زمینه علمی: ارتباط نور شب با ریتم شبانهروزی و سلامت قلب
زندگی در شهرهای بزرگ با تمامی جذابیتها و امکانات، چالشهایی برای سلامت انسان به وجود آورده است. یکی از این چالشها، قرار گرفتن مداوم در معرض نورهای مصنوعی در ساعات شبانه است. پژوهشگران مدتهاست دریافتهاند که بدن انسان برای مدیریت زمان خواب و بیداری، به سیگنالهای نوری محیط متکی است. این چرخه، که با عنوان ریتم شبانهروزی (circadian rhythm) شناخته میشود، مدیریت بسیاری از فرایندهای داخلی بدن از جمله ضربان قلب، فشار خون و متابولیسم قند را بر عهده دارد.
به گزارش سایت علمی ساینس آلرت، اختلال در این ریتم توسط نورهای شبانهروزی – به خصوص نورهای ناشی از چراغهای خیابانی، تابلوهای تبلیغاتی، چراغهای خانه و صفحات نمایش – میتواند سیستم قلبی و عروقی را به مخاطره اندازد.
جزئیات پژوهش جدید: تأثیر نور مصنوعی شبانه بر بروز بیماریهای قلبی
تیمی بینالمللی از دانشمندان در مطالعهای گسترده که هنوز تحت داوری قرار نگرفته و در قالب پیشچاپ منتشر شده، ارتباط مثبت میان مواجهه با نور در شب و افزایش خطر عوارض قلبی را بررسی کردهاند. آنان دادههای 88,905 بزرگسال را که به مدت یک هفته از حسگرهای مچی برای اندازهگیری شدت نور محیط خود استفاده کردند، جمعآوری نمودند. وضعیت قلبی این افراد طی 9.5 سال بعد نیز بررسی شد. شرکتکنندگان براساس میزان نور دریافتی در طول شب دستهبندی شدند.
یافتهها نشان داد آن دسته از افراد که بیشترین میزان نور شبانه را تجربه کردند (ده درصد بالایی)، نسبت به گروه با حداقل نور، به طور قابل ملاحظهای بیشتر در معرض بیماریهای قلبی همچون بیماری عروق کرونر قلب، حمله قلبی، نارسایی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی و سکته قرار داشتند. این ارتباط حتی پس از در نظر گرفتن عواملی مانند مصرف دخانیات، مصرف الکل، رژیم غذایی، مدت خواب، فعالیت بدنی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و ریسک ژنتیکی نیز ثابت باقی ماند.
اختلاف تاثیر در سن و جنسیت
پژوهشگران گزارش دادند که تاثیر نور شبانه بر خطر نارسایی قلب و بیماری عروق کرونری در زنان قویتر مشاهده شد. همچنین ارتباط نور شب با نارسایی قلب و فیبریلاسیون دهلیزی در افراد جوانتر بیشتر به چشم خورد.
مکانیسمهای زیستی و اهمیت ریتم شبانهروزی
عملکرد صحیح ریتم شبانهروزی لازمه حفظ سلامت قلب و عروق، فشار خون و حتی تحمل بدن نسبت به قند (تولرانس گلوکز) است. اختلال در این ریتم – مثلاً به دلیل شیفتهای کاری شبانه یا استفاده از وسایل الکترونیکی هنگام خواب – میتواند سبب ایجاد حالتهایی چون افزایش انعقادپذیری خون (hypercoagulability) شود که خود از عوامل مستعدکننده سکته و بیماریهای قلبی است.
البته، روابط کشف شده در این پژوهشها صرفا حاکی از همبستگی هستند و نه رابطه علّی قطعی؛ با این حال شواهد کافی وجود دارد تا نور مصنوعی شبانه را به عنوان یک عامل خطر جدی در سلامت قلب مورد توجه قرار داد.
توصیههای علمی و چشمانداز پژوهشهای آینده
پژوهشگران توصیه میکنند برای کاهش این ریسک، تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نورهای مزاحم شبانه پرهیز کنید. نصب پردههای ضخیم (blackout curtains)، کاهش استفاده از تلویزیون و صفحات نمایشگر پیش از خواب، و کم کردن روشنایی لامپها راهکارهای عملی هستند.
جالب آنکه، طبق یک نظرسنجی، بیش از نیمی از مردم آمریکا با تلویزیون روشن به خواب میروند. این پژوهش دلیل علمی جدیدی ارائه میدهد تا بهتر به مدیریت بهداشت خواب و محیط شبانه منزل خود توجه کنیم.
محققان انتظار دارند مطالعات آتی، دادههای طولانیمدتتر و جزئیات بیشتری درباره منابع نور ثبت کنند تا بتوان به درک دقیقتری از رابطه نور شبانه و سلامت قلب دست یافت.
نتیجهگیری
نورهای مصنوعی شبانه، به ویژه در محیطهای شهری پرجمعیت، میتوانند سلامت قلب و عروق را بهطور چشمگیری به خطر بیاندازند. جدیدترین مطالعات حاکی از آن است که کاهش مواجهه با نور در شب یک راهکار ساده و موثر برای کاهش ریسک بیماریهای قلبی به شمار میرود. توجه بیشتر به بهداشت خواب و استفاده آگاهانه از فناوریهای نوری میتواند نقش بسزایی در ارتقای سلامت عمومی ایفا کند.