اگر از کاربران عادی باشید، آنگاه به احتمال زیاد فقط با نسخه مخصوص مصرف‌کننده سیستم‌عامل ویندوز (مثلا ویندوز 8 و 10) سروکار داشته‌اید. اما همان‌طور که می‌دانید و شاید هم ندانید، مایکروسافت ویندوز سرور (Windows Server) را نیز به‌عنوان یک سیستم‌عامل مجزا، ارائه می‌کند. در این مطلب قصد داریم که بیشتر به این نسخه از ویندوز و همچنین تفاوت آن با ویندوزی که اکنون از آن استفاده می‌کنید، بپردازیم.
ویندوز سرور چیست؟
با فرض اینکه تاکنون نام ویندوز سرور را نشنیده‌اید، ابتدا به توضیح ماهیت آن می‌پردازیم. ویندوز سرور نوعی از سیستم‌عامل ویندوز بوده که هدف مایکروسافت از طراحی آن، استفاده در سرورها است. سرورها دستگاه‌های بسیار قدرتمندی هستند که طراحی شده‌اند تا به‌صورت مداوم کار کرده و منابع موردنیاز سایر کامپیوترها را فراهم آورند. این قضیه بدین معنا است که تقریبا در تمامی موارد، ویندوز سرور فقط در کسب‌و‌کارها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نام “ویندوز سرور” از آوریل سال 2003 و با عرضه Windows Server 2003، بر روی این سری از محصولات مایکروسافت گذاشته شد. البته پیش از این تاریخ نیز همچنان نسخه‌های سرور سیستم‌عامل ویندوز، موجود بوده‌اند. به‌عنوان مثال، Windows NT 4.0 هم جهت استفاده‌های عمومی (Workstation) و هم جهت استفاده در سرورها، موجود بود.
تقریبا در تمامی موارد، کاربران عادی لازم نیست که نگران موارد مرتبط با ویندوز سرور باشند. اگر قصد تهیه نسخه عادی سیستم‌عامل ویندوز را داشته باشید، آنگاه به این راحتی‌ها نمی‌توانید در قفسه فروشگاه‌های فیزیکی و یا وب‌سایت خود مایکروسافت، این نسخه از ویندوز را پیدا کنید، اما در هر صورت، کنجکاوی بخشی از ذات انسان بوده و بنابراین در ادامه توضیحات بیشتری را در رابطه با این نسخه از ویندوز، به شما ارائه می‌دهیم.
تفاوت ویندوز سرور با ویندوز عادی
در نگاه اول شاید برای شما دشوار باشد که بتوانید تفاوت‌های این دو نسخه را برشمارید. دسکتاپ هر دو نسخه بکسان بوده و این قضیه شامل نوار وظیفه، آیکون‌های دسکتاپ و همچنین کلید استارت می‌شود. هر نسخه از ویندوز سرور همزمان با نسخه‌‌ای عادی از این سیستم‌عامل، عرضه می‌شود. مثلا ویندوز سرور 2003 در واقع نسخه سرور ویندوز XP است. در حال حاضر مثلا ویندوز سرور 2016، مبتنی بر به‌روزرسانی Anniversary ویندوز 10 بوده و ویندوز سرور 2019 نیز مبتنی بر نسخه 1809 ویندوز 10 عادی است.
از آنجایی که هر دو نسخه ویندوز دارای کدهای مشترک بسیاری هستند، پس می‌توانید بسیاری از عملکردها را بر روی هر دو اجرا کنید. به‌عنوان نمونه می‌توانید برنامه‌هایی همانند مرورگرها و ویرایشگرهای تصویر را بر روی ویندوز سرور نیز دانلود کنید. همچنین بسیاری از اپلیکیشن‌های پایه‌ای ویندوز عادی همانند Notepad نیز در ویندوز سرور وجود دارند. به هر حال، تفاوت‌های ویندوز Pro/Home با ویندوز سرور، بیشتر از شباهت‌هایشان است. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم.
این مطلب را نیز بخوانید: تاریخچه ویندوز: پنجره‌ای متفاوت رو به دنیای فناوری
1. ویندوز سرور دارای نرم‌افزارهای مدیریت شرکتی است
از آنجایی که Windows Server بیشتر برای کسب‌و‌کارها در نظر گرفته شده، پس طبیعی است که نرم‌افزارهای شرکتی زیادی را نیز در خود جای داده باشد. در زیر به عملکردهایی که یک سرور به لطف این ابزارها می‌تواند انجام دهد، می‌پردازیم:
- Active Directory :Active Directory یک سرویس مدیریت کاربر است که به سرورها این امکان را می‌دهد که به‌عنوان یک کنترل‌کننده دامنه، ایفای نقش کنند. به‌جای اینکه هر کاربر وارد یک کامپیوتر محلی شود، کنترلر دامنه می‌تواند فرایند احراز هویت تمامی حساب‌های کاربری را برعهده بگیرد.
- DHCP :DHCP یا همان پروتکل پیکربندی میزبان پویا، یک پروتکل بوده که به سرورها امکان می‌دهد که بتوانند به‌صورت خودکار آدرس‌های آی‌پی را به تمامی دستگاه‌های موجود بر روی شبکه، اختصاص دهند. در خانه‌ها معمولا این وظیفه برعهده روترها است، اما در شرکت‌ها، کارکنان بخش آی‌تی می‌توانند از عملکرد DHCP بهتر موجود در ویندوز سرور، بهره ببرند.
- فایل و فضای ذخیره‌سازی: امکان در اختیار داشتن سرورهای فایل در شرکت‌ها، یکی دیگر از موارد کاربرد رایج ویندوز سرور است. بدین ترتیب می‌توانید اطلاعات مهم خود را در یک سرور مرکزی قرار داده و سپس تعیین کنید که چه کسی می‌تواند به این داده‌ها دسترسی پیدا کند.
- سرویس‌های چاپ: اگر در کسب‌و‌کاری، ده‌ها چاپگر در ساختمان وجود داشته باشند و تیم آی‌تی نیز بخواهد که هرکدام از این پرینترها را برای هر ایستگاه کاری جدید به‌صورت جداگانه پیکربندی کند، آنگاه این قضیه می‌تواند یک نوع اتلاف وقت باشد. با راهاندازی یک سرور چاپ می‌توانید این قضیه را به‌راحتی و به‌سرعت، مدیریت کنید.
- سرویس‌های به‌روزرسانی ویندوز: اغلب اوقات، شرکت‌ها نمی‌خواهند که تمامی آپدیت‌های ویندوزی سریعا بر روی کامپیوترهای آن‌ها نصب شوند. با راهاندازی و پیکربندی یک سرور به‌عنوان کنترل‌کننده به‌روزرسانی‌های ویندوز، می‌توانید کنترل بیشتری بر نحوه کارکرد آپدیت‌های این سیستم‌عامل داشته باشید.
در بالا سعی کردیم که چند مورد از قابلیت‌ها و نقش‌هایی را که ویندوز سرور می‌تواند برعهده بگیرد، برای شما توضیح دهیم. معمولا کسب‌و‌کارها بیشتر از یک سرور داشته و بنابراین می‌توانند نقش‌های بالا را در بین چند دستگاه‌ها مختلف، تقسیم‌بندی کنند.
نسخه‌های استاندارد ویندوز، از ابتدا به چنین قابلیت‌هایی مجهز نیستند. البته کاربران می‌توانند با نصب برخی از ابزارهای شخص ثالثی، بعضی از این عملکردها را به رایانه خانگی خود بیاورند. طبیعی است که این موارد، کیفیت ویندوز سرور را نخواهند داشت.
2. Windows Server محدودیت‌های سخت‌افزاری کمتری دارد
اکثر مردم در رابطه با حداکثر مقدار رمی که می‌توانند بر روی کامپیوتر خانگی خود داشته باشند، نگران نیستند. یک نسخه 64 بیتی از ویندوز 10 Pro حداکثر تا 2 ترابایت از حافظه رم را پشتیبانی می‌کند. این در حالی است که اکثریت کاربران، بیش از 32 گیگابایت حافظه رم بر روی رایانه خود ندارند. بنابراین حتی بحث در مورد یک ترابایت حافظه رم نیز بی‌فایده است.
با این اوصاف شاید باور نکنید که ویندوز سرور تا 24 ترابایت حافظه رم، پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، این نسخه از ویندوز می‌تواند تا 64 سوکت CPU را نیز پشتیبانی کند که این مقدار بسیار بیشتر از 2 سوکت مورد پشتیبانی در ویندوز 10 Pro است.
شاید این قضیه برای بعضی‌ها کمی عجیب به نظر برسد، اما دلایل خوبی پشت این قضیه وجود دارند. سرورها باید بتوانند نیاز پردازشی کارکنان یک مجموعه را تأمین کنند و به همین دلیل است که پشتیبانی گسترده‌ای از سخت‌افزارها دارند.
به‌عنوان مثال، یک سرور که در حال اجرای ده‌ها ماشین مجازی است، جهت اینکه بتواند همه آن‌ها را به‌خوبی و به‌صورت همزمان اجرا کند، باید مقدار زیادی حافظه رم داشته باشد. در اینجا به فاکتور مهمی از ویندوز سرور می‌رسیم: این سیستم‌عامل همیشه بر روی سخت‌افزارهای فیزیکی اجرا نمی‌شود. برخی از کسب‌و‌کارها، چند سرور فیزیکی را خریداری کرده و سپس با استفاده از ویندوز سرور، ماشین‌های مجازی زیادی را بر روی آن‌ها اجرا می‌کنند. بدین ترتیب می‌توان عملکردهای مختلفی را مدیریت کرد.
این مطلب را نیز بخوانید: ویندوز 10 ایکس چیست و چه تفاوت‌هایی با سایر نسخه‌ها دارد؟
3. برخی از ویژگی‌های جانبی در ویندوز سرور وجود ندارند
همان‌طور که انتظار دارید، Windows Server ویژگی‌های اصلی و حرفه‌ای همانند Command Prompt و سایر ابزارهای مدیریتی را همچنان حفظ می‌کند. از طرفی هم خبری از برخی از ویژگی‌های ویندوز 10 عادی نیست.
مثلا در ویندوز سرور 2016 و 2019، خبری از Microsoft Store ،Cortana و سایر قابلیت‌های جدید ویندوز 10 عادی نیست. همچنین اپلیکیشن‌هایی همانند Your Phone، در این نسخه از ویندوز وجود نداشته و حتی در ویندوز سرور 2019 نیز باید اپلیکیشنی همانند Microsoft Edge را به‌صورت جداگانه دانلود کنید.
همچنین با استفاده از حساب مایکروسافت نمی‌توانید به ویندوزهای سرور وارد شوید. دلیل این موضوع نیز این است که حساب مایکروسافت، یک سرویس مخصوص رده مصرف‌کننده است. علاوه بر این، برخی از اپلیکیشن‌ها پیش از نصب بررسی می‌کنند که آیا شما از ویندوز سرور استفاده می‌کنید یا خیر. برخی از اپلیکیشن‌ها با نسخه سرور ویندوز، سازگاری ندارند.
در حالت پیش‌فرض نیز نسخه سرور ویندوز، دارای محدودیت‌های بیشتری است. در ویندوزهای سرور هنوز هم از Internet Explorer به‌عنوان مرورگر پیش‌فرض استفاده شده و همچنین تنظیمات امنیتی نیز بیشتر کاربران را محدود می‌کنند. این موضوع طبیعی است، به هر حال آلوده شدن یک سرور، تبعات خیلی گسترده‌تری نسبت به یک کامپیوتر خانگی خواهد داشت.
4. قیمت‌گذاری
همان‌طور که از یک محصول کسب‌و‌کار محور انتظار می‌رود، نسخه سرور ویندوز نیز قیمت ارزانی ندارد. علاوه بر قیمت بالا، این نسخه از سیستم‌عامل مایکروسافت نیز بسته به نیازهای شما، دارای انواع مختلفی است.
قیمت Windows Server 2019 بسته به نسخه انتخابی شما، از 501 الی 6155 دلار، متغیر است. بسته به اینکه چه تعداد افراد به سرور موردنظر دسترسی پیدا می‌کنند، نیاز دارید که مبالغی را نیز برای CALها (گواهی‌های دسترسی مشتری) جهت استفاده قانونی از سرویس‌ها، پرداخت کنید.
معمولا شرکت‌ها در گذشته Windows Server را بر روی سرورهای فیزیکی که نسبت به ایستگاه‌‌های کاری عادی دارای توان سخت‌افزاری بهتری بودند، نصب می‌‌کردند. البته اکنون علاوه بر این رویه، می‌توان این نسخه از ویندوز را بر روی سرویس‌های ابری همانند Microsoft Azure نیز به اجرا درآورد.
بدین ترتیب می‌توانید زحمت‌های نگهداری از یک سرور فیزیکی را از دوش خود برداشته و آن را به ارائه‌دهندگان خدمات ابری همانند مایکروسافت، محول کنید. همچنین این قضیه باعث می‌شود که شرکت‌ها در عوض پرداخت یکجای هزینه‌ها جهت راهاندازی یک سرور فیزیکی جدید، صرفا حق اشتراک بیشتری پرداخت کنند. طبیعتا بهترین گزینه نیز به نوع و شرایط کسب‌و‌کار شما بستگی دارد.
این مطلب را نیز بخوانید: ویندوز S چیست و چه تفاوتی با نسخه‌های دیگر دارد؟
سخن پایانی
در بالا سعی کردیم که تفاوت نسخه‌های عادی و سرور سیستم‌عامل ویندوز را برای شما بازگو کنیم. اکنون می‌دانید که این دو علی‌رغم داشتن کدهای مشترک و ظاهری مشابه، استفاده‌هایی کاملا متفاوت دارند.
نسخه‌های ویندوز که مخصوص مصرف‌کنندگان نهایی هستند، ابزارهای موردنیاز شرکت‌ها را چندان در خود جای نمی‌دهند. در عین حال، Windows Server نیز مناسب یک کاربر خانگی نیست. از این نسخه انتظار می‌رود که سرویس‌های گوناگون را به‌گونه‌ای مدیریت کند که مشتری‌های شرکت‌ها، از آن‌ها راضی باشند. البته تفاوت نسخه‌های ویندوز فقط به اینجا ختم نشده و نسخه‌های خانگی ویندوز همانند Enterprise و Pro نیز تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
چرا ویندوز اینقدر راحت اکتیو میشه؟
ولی این خیلی هم خوبه وگرنه بابات یه ویندوز باید سالی چند میلیون پیاده میشدیم