ظهر روز شنبه 12 شهریور ماه مراسم رونمایی سامانه امضای دیجیتال نسخ الکترونیک توسط سازمان نظام پزشکی برگزار شد. در این نشست حسین‌علی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی و دکتر محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی حضور داشتند.
در ابتدای مراسم رئیس کل سازمان نظام پزشکی با اشاره به این که در قانون بودجه سال 1400 و 1401 امضای دیجیتال برای نسخه الکترونیک و اصالت و هویت سنجی پزشکان بر عهده سازمان نظام پزشکی گذاشته شد گفت: «در قالب صدور کارت هوشمند و امضای الکترونیک حدود 60 هزار کارت هوشمند صادر کردیم و 12 هزار عدد نیز در نوبت قرار گرفت. با تلاش و پیگیری‌های انجام شده امروز شاهد رونمایی از نسخه موبایلی سامانه امضاء دیجیتال نسخ الکترونیک هستیم.»
سامانه امضای دیجیتال نسخ الکترونیک توسط نظام پزشکی با همکاری دکترنکست و ایران ساین اجرا شد. استفاده از امضای الکترونیک پرکابردترین، ایمن‌ترین و منطقی‌ترین راهکار برای امضای نسخه‌های الکترونیک توسط پزشک است تا نسخه اعتبار حقوقی و مالی داشته باشند.
دکتر عبدالکریم مباشر جنت مدیرمرکزآمار و فناوری اطلاعات سازمان نظام پزشکی با بیان این که در قانون بودجه سال 1400 احراز اصالت، احراز هویت و اصالت و خدمات امضای الکترونیک پزشکان بر عهده سازمان نظام پزشکی گذاشته شد، به این نکته اشاره کرد که سازمان نظام پزشکی اقدام به پالایش داده‌های اعضای سازمان کرد و طراحی سرویس‌های استعلام برخط هویتی و اصالتی، طراحی سامانه‌های ضروری و ارائه سرویس‌های ضروری بر بستر دیتاس انجام شد.
راهکار شایع و پرکاربرد در سطح دنیا، قرار دادن امضای دیجیتال (گواهی امضای دیجیتال) روی کارت‌های هوشمند پزشکان است. اما به دلیل نیاز به سخت‌افزارهای جانبی و هزینه بالا این روش امکان پذیر نبود. راهکار دیگر گواهی‌های امضای دیجیتال صادرشده روی USB Tokenهای سخت‌افزاری بود. اما پیاده کردن سامانه‌های امضایی که به صورت یکپارچه بتواند با استفاده از کارت‌خوان و USB Token در تمام این اکوسیستم‌ها جوابگو باشد، نیز مشکلات فنی متعددی داشت. لازم به ذکر است که امضای دیجیتال بر اساس محرمانگی داده‌ها پیاده‌سازی شده و با نهایی شدن توافق نامه SLA بین وزارت بهداشت و سایر سازمان‌ها، بحث کدینگ و احراز اصالت دارو و سایر مسائل تکمیل خواهد شد.
اجرای امضای دیجیتال در بستر گوشی همراه
استفاده از گوشی‌های هوشمند با توجه به امکاناتی که توسط سیستم عامل‌های iOS و اندروید فراهم شده، جهت پیاده‌سازی امضای دیجیتال برای پزشکان به عنوان یک راهکار جدید مطرح شد. بر اساس تجربیات جهانی نیز نگهداری و دریافت گواهی امضای دیجیتال و امکان ایجاد محیط امن روی گوشی همراه میسر بود. با این راهکار چند مشکل حل شد. نخست اینکه معماری به سمت sign as a service رفت تا بتوان امضا و خدمات آن را به شکل سرویس در اختیار سامانه‌ها قرار داد. به این ترتیب پزشکی که در سامانه نسخه‌نویسی (بیمه‌های پایه‌گر و بخش خصوصی) نسخه‌نویسی می‌کند، می‌تواند با استفاده از همین اپلیکیشن روی گوشی خود اقدام به امضا کردن نسخهها کند. برای امضا نیز کافی است پزشک از بالاترین راهکارهای امنیتی گوشی خود استفاده کند و با یکی از روش‌های اثر انگشت، احراز تصویر و چهره، پین‌کد یا pattern امضا خود را ثبت کند. با این روش سامانه‌های ثبت نسخه الکترونیک به راحتی و بدون اینکه نیازی به تغییرات و هزینه زیادی داشته باشند، می‌توانند در مدت زمان 30-40 ساعتی این سرویس را پیاده‌سازی کنند.
دکترنکست به عنوان پلتفرم پایلوت امضای الکترونیک نسخ پزشکی
طراحی اپلیکیشن با همراهی شرکت دانش بنیان ایران ساین پیش رفت و در مدت زمان کوتاهی در قالب یک اپلیکیشن موبایلی پیاده‌سازی شد.
مدیرمرکزآمار و فناوری اطلاعات سازمان نظام پزشکی درباره مرحله آزمایشی پیاده سازی اپلیکیشن و نقش دکترنکست در نهایی شدن این طرح گفت: «برای اینکه بتوان این اپلیکیشن را در محیط واقعی آزمایش کرد، چند گزینه داشتیم. اول اینکه به سمت بیمه‌گران پایه برویم، گزینه دیگر استفاده از یک محیط شبیه سازی‌شده بود و گزینه آخر همکاری با شرکت خصوصی بودکه سامانه‌های نسخه‌نویسی دیجیتال را توسعه داده باشد. با توجه به بررسی‌هایی که انجام دادیم و آمار و اطلاعاتی که آن زمان در دسترس ما قرار گرفت، متوجه شدیم سامانه دکترنکست بیشترین تعداد نسخه‌نویسی الکترونیک را در بین سامانه‌های خصوصی مورد استفاده در کشور دارد. در بررسی‌های تکمیلی که از نیروی انسانی و مجموعه‌شان داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که امکان همکاری بین طرفین وجود دارد. با توجه به استقبال و رویکرد مثبت این مجموعه در همکاری با سازمان، به عنوان کاندیدای اول ما برای پیاده‌سازی و تست این امضای دیجیتال، انتخاب شد. با توجه به اتفاقاتی که در ادامه اتفاق افتاد، از این همکاری راضی هستیم، چراکه در یک زمان فشرده کار می‌کردیم و نیاز داشتیم سامانه‌ای که این طرح را پیاده‌سازی می‌کند، بتواند پا به پای ما و بدون توجه به روز تعطیلی یا ساعت‌های غیراداری و هر زمانی که لازم است با ما همراه باشد، تا بتوانیم هرچه سریع‌تر این مساله را عملیاتی کنیم. طی یک ماه گذشته با همکاری که با هم داشتیم، بحث امضای نسخ الکترونیک با موفقیت در سامانه‌ی دکترنکست پیاده‌سازی و تست شد.»
لازم به ذکر است که دکتر نکست به عنوان پیشروترین سامانه بخش بخش خصوصی در ثبت نسخه الکترونیک و تشکیل پرونده پزشکی برای بیمار روزانه 100 تا 150 هزار نسخه دیجیتال ثبت می‌شود.
راهکار استفاده شده در امضای دیجیتال پزشکان و در صورت پیاده‌سازی موفق تا انتهای امسال، بزرگ‌ترین پروژه‌ی امضای دیجیتال کشور خواهد بود. برای اولین بار در کشور گواهی امضای دیجیتال برای یک فرد صادر می‌شود و این فرد در طول یک سال می‌تواند سند، نسخه و موارد دیگری را امضا کند.
اجرای فاز اول امضای دیجیتال پزشکان
در فاز اول اجرا پزشک نسخه‌های دیجیتال خود را در طول روز ثبت می‌کند، دکترنکست تمام نسخهها را به نظام پزشکی می‌فرستد و پزشک می‌تواند تمام نسخه‌های خود را در پایان روز کاری به صورت الکترونیک امضا و تایید کند. در این مرحله امضای الکترونیک پزشک بار حقوقی دارد. در مراحل بعد و اجرای کامل این طرح روی سایر سامانه‌های ارائه دهنده نسخه الکترونیک، بار مالی نیز به آن اضافه خواهد شد.
شایان ذکر است که حضور دو شرکت دانش بنیان به عنوان همکار در اجرای این طرح در سال حمایت از شرکت‌های دانش بنیان قابل تقدیر است و می‌تواند آغازی برای همکاری‌ها و پیشبرد کارهای مشترک دیگری توسط سازمان‌های دولتی و سامانه‌های خصوصی دارای ساختار و عملکردی قابل اعتماد باشد.
