با توجه به گزارش کمیسیمون فدرال تجارت (FTC) از سال 2021 تا کنون پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال برای مردم بیش از 1 میلیارد دلار هزینه به بار آورده است.
سرمایه‌گذاران جدید بیش از هر کس دیگری در معرض این اتفاق ناخوشایند هستند. برای جلوگیری باید مدام خودمان را به‌روز نگه داریم و از آخرین شکل‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال باخبر شویم. با استفاده از یک سری کارهای آزمایشی و روتین می‌توان پروژه‌های بدفرجام را از پروژه‌های قانونی و سالم تشخیص داد.
نوآوری و خلق راه‌حل‌های بدیع در صنعت کریپتو اصلا عجیب نیست. با ایجاد پروژه‌های مختلف، بسیاری از مشکلات ما در دنیای واقعی نیز برطرف می‌شوند اما گاهی راه‌حل‌های ارائه‌شده بعد از اجرایی شدن به سطحی از دشواری و پیچیدگی می‌رسند که کاربران عادی را گیج می‌کنند و بعضی از آن‌ها به کلاهبرداری ارز دیجیتال منجر می‌شوند.
کلاهبرداران معمولا افراد کم‌تجربه را هدف قرار می‌دهند و آن‌ها را با طرح‌های پیچیده خود گیج می‌کنند. آن‌ها در تلاش‌اند تا از تجربه کم آن‌ها سو استفاده کنند؛ از دستکاری قیمت‌ها گرفته تا وارد کردن باگ‌ها و اشکالاتی در نرم‌افزارهای مدیریت و ذخیره‌سازی سرمایه!
یک روش قدیمی و کلاسیک!
در بازار یک راه کلاسیک و مرسوم برای کلاهبرداری ارز دیجیتال وجود دارد که با عنوان خروج نقدینگی یا Rug Pull معروف است. در این روش مجرمان تلاش می‌کنند تا یک ارز جدید ایجاد کرده و از طریق ادعای دروغین آن را به طرز ناجوانمردانه‌ای تبلیغ کنند.
هدف این کار افزایش ارزش و قیمت ارز جدید است. کلاهبرداران حواس‌شان به این موضوع هست که باید تولید ارز را به صورت هدفمند انجام دهند تا کاربران این طور فرض کنند که ارز از آینده‌ای پایدار برخوردار است. این فاکتور مسئله خروج نقدینگی را از مسئله Pump and Dump متمایز می‌کند.
بعد از این که پروژه به اندازه کافی بزرگ شد، تیم کلاهبردار که خودشان بزرگ‌ترین دارنده آن توکن هستند، با فروش همه چیز و به جیب زدن سودهای کلان، همه کاسه و کوزه‌ها را بر سر کاربران می‌شکنند و آن‌ها را رها می‌کنند. در این حالت سرمایه‌گذاران در دستان خود چیزی جز توکن‌های بی‌ارزش ندارند. با این کار جلوی ورود جمعیت جدیدی از سرمایه‌گذاران نیز گرفته می‌شود.
در ادامه می‌خواهیم به معرفی بعضی از ویژگی‌های یک پروژه کلاهبرداری ارز دیجیتال بپردازیم. اگر دیدید یک پروژه ویژگی‌های زیر را دارد احتمالا دارد یک توکن بی‌ارزش را تبلیغ می‌کند و احتمال قوی‌تر این که شما با یک پروژه کلاهبرداری مواجه هستید:
مدارک و مستندات (کاغذ سفید)
کاغذ سفید هدف تکنیکی و فناورانه آتی پروژه را شرح می‌دهد. کاربران به جای این که به موارد مهم پروژه مانند شیوه کسب‌وکار، توضیحات کد و اقتصاد آن شکاک باشند باید به کاغذ سفیدی بدبین شوند که صرفا درباره چگونگی افزایش قیمت توکن صحبت کرده است. پروژه‌هایی که قصد آن‌ها جدی است معمولا قبل از شروع فعالیت خود تحقیقاتی انجام می‌دهند و سپس آن‌ها را ارائه داده و هدف خود را توجیه می‌کنند.
تیم و مجموعه
زمانی که یک مجموعه اطلاعات شخصی اعضای خود را به صورت عمومی منتشر بکند اعتبار کل تیم افزایش پیدا می‌کند. این اطلاعات می‌تواند شامل مواردی چون هویت اشخاص، پیشینه فعالیت هر یک و روابط تیمی باشد. به انتشار چنین اطلاعاتی به اصطلاح Doxing می‌گویند.
درباره اطلاعیه‌های همکاری که خیلی سریع به وجود می‌آیند مراقب باشید چرا که شرکت‌های بزرگ و معتبر برای رسیدن به جایگاه مد نظر خود فرایندی بلندمدت را طی می‌کنند. اجرای کمپین‌های بزرگ تبلیغاتی، همکاری با رسانه‌ها و همکاری با کسب‌وکارهای دیگر به زمان و تلاش نیازمند است. اگر با مجموعه‌ای رو‌به‌رو شدید که برای مدت زمان زیادی فعالیت نکرده بود و حالا دست به تبلیغات سریع زده است باید مراقب باشید چرا که ممکن است یک پروژه کلاهبرداری ارز دیجیتال باشد.
اگر از سازمان‌های مختلف تاییدیه‌های مشکوک مشاهده کردید یا دیدید سلبریتی‌ها و افراد معروف در کمپین‌های تبلیغاتی آن توکن شرکت می‌کنند باید این احتمال را بدهید که همه این موارد می‌خواهند آن توکن را بیش از آن چه که هست ارزشمند و خوب نشان دهند. هدف کلاهبردار هم همین است و می‌خواهد یک چیز بیش از شایستگی‌اش مهم جلوه کند. این موضوع بعدها به حرکات مثبت قیمت منجر می‌شود. یکی از پیامدهای حرکت‌های مثبت نمودار نیز «ترس از دست دادن سرمایه» توسط سرمایه‌گذاران است که به اصطلاح FOMO نامیده می‌شود.
نقشه راه
نقشه راه یک نمایش مختصر است از آن چه در آینده انتظار می‌رود رخ بدهد؛ بعلاوه تکنولوژی و پروتکل‌های آتی را نشان می‌دهد. می‌توان نقشه راه را نمونه‌ای خلاصه‌شده از کاغذ سفید دانست که به صورت خیلی جمع‌و‌جوری اهداف بلندمدت پروژه را نمایان می‌کند. افزون بر همه این‌ها ما در نقشه راه شاهد دستاوردها و افتخارات سابق پروژه هستیم که با حیطه فعالیت مرتبط نیز هست. اگر یک نقشه راه نتواند این موارد را ارائه دهد، غیر واقعی باشد یا اصلا هیچ نقشه‌ای در کار نباشد احتمالا با یک پروژه تقلبی سر و کار دارید.
میزان نقدینگی راه تشخیص کلاهبرداری ارز دیجیتال
اگر یک صرافی توکن‌های معدودی برای معامله ارائه کرده باشد یا با صرافی‌های کمی همکاری بکند احتمالا این مورد نیز کلاهبرداری است.
تشخیص این که پشت یک توکن چقدر نقدینگی وجود دارد خیلی مهم است. اگر بتوان این موضوع را فهمید می‌توانیم پروژه‌های واقعی را از پروژه‌های تقلبی تشخیص دهیم. نقدینگی یا Liquidity به میزان کل دارایی موجود در استخر یا مارکت گفته می‌شود. اگر این میزان کم باشد یعنی در حال حاضر آن ارز کمتر از سایرین مورد اقبال قرار می‌گیرد. این در دو حالت امکان‌پذیر است؛ اول این که آن توکن نوظهور است و دوم این که آن ارز بسیار کم استفاده می‌شود.
وب‌سایت DEXTools یک ابزار عالی برای یافتن میزان نقدینگی به حساب می‌آید. با استفاده از این سایت می‌توانید میزان نقدینگی و اطلاعات ارزشمند دیگری مانند تعداد آدرس‌های فعال و حجم تراکنش‌ها را به دست آورید. کاربران حین استفاده می‌توانند فیلترهایی را نیز اعمال کنند. شما قادر هستید تا جست‌وجو را بر اساس نوع بلاکچین یا تبدیل ارز پیگیری کنید.
فعالیت وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی
مواجه شدن با سایتی که طراحی غیرحرفه‌ای دارد و گویی با استفاده از یک تمپلیت یا قالب از قبل آماده ساخته شده است نشانه خوبی نیست. یک راه بسیار خوب برای تشخیص استفاده از Whois است. از نظر قضایی بعضی از دامنه‌ها به عنوان وب‌سایت‌های کلاهبردار شناخته می‌شوند. از این طریق می‌توانید مجرمان را بشناسید.
اگر سایت از نظر ظاهری ایراد خاصی نداشت و خوب به نظر می‌رسید سر زدن به بخش وبلاگ سایت می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر در وبلاگ لینک‌های خارجی غیرمرتبط یا خراب بودند، مقاله‌ها ارتباطی با موضوع پروژه نداشتند و قدیمی بودند می‌توان حدس زد که تیم اجراکننده پروژه چقدر به آینده خود اهمیت می‌دهد و برایش برنامه دارد.
ارجاعات نادرست به سایت‌های معتبری چون Yahoo Finance، Crypto Briefing و CNBC هم شک‌برانگیز است. اگر آن‌ها گفتند که مطالب ما در چنین سایت‌هایی دارای محتوای مشابه است باید گفت که چنین نیست و اظهارات آن‌ها جعلی، اغراق‌آمیز و نادرست است.
اگر تیم در فضای مجازی در واکنش به گلایه‌ها و شکایت‌های کاربران نسبت به خرابی‌ها و نقص توکن پاسخ نمی‌داد از چنین پروژه‌ای دوری کنید چون خطر گرفتار شدن به فرایند کلاهبرداری ارز دیجیتال وجود دارد. برای فهمیدن این که مردم واقعا درباره یک پروژه چه فکری می‌کنند کمک گرفتن از توئیتر و انجمن‌هایی مانند Reddit بسیار مفید واقع خواهد شد.
بازار کریپتو همیشه برای سرمایه‌گذاران جدید سودهای خوبی هدیه داده است که این موضوع باعث می‌شود کلاهبرداران با هدف ایجاد طمع در افراد کم‌تجربه، چنین افرادی را طعمه خود کنند و سپس با دادن وعده‌هایی مانند سود 10 برابری به کارهای مجرمانه خود دامن بزنند. اگر می‌خواهید از آثار سو خروج نقدینگی در امان بمانید تحقیق و جست‌وجوی دقیق درباره پروژه‌ها امری ضروری است. در صنعت کریپتو که فناوری آن مدام در حال تغییر و نوآوری است تشخیص شکل‌های جدید کلاهبرداری همیشه هم کار آسانی نیست.
