مطالعه جدیدی نشان می‌دهد بیش از 130 نقطه در DNA انسان در تعیین ویژگی‌های صورت نقش دارند. اما از بین کل اعضای صورت، بینی خیلی بیشتر تحت تأثیر ژن‌های افراد شکل می‌گیرد. درک ارتباط بین ژن‌های خاص و ویژگی‌های صورت می‌تواند برای درمان ناهنجاری‌های صورت یا ارتودنسی مفید باشد.
حتما اکنون فکر می‌کنید که خیلی واضح است که ظاهر صورت شما توسط ژن‌های موجود در بدن‌تان تعیین می‌شود. شما وقتی به آلبوم عکس خانوادگی خود نگاه کنید، می‌توانید همان بینی، چشم یا چانه را روی پدربزرگ و مادربزرگ، پسر عموها و عموها و عمه‌های خود مشاهده کنید. شاید شما کسی را که دارای یک سندرم ژنتیکی است، دیده یا بشناسید و به ویژگی‌های صورت متمایز توجه کرده باشید. کسی که دارای سندرم ژنتیکی است اغلب در یک یا چند ژن خود تغییر مخربی داشته است.
اگر بگوییم که تا همین اواخر، متخصصان ژنتیک عملاً درک نمی‌کردند که کدام قسمت از DNA حتی با اساسی‌ترین جنبه‌های ظاهر صورت ارتباط دارد، تعجب کنید. این گونه شکاف در دانش خیلی ناخوشایند بود؛ زیرا ظاهر صورت نقش مهمی در تعاملات اساسی انسان دارد. اگر مجموعه‌ای بزرگ از داده‌ها که اطلاعات ژنتیکی را با تصاویر صورت ترکیب می‌کند، داشته باشیم، می‌توانیم سرعت کشف اطلاعات جدید را افزایش دهیم.
بنابراین، در حال حاضر چه مقدار اطلاعات از ژنتیک صورت در دسترس داریم؟ آیا می‌توانیم با داشتن ژن‌های فرد ویژگی‌های صورت او را پیش‌بینی کنیم؟ پیامدهای نوع ژن‌ها بر سلامتی و بیماری چیست؟ ما دو محقق در اختیار داریم که اولی انسان‌شناس و دیگری نیز متخصص ژنتیک انسانی است. حوزه تحقیقاتی آنها کشف عوامل بیولوژیکی است که زمینه‌ساز شباهت‌ها و تفاوت‌های صورت در میان انسان‌ها است. در ادامه نظراتی از این دو دانشمند خواهید خواند. پس با آی‌تی‌رسان همراه باشید.
چه تعداد ژن با ظاهر افراد در ارتباط است؟
ما هنوز پاسخ کاملی برای این سوال پیدا نکرده‌ایم، اما کارهای اخیر منتشر شده در مجله Nature Genetics توسط تیم تحقیقاتی مشترک ما نشان می‌دهد که بیش از 130 نقطه کروموزومی مرتبط با جنبه‌های خاص شکل صورت وجود دارد. شناسایی این نقاط اولین قدم حیاتی برای درک تأثیر ژنتیک بر چهره و تأثیر این دانش بر سلامتی انسان در آینده است.
ما این کار را با اسکن DNA بیش از 8000 نفر شروع کردیم. سپس برای یافتن آن، روابط بین حدود هفت میلیون نشانگر ژنتیکی (مکان‌های شناخته شده در کد ژنتیکی که در هر نفر متفاوت است) و ده‌ها اندازه‌گیری شکل حاصل از تصاویر صورت سه‌بعدی به دست آوردیم.
وقتی ارتباط آماری بین ویژگی صورت و یک یا چند نشانگر ژنتیکی پیدا کنیم، سپس به نقطه‌ای دقیق از DNA روی یک کروموزوم می‌رسیم. ژن‌های واقع در اطراف آن نقطه سپس انتخاب‌های اصلی ما برای ویژگی‌های صورت مانند فرم بینی یا لب خواهند بود؛ به خصوص اگر اطلاعات مربوط به عملکرد آنها را نیز در اختیار داشته باشیم. برای مثال، ممکن است هنگام شکل‌گیری صورت در جنین، این ژن‌ها فعال باشند.
اگرچه بیش از 130 ناحیه کروموزومی ممکن است برای شما تعداد زیادی به نظر برسد، اما باید گفت که در حال حاضر ما به صورت خیلی جزئی این اطلاعات را بررسی کرده‌ایم، پس احتمال دارد مقدار خیلی بیشتری از مناطق ژنی وجود داشته باشد. ما انتظار داریم که هزاران نقطه از این نوع و در نتیجه هزاران ژن در تعیین شکل ظاهری صورت نقش داشته باشند. چون که بسیاری از ژن‌های این نواحی کروموزومی دارای چنین تأثیرات اندکی هستند، ممکن است هرگز از نظر آماری قدرت کافی برای تشخیص آنها را نداشته باشیم.
درباره این ژن‌ها چه می‌دانیم؟
هنگامی که ما ژن‌های درگیر در این 130 منطقه ژنی را بررسی کردیم، الگوهای جالبی پدیدار شد.
بینی افراد، خواه ناخواه، بخشی از صورت است که بیشتر تحت تأثیر ژن‌های آنها قرار دارد. اما نکته‌ای که ممکن است خیلی هم تعجب‌آور به نظر نرسد این است که مناطقی مانند گونه‌ها که بسیار تحت تأثیر عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی هستند، کمترین ارتباط ژنتیکی را نشان دادند.
روش‌هایی که این ژن‌ها بر شکل صورت تأثیر می‌گذارند، اصلا یکنواخت نبود. برخی ژن‌ها اثرات بسیار کمی دارند و روی قسمت‌های بسیار خاصی از صورت تأثیر می‌گذارند، در حالی که برخی دیگر دارای اثرات گسترده‌ای هستند و معمولا روی چندین قسمت تاثیر می‌گذارند.
ما همچنین دریافتیم که بخش عمده‌ای از این ژن‌ها در فرآیندهای اساسی رشد که بدن ما را می‌سازند، نقش دارند. به عنوان مثال آنها در استخوان‌سازی و بسیاری از ژن‌هایی که در سندرم‌های نادر و ناهنجاری‌های صورت مانند شکاف کام نقش دارند، موثر هستند.
هنگامی که دیدیم همبستگی بالایی بین ژن‌های دخیل در رشد صورت و اندام وجود دارد، بسیار جالب بود. زیرا ممکن است یک سرنخ مهم در مورد علت بسیاری از سندرم‌های ژنتیکی مانند ناهنجاری‌های دست و صورت بیان کند. در همین پژوهش دریافتیم که ژن‌های موجود در فرم صورت نیز ممکن است در سرطان نقش داشته باشند. این یافته با توجه به شواهد موجود در افراد تحت درمان سرطان کودکان برخی از ویژگی‌های برجسته صورت را نشان می‌دهند.
آیا فردی با داشتن DNA فردی دیگر، می‌تواند تصویر دقیقی از صورت او بسازد؟
کاملا بعید است که کسی بتواند با داشتن نمونه‌ای از DNA شما، تصویری از چهره شما را بسازد. پیش‌بینی شکل ظاهری فرد، مانند هر ویژگی پیچیده ژنتیکی، کار بسیار دشواری است.
130 نقطه ژنتیکی که شناسایی کردیم، کمتر از 10 درصد از تغییر شکل صورت را توضیح می‌دادند. با این حال، حتی اگر همه ژن‌های مربوط به ظاهر صورت را بیابیم، هنوز هم پیش‌بینی ویژگی‌های صورت غیرممکن خواهد بود. این بدان دلیل است که صفات پیچیده‌ای مانند شکل صورت با جمع‌بندی اثرات یک دسته از ژن‌های خاص تعیین نمی‌شود. ویژگی‌های صورت تحت تأثیر بسیاری از عوامل بیولوژیکی و غیر بیولوژیکی قرار دارد. این عوامل شامل سن، رژیم غذایی، آب و هوا، هورمون‌ها، ضربه روحی، بیماری، قرار گرفتن در معرض آفتاب، نیروهای بیومکانیکی و جراحی است.
همه این عوامل به طرز پیچیده‌ای با ژنوم ما در ارتباط هستند که البته ما هنوز موفق نشده‌ایم تا کمی آنها را درک کنیم. ژن‌ها با یکدیگر تعامل دارند. این مسئله با عنوان اصلاح شناخته می‌شود و تأثیرات آن می‌تواند پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی باشد.
بنابراین جای تعجب نیست که محققانی که سعی در پیش‌بینی ویژگی‌های فردی صورت از DNA داشتند، ناموفق بودند. این بدان معنا نیست که چنین پیش‌بینی‌ای هرگز ممکن نخواهد بود، اما هم‌اکنون اصلا امکان‌پذیر نیست.
چگونه پژوهش روی اتصال ژن‌ها و چهره‌ها می‌تواند برای انسان مفید باشد؟
یکی از جالب‌ترین تحولات پزشکی در قرن 21 استفاده از اطلاعات ژنتیکی بیماران برای ایجاد برنامه‌های درمانی شخصی با هدف نهایی بهبود نتایج بهداشتی بوده است.
درک عمیق‌تر تأثیر ژن‌ها بر میزان رشد صورت می‌تواند به ابزاری بی‌بدیل برای درمان در زمینه‌هایی مانند ارتودنسی یا جراحی ترمیمی تبدیل شود. به عنوان مثال، اگر روزی بتوانیم از ژنتیک برای پیش‌بینی زمانی که فک کودک به بالاترین میزان رشد خود می‌رسد، استفاده کنیم، در آن صورت، ارتودنتیست‌ها ممکن است بتوانند از این اطلاعات برای تعیین بهترین زمان برای تاثیر حداکثری ارتودنسی استفاده کنند.
به همین ترتیب، دانستن درباره نحوه کار جداگانه و هماهنگ ژن‌ها می‌تواند در تعیین اندازه و شکل ویژگی‌های صورت و اهداف جدید مولکولی برای درمان‌های دارویی با هدف اصلاح کمبودهای صورت موثر واقع شود.
در آخر نیز باید بگوییم که داشتن اطلاعات بیشتر در مورد ژن‌های سازنده صورت انسان، می‌تواند بینش جدیدی در مورد ریشه اصلی ناهنجاری‌های مادرزادی صورت به ما ارائه دهد. این امر می‌تواند کیفیت زندگی افراد و خانواده‌های آنها که با این ناهنجاری‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
دیگه بجای عمل بینی عمل ژنی بینی انجام میشه
از همین فردا میشه آگهی های تبلیغاتیشو دید
یه روزی میرسه که خانواده ها
عکس یا نقاشی میدن بچه تحویل میگیرن