فیلترینگ گسترده در ایران، کسب‌وکارها و زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار داده است. پس از ماه‌ها انتظار و اعتراضات گسترده کاربران، سرانجام واتساپ و گوگل‌پلی از فیلتر خارج شدند. این تصمیم در سومین جلسه شورای عالی فضای مجازی و با وجود مخالفت برخی از اعضا اتخاذ شد.
با این حال، محبوب‌ترین پلتفرم‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام همچنان در دسترس نیستند و این سوال را به ذهن می‌آورد که چرا برخی از پلتفرم‌ها در اولویت رفع فیلتر قرار گرفته‌اند؟ جالب اینجاست که همچنان فیلترشکن‌ها روی گوشی همه مردم نصب است و تقریبا کسی نیست که گوشی هوشمند داشته باشد و نداند که فیلترشکن چیست!
ضرورت رفع فیلترینگ و وعده‌های انتخاباتی فیلترینگ گسترده در ایران به اقتصاد دیجیتال کشور ضربه شدیدی وارد کرده است. میلیون‌ها کسب‌وکار که به ویژه در اینستاگرام فعالیت می‌کردند، با مشکلات جدی مواجه شده‌اند. همچنین، دسترسی شهروندان به اطلاعات و ارتباطات به شدت محدود شده است. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور حال حاضر کشور، در جریان رقابت‌های انتخاباتی رفع فیلترینگ را یکی از وعده‌های اصلی خود قرار داده بود.
چرا گوگل‌پلی رفع فیلتر شد؟
تصمیم به رفع فیلتر گوگل‌پلی در حالی اتخاذ شد که پیش از این، مسئولان دلایل امنیتی برای این اقدام ذکر کرده بودند. به گفته آن‌ها، گوگل‌پلی امکان انتشار اپلیکیشن‌های مخرب و وی‌پی‌ان‌ها را فراهم می‌کرد. اما با توجه به اینکه بسیاری از کاربران به راحتی می‌توانستند از طریق سایر روش‌ها به این اپلیکیشن‌ها دسترسی پیدا کنند، این توجیه با انتقاداتی مواجه شد. برخی کارشناسان معتقدند دلیل اصلی فیلتر شدن گوگل‌پلی، مخالفت این پلتفرم با حذف برخی اپلیکیشن‌های داخلی از مارکت خود بوده است و باقی حرف‌ها بهانه‌ای بیش نیست!
اولویت‌بندی در رفع فیلتر؛ چرا واتساپ و گوگل‌پلی؟
انتخاب واتساپ و گوگل‌پلی به عنوان اولین پلتفرم‌های رفع فیلتر، سوالات زیادی را در مورد معیارهای این انتخاب ایجاد کرده است. بسیاری از کاربران و کارشناسان معتقدند که اینستاگرام و تلگرام به دلیل تعداد کاربران بیشتر و نقش مهم‌تر آن‌ها در زندگی روزمره، باید در اولویت قرار می‌گرفتند و واتساپ اصلا اپلیکیشن محبوبی نبود که رفع فیلتر آن بخواهد مردم را به آسایش برساند. در واقع دلیل اصلی محبوب شدن واتساپ در ایران، فیلتر شدن تلگرام بود!
طرح چند مرحله‌ای رفع فیلترینگ؛ آیا اینستاگرام و تلگرام نیز رفع فیلتر خواهند شد؟
بر اساس برخی گزارش‌ها، دولت قصد دارد رفع فیلترینگ را در چند مرحله انجام دهد. اما هنوز مشخص نیست که آیا اینستاگرام و تلگرام نیز در مراحل بعدی رفع فیلتر خواهند شد یا خیر. برخی از کارشناسان معتقدند که دولت به دلایل سیاسی و امنیتی، تمایلی به رفع فیلتر کامل این پلتفرم‌ها ندارد و شاید هیچوقت قرار نباشد که فیلترشکن را از روی گوشی خودمان حذف کنیم!
ادامه فیلترینگ گسترده در ایران می‌تواند تبعات جدی برای اقتصاد، جامعه و حقوق شهروندی داشته باشد. از جمله این تبعات می‌توان به افزایش شکاف دیجیتال، کاهش رقابت‌پذیری کسب‌وکارهای ایرانی، محدود شدن آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات اشاره کرد.
رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی گامی در جهت بهبود وضعیت اینترنت در ایران است. اما تا زمانی که تمام پلتفرم‌های مسدود شده رفع فیلتر نشوند، کاربران همچنان با محدودیت‌های زیادی مواجه خواهند بود. دولت باید با شفافیت بیشتری در مورد دلایل فیلترینگ و برنامه‌های خود برای رفع آن توضیح دهد و به خواسته‌های مشروع مردم پاسخگو باشد.
