بحث در رابطه با قراردادهای هوشمند بیشتر زمانی مطرح می‌شود که در رابطه با ارزهای دیجیتال صحبت کنیم. اصطلاح قرارداد هوشمند زمانی مطرح می‌شود که کدهای کامپیوتری به‌صورت خودکار تمام و یا بخشی از یک قرارداد و یا توافق‌نامه موجود بر روی بلاک‌چین را اجرا کنند.
با این اوصاف، قراردادهای هوشمند چندان چیز عجیبی نبوده و باید بگوییم که چندان هم هوشمند نیستند، زیرا از هیچ نوع هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنند. در این مطلب قصد داریم که بدانیم قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می‌کند؟
قرارداد هوشمند چیست؟
اصطلاح قراردادهای هوشمند برای اولین بار در دهه 1990 میلادی و توسط رمزنگار و دانشمند علوم کامپیوتر، نیک زابو (Nick Szabo) مورد استفاده قرار گرفت. در مقاله “Smart Contracts: Building Blocks for Digital Markets”، زابو قراردادهای هوشمند را به‌عنوان مؤسسات جدید و راهی جدید جهت رسمی کردن این مؤسسات که ناشی از انقلاب دیجیتال بوده، توصیف کرده است. وی این قراردادها را “هوشمند” نامید، چونکه نسبت به اجداد کاغذی خود، عملکردهای بیشتری را می‌دهند. البته در این قراردادها از هوش مصنوعی استفاده نمی‌شود.
یکی از مثال‌های اولیه در رابطه با قراردادهای هوشمند، دستگاه فروش است. هنگامی‌که یک خریدار با قرار دادن پول در داخل دستگاه، شرایط قرارداد مربوطه را احراز می‌کند، آنگاه دستگاه نیز شرایط قرارداد را به‌صورت خودکار احراز کرده و سپس محصول را به خریدار تحویل می‌دهد. البته انواع پیچیده‌تر قراردادهای هوشمند، جهت مبادله ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین، مورد استفاده قرار می‌گیرند. زابو قراردادهای هوشمند را به‌عنوان مجموعه‌ای از تعهدها در نظر گرفته که شکلی دیجیتالی داشته و همچنین شامل دستورالعمل‌هایی جهت عمل کردن طرفین به تعهدات خود هستند.
قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟
در حال حاضر قراردادهای هوشمند بیشتر برای دو نوع از تراکنش‌هایی که در بسیاری از قراردادهای وجود دارند، مناسب هستند: یکی اینکه از پرداخت وجه در صورت احراز شرایطی خاص، اطمینان حاصل شود و دیگری نیز اینکه در صورت برآورده نشدن برخی از شرایط، جریمه‌های مالی اعمال شوند.
به همین منوال، کارکرد اصلی قرارداد هوشمند، ایجاد مفاد و عملیات مشخصی است، همانند انتقال وجه از کیف پول یک شخص به کیف پول شخصی دیگر. به عبارتی دیگر، اگر مثلا “X” اتقاق بیفتد، آنگاه در واکنش به این موضوع، گام “Y” اجرا خواهد شد. خود قرارداد هوشمند نیز در بین چندین گره بلاک‌چین جابجا شده و بدین ترتیب از امنیت و تغییرناپذیری که بلاک‌چین ارائه می‌دهد، استفاده می‌کند.
این مطلب را نیز بخوانید: هر آنچه که باید در رابطه با بلاک چین بدانید
قراردادهای هوشمند تا چه حد هوشمند هستند؟
اینکه زابو تصمیم گرفت که تأکید کند که قراردادهای هوشمند در اصل از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنند، بسیار حائز اهمیت است. شاید قراردادهای هوشمند در قیاس با اجداد کاغذی خود، هوشمندانه‌تر عمل کنند و در نتیجه بتوانند که برخی از گام‌های از پیش برنامه‌ریزی شده را به‌صورت خودکار اجرا کنند، اما هنوز هم نمی‌توانند مفاد ذهنی و نظری‌تر یک قرارداد را تجزیه و تحلیل کنند.
این قضیه بدین معناست که کارهایی که قراردادهای هوشمند می‌توانند انجام دهند، نسبتا ابتدایی هستند. البته این قراردادها می‌توانند تراکنش‌های پیچیده شبکه بلاک‌چین را نیز مدیریت کنند. البته هنوز با اینکه قراردادهای هوشمند بتوانند شاخصه‌های حقوقی و ذهنی را تحلیل کنند، سال‌ها فاصله داریم.
