهش مییابد و حفاظت از محیط زیست نیز بعید است بتواند از پس آن برآید.
با این وجود در تحقیقات ما حداقل امیدواری وجود داشت. با یک اقدام سریع، جاه طلبانه و هماهنگ میتوانیم بدون از دست دادن عمده زیستگاهها، یک رژیم غذایی سالم و ایمن برای جمعیت جهان فراهم کنیم. به هر حال بسیاری از این اقدامات که شامل اقدامات فردی تا سیاست بینالمللی است، باید در اولویت قرار بگیرند. رژیمهای غذایی سالم برای مقابله با بزرگترین بحران بهداشت عمومی در جهان، اتلاف مواد غذایی کمتر، افزایش محصولات کشاورزی برای بهبود امنیت غذایی، همه اهداف بسیار مهمی در محافظت از زیستگاهها هستند.