رم و VRAM چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

در هنگام بررسی مشخصات کامپیوترها، به احتمال زیاد با دو واژه RAM و VRAM برخورد کرده‌اید. معنای این دو اصطلاح چیست و چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ در ادامه این مطلب قصد داریم که به تفاوت رم و VRAM بپردازیم و شما را بیشتر با این موضوع آشنا کنیم.

رم چیست؟

رم خلاصه شده Random Access Memory بوده و در واقع شبیه به یک میز کار است که همه فرایندها و نرم‌افزارهای فعال، بر روی آن قرار داده می‌شوند. بدین ترتیب هر بار که یک نرم‌افزار جدید را بارگذاری می‌کنید، آنگاه ابتدا در رم قرار داده شده و سپس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به همین ترتیب، بازی‌های ویدیویی جهت اجرا شدن بر روی کامپیوتر شما، به یک حداقل حافظه رم نیاز دارند. بدین صورت است که ابتدا بازی در رم کامپیوتر شما بارگذاری شده و سپس اجرا می‌شود.

پیش از ادامه، شاید دانستن تفاوت رم (RAM) و رام (ROM) هم برای شما کارآمد باشد.

چه زمانی باید رم را ارتقا دهیم؟

از آنجایی که رم در کامپیوتر شما، نقش میز کار را دارد، پس اگر مقدار کمی از آن داشته باشید، آنگاه این موضوع می‌تواند تأثیر منفی بر روی عملکرد رایانه شما بگذارد. در چنین سناریویی، کامپیوتر شما سعی می‌کند که هر چه را که اجرا می‌کنید، در رم قرار دهد، اما در ادامه می‌فهمد که فضای کافی جهت انجام این کار وجود ندارد.

در چنین مواردی، کامپیوتر شما به دنبال فضایی به اسم حافظه مجازی (Virtual Memory) می‌گردد. حافظه مجازی همانند رم نیست. حافظه مجازی در اصل بخشی جداگانه از هارد دیسک شما است که در هنگام پر شدن حافظه رم، اطلاعات اضافی در آن ریخته می‌شوند.

در چنین سناریوی، اگر برنامه‌ای را باز کرده باشید و پس از گذشت مدتی به آن سر بزنید، آنگاه کاهش سرعت را احساس خواهید کرد. این قضیه نیز بدین دلیل است که برنامه قرار داده شده در حافظه مجازی، باید به حافظه رم منتقل شده تا بتوانید که از آن‌ها استفاده کنید. با این حال، ارتقای حافظه رم نمی‌تواند تمامی مشکلات کامپیوتر شما را برطرف سازد. مثلا اگر پردازنده شما کند باشد، آنگاه ارتقای رم نمی‌تواند کندی ناشی از پردازنده را جبران کند.

این مطلب را نیز بخوانید: با داشتن رم یک ترابایتی در کامپیوتر چه کارهایی می‌توان انجام داد؟

VRAM چیست؟

VRAM نیز عملکردی شبیه به رم داشته، اما با این تفاوت که در اختیار نیازهای کارت گرافیک، ویدیو و نمایشگر کامپیوتر شما قرار دارد. هر سخت‌افزاری که محتوایی را بر روی نمایشگر نشان دهد، از VRAM نیز برخوردار خواهد بود. در کارت‌های گرافیک، VRAM تعبیه شده تا از طریق آن بتوان اطلاعات تصویری را مدیریت کرد. اگر هم کارت گرافیک جداگانه نداشته باشید، آنگاه پردازنده گرافیکی CPU شما، با استفاده از مقداری از حافظه رم، پردازش‌های گرافیکی را انجام می‌دهد. در هنگام خرید یک کارت گرافیک، می‌توانید میزان حافظه گرافیکی آن را بر روی جعبه آن، مشاهده کنید. واحد حافظه گرافیکی کارت گرافیک‌های امروزی نیز گیگابایت است.

چه زمانی باید VRAM خود را افزایش دهیم؟

مقدار رم بیشتر باعث می‌شود تا توانایی کلی پردازش کامپیوتر شما بهبود پیدا کند. این در حالی است که VRAM بیشتر باعث می‌شود تا پردازش‌های مربوط به تصویر، بهتر انجام شوند. بدین ترتیب اگر مشکلات بصری دارید، آنگاه یکی از گزینه‌های شما می‌تواند ارتقای VRAM باشد.

مثلا اگر بازی‌های شما در تنظیمات گرافیکی بالا دارای مشکلاتی بوده و در صورت پایین آوردن تنظیمات گرافیکی، مشکل آن‌ها برطرف می‌شود، آنگاه ارتقای VRAM یا همان حافظه گرافیکی می‌تواند یکی از راه‌کارهای رفع این مشکل باشد. در رابطه با رزولوشن‌ اجرای بازی‌ها نیز، VRAM نقشی تعیین کننده دارد. به‌عنوان نمونه اگر بخواهید که بازی‌های خود را بر روی وضوح 1080p اجرا کنید، آنگاه به 2 الی 6 گیگابایت حافظه گرافیکی نیاز خواهید داشت.

البته همانند حافظه رم، حافظه گرافیکی نیز تنها فاکتور مهم در زمینه عملکرد کارت گرافیک شما نیست. در کارت‌های گرافیک جدا از حافظه گرافیکی، پردازنده گرافیکی (GPU) و همچنین سیستم خنک‌کنندگی نیز بسیار تأثیرگذار است. پردازنده گرافیکی در کلاکی مشخص به فعالیت پرداخته و هر چه این کلاک بالاتر باشد، به‌معنای عملکرد بهتر است. سیستم‌های خنک‌کنندگی نیز انواع مختلفی داشته و هر چه بهتر بتوانند سخت‌افزار را خنک کنند، آنگاه کارت گرافیک شما نیز می‌تواند عملکرد بهتری را از خود به جای بگذارد.

تفاوت رم و VRAM

اساسی‌ترین تفاوت بین این دو، به موارد استفاده از آن‌ها بازمی‌گردد. اگر کامپیوتر شما در زمینه نگهداری پردازش‌ها در حافظه موقت خود به مشکل برخورد کند، آنگاه مشکل از رم است. اگر هم رایانه شما نتواند که جلوه‌های بصری را به‌خوبی مدیریت کند، آنگاه مشکل از حافظه گرافیکی یا همان VRAM شما است.

البته باید بگوییم که رم و VRAM تنها سخت‌افزارهایی نیستند که یک کامپیوتر را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات این امکان نیز وجود دارد که مشکل از سرعت CPU، پردازنده گرافیکی و یا سایر موارد دیگر باشد. در نهایت اینکه باید بگوییم که افزایش رم و یا VRAM، تنها حلال مشکلات کامپیوتر شما نخواهد بود، اما در هر صورت ارتقای آن‌ها می‌تواند در این زمینه مفید باشد.

این مطلب را نیز بخوانید: چگونه می‌توان حافظه گرافیکی (VRAM) را افزایش داد؟

آیا می‌توان مشکلات رم را با افزایش VRAM حل کرد و بالعکس؟

شوربختانه باید به شما بگوییم که اگر می‌خواهید که مشکلات مربوط به VRAM را با افزایش حافظه رم حل کنید و بالعکس، آنگاه این کار ایده خوبی نخواهد بود. دلیل این موضوع نیز این است که هر دوی این سخت‌افزارها، نقش مجزایی را در اکوسیستم کامپیوتر شما برعهده داشته و بنابراین ارتقای یکی از این سخت‌افزارها نمی‌تواند مشکلات حاصل از دیگری را برطرف سازد.

به‌عنوان مثال اگر یک کارت گرافیک 8 گیگابایتی داشته و بخواهید که کمبودهای حافظه رم اصلی را از طریق حافظه گرافیکی جبران کنید، آنگاه این کار نتیجه خوبی را در پی نخواهد داشت. البته دستگاه‌هایی همانند پلی‌استیشن 4 نیز وجود دارند که از VRAM به‌عنوان حافظه رم اصلی استفاده می‌کنند. در هر صورت باید بگوییم که اگر کامپیوتر شما VRAM داشته، اما خبری از رم در آن نباشد، آنگاه بدون در اختیار داشتن نرم‌افزار و یا سخت‌افزار مخصوصی، رایانه شما بوت نخواهد شد.

به طرز مشابهی، اگر 32 گیگابایت حافظه رم داشته، اما حافظه گرافیکی شما در حد پایینی قرار داشته باشد (مثلا 2 گیگابایت)، آنگاه نمی‌توانید که بازی‌ها را با وضوح 4K اجرا کنید. رم اصلی کامپیوتر شما برای موارد همچون مالتی تسکینگ و بارگذاری نرم‌افزارها، مورد استفاده قرار می‌گیرد اما برای کارهایی همانند رندر گرافیکی، مناسب نیست.

یک لحظه صبر کنید، اگر به یاد داشته باشید، در بالا اشاره کردیم که پردازنده‌های گرافیکی مجتمع جهت انجام کارهای خود، از مقداری از حافظه رم اصلی کامپیوتر شما استفاده می‌کنند، پس چرا نمی‌توانیم مقداری زیادی رم خریداری کرده و سپس مثلا 8 گیگابایت از آن را به‌ حافظه گرافیکی تخصیص دهیم و در نهایت عملکردی همانند یک کارت گرافیک 8 گیگابایتی را دریافت کنیم؟

مشکل اینجاست که رم سیستمی در زمینه مدیریت داده‌های گرافیکی، همانند حافظه گرافیکی عملکرد خوبی ندارد. حافظه گرافیکی به پردازنده گرافیکی بسیار نزدیک بوده و بنابراین جریان اطلاعات در بین این دو، به‌آسانی صورت می‌گیرد. حال فاصله بین رم و پردازنده گرافیکی، بیشتر بوده و بنابراین تبادل اطلاعات در بین این دو نیز به‌صورت کندتر انجام شده و این موضوع در نهایت خود را در قالب اجرای بدتر بازی‌ها، نشان می‌دهد.

سخن پایانی

در بالا سعی کردیم که موارد تفاوت رم و VRAM را برای شما توضیح دهیم. اگر قصد تهیه یک کامپیوتر جهت کار با جلوه‌های گرافیکی سه بعدی را دارید، آنگاه باید هم رم و هم VRAM بالایی داشته باشید. هر دوی این سخت‌افزارها در این زمینه، وظایف خاص خود را داشته و بنابراین بهتر است که به حد کافی از هر دوی آن‌ها داشته باشید تا به مشکل برخورد نکنید. البته در زمینه تهیه کامپیوترهای مخصوص بازی، باید علاوه بر رم و VRAM، به موارد دیگری نیز توجه داشته باشید. از جمله این موارد می‌توان به پردازنده مرکزی، پاور، مادربورد و همچنین سیستم‌ خنک‌کنندگی اشاره کرد.