نقد و بررسی اندروید 12: همه‌چیز به شما برمی‌گردد!

گوگل سرانجام نسخه نهایی سیستم‌عامل اندروید 12 را در تاریخ 27 مهر 1400 (19 اکتبر 2021)، منتشر کرد؛ یعنی همان روزی که گوشی‌های پیکسل 6 و 6 پرو، معرفی شدند. اندروید 12 حدود 6 ماه به‌صورت آزمایشی در دسترس بود. این سیستم‌عامل موبایلی تغییرات بصری زیادی را تجربه کرده است.

از سال 2014 (Material Design) به بعد، اندروید 12 بیشترین دگرگونی‌های ظاهری را به خود دیده است. گوگل با ارائه ویژگی‌های کاربر محور مختلف و همچنین سایر قابلیت‌های بدیهی اما مهم، سعی داشته که اندروید 12 را هر چه بیشتر، یک تغییر بزرگ نشان دهد. در ادامه قصد داریم که به بررسی اندروید 12 بپردازیم.

در حال حاضر اندروید 12 تنها در گوشی‌های سری پیکسل موجود است. گوشی‌های 2018 پیکسل 3 و پیکسل 3XL، قدیمی‌‎ترین دستگاه‌های سازگار با این سیستم‌عامل هستند. اگر گوشی شما پیکسل 3a، پیکسل 3a XL، پیسکل 4، پیکسل  4XL، پیسکل 4a 5G، پیسکل 5 و یا پیکسل 5a است، آنگاه می‌توانید اندروید 12 را بر روی آن نصب کنید. همچنین این سیستم‌عامل به‌صورت از پیش نصب شده بر روی گوشی‌های پیکسل 6 در دسترس خواهد بود. البته شرکت‌های دیگری نیز همانند Asus، وان‌پلاس و سامسونگ در برنامه بتای اندروید 12 شرکت کرده بودند، اما هنوز معلوم نیست که گوشی‌های آن‌ها چه زمانی این به‌روزرسانی را دریافت خواهند کرد. در ادامه به بررسی سیستم‌عامل اندروید 12 می‌پردازیم.

Material You: زبان طراحی گوگل با تمرکز بر کاربر

بررسی اندروید 12 را با بحث در رابطه با زبان طراحی آن آغاز می‌کنیم. Material You زبان طراحی جدید گوگل در سال 2021 است. این شرکت کل رابط کاربری را مجددا مورد بازبینی قرار داده و می‌توان گفت که تغییرات زیادی را در این زمینه اعمال کرده است. گوگل می‌گوید که اندروید 12 شخصی‌ترین سیستم‌عامل تا به امروز است. این سیستم‌عامل دارای ویژگی تغییر رنگ پویا و همچنین انیمیشن‌های جدید در هنگام لمس گوشی است. اهالی مانتین ویو بسیاری از ویجت‌ها را تغییر داده و در طراحی جدید آن‌ها بر روی کاربر تمرکز کرده‌ و البته سعی نموده‌اند که ابزارهای بیشتری را نیز جهت کمک به کسانی که دید ضعیف‌تری دارند، ارائه دهد.

احتمالا اولین چیزی که متوجه آن خواهید شد، تغییرات رنگ‌ها است. در اینجا گوگل از رنگ‌های ابتدایی که تا به امروز سیستم‌عامل اندروید را تعریف می‌کردند، دوری گزیده است. در عوض این رنگ‌ها با رنگ‌های نرم و شبه شفاف، جایگزین شده‌اند. در واقع هدف اصلی از این کار این بوده که رنگ‌های سیستمی (ویجت‌ها، منوهای کشویی، انیمیشن‌ها، کلیدها، اعلان‌ها و …) با تصویر پس‌زمینه شما هماهنگ شوند. حداقل در تئوری، این یک اقدام جالب است، زیرا کاربران رنگ‌های داخل تصویر پس‌زمینه خود را دوست دارند، مگر اینکه خلاف این موضوع ثابت شود.

این مطلب را نیز بخوانید: زبان طراحی جدید اندروید یا همان Material You چه ویژگی‌هایی دارد؟

بیش از آنچه که فکر می‌کنید، توان اعمال کنترل دارید. پس از انتخاب یک پس‌زمینه، در منوی Wallpaper & Style، گزینه‌های مختلفی را در زمینه انتخاب طرح‌ رنگی در اختیار خواهید داشت. در اینجا به‌صورت خودکار 3 یا 4 مجموعه رنگ از پس‌زمینه شما استخراج شده و البته سایه‌های تکی و پررنگ نیز قابل انتخاب هستند. اگر هم سخت پسند هستید، آنگاه باید بگوییم که تقریبا بدون محدودیت می‌توانید رنگ‌ها را با یکدیگر ترکیب کنید. البته باید بگوییم که تم‌سازی خودکار مختص گوشی‌های پیکسل بوده و در سایر اسمارتفون‌ها نباید به دنبال آن بگردید.

آیا این بزرگ‌ترین تغییر در طراحی رابط کاربری گوشی‌های هوشمند اندروید است؟ شاید جواب مثبت نباشد اما در هر صورت راه‌های جدیدی جهت شخصی‌سازی ظاهر گوشی، در اختیار شما قرار داده شده‌اند. هر زمان که تصویر پس‌زمینه گوشی خود را تغییر دهید، آنگاه رنگ‌های رابط کاربری نیز تغییر کرده و همین می‌تواند همچنان حس تازگی را در شما حفظ کند. موردی که باید در اینجا به آن بپردازیم این است که تمامی اپلیکیشن‌ها، از این ویژگی پشتیبانی نمی‌کنند. مثلا می‌توانید اپلیکیشن‌ها را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که از رنگ‌های مابقی رابط کاربری استفاده کنند که البته در اینجا برنامه‌هایی که از این ویژگی پشتیبانی نمی‌کنند، باعث می‌شوند که ظاهری زیبای گوشی شما، دچار نقصان شود.

شکل‌های جدید، دیگر تغییر بصری بزرگ را به اندروید 12 آورده‌اند و سخت است که آن‌ها را نادیده بگیرید. مثلا کلیدهای موجود در منوی Quick Settings، دارای ظاهر و اندازه‌های جدید هستند. این کلیدها اکنون بزرگ‌تر شده که همین باعث می‌شود تا در هنگام عجله، راحت‌تر بتوانید با آن‌ها کار کنید و البته این قضیه باعث می‌شود تا تعداد آیکون‌های قرار گرفته در صفحه نیز کمتر شوند. همانند نسخه‌های پیشین اندروید، در اندروید 12 نیز می‌توانید جای این آیکون‌ها را تغییر دهید و البته بهتر بود که از فضای خالی این کلیدها استفاده شده تا اطلاعات بیشتری را نمایش دهند.

انتخاب‌کننده ویجت نیز کاملا بازطراحی شده و اکنون کار با آن راحت‌تر است. شیوه نمایش اینکه چه تعداد ویجت و یا میانبر برای یک اپلیکیشن وجود دارند، جالب است. سوایپ کردن جهت انتخاب ویجت موردنظر نیز به نرمی صورت می‌پذیرد. هنوز تمامی اپلیکیشن‌ها دارای ویجت با تم اندروید 12 نیستند و خود گوگل نیز همچنان مشغول آپدیت کردن برنامه‌های خود است. در هر صورت علاقه داشتن یا نداشتن به این ویجت‌ها، با شماست.

یک ویجت سیستمی جدید وجود دارد که شاید برای شما جالب باشد: Conversations. این ابزار به شما این امکان را می‌دهد که بتوانید جدیدترین ارتباطات با یک مخاطب خاص را مشاهده کنید، حال این ارتباط می‌تواند یک پیام، تماس و یا آپدیت کردن وضعیت باشد. بدین ترتیب مستقیما از طریق صفحه اصلی گوشی خود می‌توانید به صورت وضعیت ارتباط با یک شخص خاص، دسترسی پیدا کنید.

جدا از رنگ‌ها و شکل‌ها، گوگل می‌گوید که اندروید 12 دارای رابط کاربری نرم و واکنش‌پذیرتری است. غول اینترنتی بر روی عملکردهای سیستمی گوناگون کار کرده تا مطمئن شود که همه چیز به سرعت انجام گرفته و همچنین انیمیشن‌های گوناگونی را نیز طراحی کرده تا در هنگام کار با سیستم‌عامل، اجرا شوند. مثلا کنار زدن نوار اعلان‌ها اکنون روان‌تر انجام شده و یا مثلا خاموش کردن صفحه‌نمایش با انیمیشنی همراه بوده که تمام صفحه را به تدریج سیاه کرده تا به کلید پاور می‌رسد. درست است که این موارد جزئی هستند، اما در هر صورت تجربه کاربر را بهبود می‌بخشند.

بررسی اندروید 12 را با بحث در رابطه با قابلیت‌های دسترسی‌پذیری آن ادامه می‌دهیم. در اینجا گوگل جهت کمک به کسانی که دید ضعیف‌تری دارند، بر دو ناحیه کوچک تمرکز کرده است. اولی یک ابزار جهت بزرگنمایی پنجره‌ها است. این قابلیت به کاربر اجازه می‌دهد که بدون از دست دادن موقعیت در سایر بخش‌های صفحه، بر روی قسمتی از نمایشگر زوم کند. مورد دوم نیز به شما امکان می‌دهد که روشنایی صفحه را تا پایین‌ترین حد ممکن، کاهش دهید. در هر صورت این ویژگی در محیط‌های تاریک می‌تواند کمک حال بسیاری از کاربران باشد.

در آخر اینکه اگر با این سیستم‌عامل کار کنید، آنگاه احتمالا متوجه منوی تنظیمات جدید آن نیز خواهید شد. گوگل با استفاده از سرتیترهای بزرگ‌تر، قابلیت مشاهده بخش‌های سطح بالاتر را افزایش داده است. همچنین همانند گذشته در هر سرتیتر لیستی کوتاه از گزینه‎‌های موجود در آن نمایش داده می‌شود.

این تغییرات، عالی هستند. به هر حال اندروید 11 و نسخه‌های پیشین، ظاهری چندان متفاوتی نداشتند. البته شاید این تغییرات جدید به مذاق همه خوش نیایند، اما در هر صورت امکان شخصی‌سازی بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کنند. در نهایت نتیجه این قضیه این می‌شود که رابط کاربری گوشی‌‌های اندروید 12 مختلف، یکسان نخواهد بود.

حریم خصوصی اندروید 12: کنترل بیشتر از همیشه

نقد و بررسی اندروید 12 را با بحث در رابطه با حریم خصوصی ادامه می‌دهیم. گوگل می‌گوید که اندروید 12 را پیرامون ایده امنیت کاربر طراحی کرده است. اندروید 12 شیوه تعامل اپلیکیشن‌ها و کاربر با قابلیت‌های حریم خصوصی را تغییر داده و همین باعث شده تا بیش از گذشته بر روی دستگاه و دیتای خود کنترل داشته باشید.

اکنون از طریق نشانگر موجود در نوار وضعیت، بهتر می‌توانید بفهمید که کدام اپلیکیشن‌ها در چه زمانی از میکروفن و یا دوربین استفاده می‌کنند. چنین آیکون‌هایی به رنگ سبز روشن و به شکل نقطه‌های کوچکی بوده و پس از چند لحظه محو می‌شوند، اما با این حال احتمالا متوجه آن‌ها خواهید شد. البته شاید بهتر بود که آیکون‌ها کمی‌ بزرگ‌تر بوده و همچنین مدت زمان بیشتری نیز قابل رویت باشند.

اگر بخواهید که دسترسی اپلیکیشنی به میکروفن و یا دوربین را لغو کرده و یا اینکه صرفا این موارد را خاموش کنید، آنگاه به لطف کلیدهای جدید در منوی Quick Settings می‌توانید این کار را انجام دهید. این کنترل‌ها از پیش بر روی گوشی‌های جدید پیکسل 6 فعال شده‌اند، اما در پیکسل‌های قدیمی‌تر باید این کار را به‌صورت دستی انجام دهید. چنین گزینه‌هایی برای کسانی که در رابطه با جاسوسی اپلیکیشن‌ها نگران هستند، می‌توانند مفید باشند.

به اشتراک گذاری موقعیت مکانی نیز یک ویژگی جدید دریافت کرده است. در اندروید 12 می‌توانید تعیین کنید که آیا اپلیکیشن‌ها به موقعیت دقیق شما دسترسی داشته باشند یا موقعیت تقریبی شما. اولی در مواردی همچون ناوبری پیچ به پیچ مفید است. بنابراین بهتر است که به اپلیکیشن‌هایی همانند Google Maps، چنین اجازه‌ای را بدهید و برای سایر اپلیکیشن‌ها، گزینه دومی را برگزینید.

به‌عنوان مثال نیازی نیست که اپلیکیشن پیش‌بینی وضعیت آب‌و‌هوا بداند که شما دقیقا در کدام خیابان زندگی می‌کنید. بنابراین با ارائه مختصات تقریبی خود به چنین اپلیکیشن‌هایی، هم اطلاعات موردنیاز خود را دریافت می‌کنید و هم اینکه حریم خصوصی خود را بهتر حفظ کرده‌اید. اولین باری که اپلیکیشن‌های نیازمند موقعیت مکانی را باز می‌کنید، پیغامی ظاهر شده که از طریق آن می‌توانید از بین موقعیت مکانی تقریبی و یا دقیق، به انتخاب بپردازید. البته از طریق منوی تنظیمات نیز می‌توانید همین کار را انجام دهید. از آنجایی که موقعیت مکانی یک مسئله حساس بوده، پس این ویژگی می‌تواند یک قابلیت خوشایند باشد. البته در هر صورت گوگل اعلام نکرده که موقعیت مکانی “تقریبی” تا چه حد تقریبی است. جهت سازگاری بهتر اپلیکیشن‌های شخص ثالثی با این قضیه، باید این ویژگی در آن‌ها تعبیه شود. به‌عنوان نمونه اگر در اپلیکیشنی که هنوز از این ویژگی پشتیبانی نمی‌کند، موقعیت مکانی را بر روی حالت تقریبی قرار دهید، آنگاه آن برنامه فکر می‌کند که کلا دسترسی آن به موقعیت مکانی را سلب کرده‌اید و بنابراین شما را مجبور می‌کند که یا موقعیت مکانی را بر روی حالت دقیق قرار دهید و یا اینکه بیخیال به اشتراک‌گذاری موقعیت مکانی خود شوید.

این مطلب را نیز بخوانید: آموزش کامل اجرای دو برنامه به صورت همزمان با قابلیت اسپلیت اسکرین اندروید

یکی دیگر از ویژگی‌های جدید مرتبط با حریم خصوصی این است که از طریق اپلیکیشن هدفون‌ بلوتوثی خود می‌توانید دسترسی به موقعیت مکانی را لغو کنید. به هر حال چنین برنامه‌هایی نیازی به دسترسی به موقعیت مکانی شما ندارند و البته این چیزی است که توسعه دهنده باید آن را در اپلیکیشن خود لحاظ کند.

شاید بخواهید بدانید که کدام اپلیکیشن از میکروفن، دوربین و یا موقعیت مکانی شما استفاده کرده است. اگر این طور است، پس آنگاه داشبورد حریم خصوصی جدید در اندروید 12 می‌تواند این اطلاعات را به شما ارائه دهد. این داشبورد از طریق یک خط زمانی 24 ساعتی می‌تواند زمان و همچنین اپلیکیشن استفاده کننده را به شما نمایش دهد. در اینجا اولویت با میکروفن، دوربین و موقعیت مکانی شما است، اما می‌توانید اطلاعات مربوط به سایر موارد را نیز مشاهده کنید.

به‌عنوان نمونه به‌آسانی می‌توانید بفهمید که کدام اپلیکیشن‌ها به تقویم، تاریخچه تماس، مخاطبین، فایل‌ها، پیام‌ها و … دسترسی داشته‌اند. یکی از ویژگی‌های جذاب این ابزار این است که از طریق آن می‌توانید بر روی دسترسی اپلیکیشن‌ها به دیتای خود، اعمال کنترل کنید.

یکی دیگر از جنبه‌های بسیار مفید این قابلیت این است که اندروید 12 به‌صورت خودکار دسترسی‌های مربوط به اپلیکیشن‌های بلااستفاده را ریست می‌کند. می‌توانید این کار را برای تمامی اپلیکیشن‌ها به‌صورت یکجا و یا برای هر برنامه به‌صورت جداگانه انجام دهید.

یکی دیگر از ویژگی‌های مربوط به حریم خصوصی که شاید کاربران چندان متوجه آن نشوند، Private Compute Core است. این یک فضای امن موبایلی بر روی گوشی شما بوده که از مابقی سیستم و اپلیکیشن‌های نصب شده، جدا است. Private Compute Core یک قسمت امن بوده که در آن می‌توانید بدون نیاز به فضای ابری و در واقع با استفاده از خود دستگاه، برخی از وظایف مربوط به یادگیری ماشینی را انجام دهید. در حال حاضر Live Caption ،Now Playing و Smart Replies که نیازمند دسترسی به قسمت‌های حساس همانند میکروفن هستند، از این ویژگی پشتیبانی می‌کنند.

به‌عنوان مثال قابلیت Live Caption به صدای دستگاه شما گوش فرا می‌دهد. حال Private Compute Core فضایی را جهت انجام این کار، در اختیار این ویژگی قرار می‌دهد. این اپلیکیشن را می‌توانید از طریق پلی استور به‌روزرسانی کرده و بنابراین می‌توان گفت که Private Compute Core به مرور زمان می‌تواند وظایف بیشتری را انجام دهد.

سایر قابلیت‌های جدید

بررسی اندروید 12 را با بحث در رابطه با سایر قابلیت‌ها ادامه می‌دهیم. یکی از ایده‌های اساسی در رابطه با اندروید 12، ساده‌ کردن چیزها برای کاربران است. در زیر به سایر ویژگی‌های جدید این سیستم‌عامل، اشاره می‌کنیم.

به اشتراک گذاری وای‌فای

از طریق ابزار QR Code موجود در گوشی خود می‌توانید اطلاعات وای‌فای خود را به‌سادگی با دوست و یا همکاران خود، به اشتراک بگذارید. اما در این روش باید دو گوشی را در کنار یکدیگر قرار دهید و بنابراین اگر بخواهید که چنین کاری را چندین بار انجام دهید، آنگاه این فرایند می‌تواند کمی شما را اذیت کند. حال با استفاده از قابلیت Nearby Share می‌توانید اطلاعات وای‌فای خود را در آن واحد و به‌صورت مستقیم از گوشی اندروید 12 خود به یک یا چند کاربر دیگر موجود در همان فضا، ارسال کنید.

اسکرین‌شات‌های پیمایشی

پیش‌تر نیز تعدادی از شرکت‌های تولید کننده گوشی‌های اندرویدی، قابلیت تهیه اسکرین‌شات‌های پیمایشی (اسکرولی) را به دستگاه‌های خود اضافه کرده بودند، اما اکنون این ویژگی به‌صورت داخلی در سیستم‌عامل اندروید 12 تعبیه شده است. در این رابطه کافی است که همانند روال عادی، به تهیه اسکرین‌شات بپردازید. حال در ادامه می‌توانید تصویر تهیه شده را به تمامی صفحه مورد مشاهده و یا اپلیکیشن مورد استفاده، بسط دهید. استفاده از این ویژگی آسان بوده و همچنین امکان نشانه‌گذاری نیز یکی از مزیت‌های آن است.

 

بهبود تجربه بازی‌

در ادامه بررسی اندروید 12 به قابلیتی می‌رسیم که می‌تواند برای بسیاری از کاربران جذاب باشد. مدت‌ها است که گوگل مشغول کار بر روی قابلیتی است تا از طریق آن کاربران پیش از تمام کردن دانلود یک بازی بتوانند آن را اجرا کنند. حال در اندروید 12 اگر بازی موردنظر را از طریق گوگل پلی دانلود کنید، آنگاه می‌توانید پیش از اتمام دانلود، به بازی کردن بپردازید. طبیعتا چنین قابلیتی بیشتر در رابطه با بازی‌هایی مفید است که حجم آن‌ها بیش یک یا 2 گیگابایت است. البته هنوز عنوانی که از این قابلیت پشتیبانی کند، توسط گوگل عرضه نشده و معلوم هم نیست که این ویژگی تا چه حد مورد استقبال توسعه‌دهنده‌ها قرار می‌گیرد.

بازی‌ها همچنین جهت بهبود گیم‌پلی می‌توانند به موتور لرزشی گوشی شما دسترسی پیدا کنند. مثلا از طریق این ویژگی، مواردی همچون انفجارها می‌توانند گوشی شما را بلرزانند (همانند قابلیتی که در کنترلرهای بازی و یا گوشی‌هایی همانند Asus ROG Phone وجود دارد). همچنین گوشی‌های مجهز به اندروید 12، راه‌کارهای بیشتری جهت دستکاری توان پردازشی و عملکرد اجرای بازی‌ها خواهند داشت که البته بازی موردنظر شما باید از این قابلیت پشتیبانی کند.

AppSearch

گوگل یک ویژگی جدید به نام AppSearch را در اندروید 12 گنجانده است. این قابلیت به شما این امکان را می‌دهد که نه‌تنها اپلیکیشن‌های خود، بلکه هرگونه داده داخلی و حتی محتوای درون اپلیکیشن‌ها را نیز جست‌و‌جو کنید. در این رابطه فقط کافی است که متن موردنظر خود را در کادر جست‌و‌جوی اپ دراور تایپ کرده تا مخاطبین، اپلیکیشن‌ها، تنظیمات و سایر آیتم‌های مرتبط با آن، به شما نمایش داده شوند. البته نباید انتظار عمق زیاد را از این ویژگی داشته باشید.

مثلا شاید یکی از مخاطبین خود را جست‌و‌‎جو کرده و آن شخص در برخی از اپلیکیشن‌ها به نمایش درآمده و در مابقی اینگونه نباشد. در نهایت اینکه مشکل این قابلیت این است که مبتنی بر API بوده و جهت کار کردن باید توسط توسعه‌دهنده‌ها، در اپلیکیشن‌ها تعبیه شود.

سویچ کردن دستگاه‌ها

در اندروید 12، سویچ کردن دستگاه‌ها آسان‌تر شده است. سال‌ها است که گوگل قصد چنین کاری را داشته، اما نتوانسته است که در این زمینه به موفقیت کامل دست یابد. کاری که گوگل امسال انجام داده این است که سویج کردن از آیفون به یک گوشی مجهز به اندروید 12 را امکان‌پذیر کرده است.

جهت انجام این کار کافی است که یک گوشی پیکسل را مستقیما به یک گوشی آیفون وصل کرده و مراحل ظاهر شده بر روی صفحه را دنبال کنید. البته در این زمینه، کم و کاستی‌هایی نیز وجود دارند و مثلا شاید ویدیوهای شما منتقل نشوند. در نهایت اینکه این ویژگی نمی‌تواند تمامی کارها را به‌صورت خودکار برای شما انجام دهد.

از جمله مواردی که در این فرایند منتقل نمی‌شوند، نام کاربری و گذرواژه‌ها هستند. لازم به ذکر است که بگوییم هر دو گوشی آیفون و اندروید از قابلیت پسوردهای ذخیره شده پشتیبانی می‌کنند و می‌توانند که از این طریق، نام کاربری و گذرواژه‌های شما را منتقل کنند (از اندروید به اندروید و یا از آیفون به آیفون)، اما امکان انجام چنین چیزی در هنگام سویچ از آیفون به اندروید، وجود ندارد. به‌عنوان نکته آخر در این رابطه باید بگوییم که علی رغم استفاده از کابل، شاید این فرایند زیاد از حد به طول بینجامد.