سیاره اورانوس، هفتمین سیاره از خورشید و یکی از غولهای یخی منظومه شمسی، مدتهاست به دلیل ویژگیهای فیزیکی نامتعارف خود توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. یکی از مهمترین معماهای آن، میزان گرمای انتشاری این سیاره بود؛ دادههای مأموریت وویجر ۲ در سال ۱۹۸۶ نشان میداد که اورانوس تقریباً به اندازه گرمای دریافتی از خورشید، انرژی آزاد میکند، برخلاف سایر سیارات غولپیکر منظومه شمسی که گرمای بیشتری نسبت به میزان دریافتی از خورشید آزاد میکنند.
جزئیات تحقیقات و دادههای جدید
بهتازگی، دو تیم پژوهشی مستقل با تحلیل مشاهدات چند دهه گذشته اورانوس موفق شدند ثابت کنند که این سیاره در حقیقت حدود ۱۲/۵ درصد گرمای بیشتری نسبت به میزان دریافتی از خورشید ساطع میکند. این یافتهها توسط گروهی به رهبری زینیو وانگ، دانشمند سیارهشناسی دانشگاه میشیگان، و همچنین تیم پاتریک ایروین از دانشگاه آکسفورد تأیید شده است. ایروین و همکارانش نتایج مشابهی در اوایل امسال ارائه کردند، که نشان میدهد همچنان بخشی از گرمای اولیه اورانوس از زمان شکلگیری آن باقی مانده است. وانگ در این خصوص میگوید: «این یافته کلیدی به ما کمک میکند تاریخچه حرارتی و تکاملی سیاره اورانوس را بهتر درک کنیم.»
تأثیر فعالیتهای خورشیدی و اهمیت مشاهدات بلندمدت
پژوهشهای پیشین خاطرنشان میکنند که عبور وویجر ۲ از اورانوس با دورهای از فعالیت بالای خورشیدی همزمان شده بود که رفتار سیاره را تحت تأثیر قرار داده بود. بنابراین، برخی قرائتهای غیرمنتظره ممکن است بیانگر شرایط طبیعی اورانوس نبوده باشند. اما تحلیلهای اخیر، مبتنی بر دادههای چندده ساله و روشهای دقیقتر، تصویر بهمراتب واقعیتری ارائه میکند.
مقایسه با سایر سیارات بزرگ و پیامدها
یافتههای تازه روشن میسازد که هرچند اورانوس گرمای اضافی ساطع میکند، میزان این گرما نسبت به مشتری (با ۱۱۳ درصد)، زحل (۱۳۹ درصد) و نپتون (۱۶۲ درصد) کمتر است. عجیبتر آنکه نپتون با فاصله بیشتر از خورشید، گرمای بیشتری نسبت به اورانوس آزاد میکند؛ بنابراین موقعیت مداری توضیحدهنده این تفاوت نیست. این پدیده عجیب احتمالاً ناشی از ساختار درونی متفاوت یا تاریخ تحول منحصر به فرد اورانوس است. همین تفاوتها اهمیت ارسال مأموریت اختصاصی به این سیاره ناشناخته را بیش از پیش برجسته میکند. در گزارش پژوهشگران آمده است: «یک مأموریت پرچمدار به مقصد اورانوس میتواند دادههایی حیاتی برای پاسخ به پرسشهای باقیمانده درباره ماهیت این غول یخی تودار فراهم آورد.»
نتیجهگیری
کشف اینکه اورانوس واقعاً داغتر از سطح انتظار است، معمایی دیرینه در منظومه شمسی را حل و افقهای تازهای برای پژوهش درباره غولهای یخی پیشروی دانشمندان میگذارد. این یافتهها نه تنها درک بهتر از فرایندهای داخلی اورانوس و منشأ آن فراهم میکند، بلکه اهمیت نقشهبرداری و پژوهش بیشتر درباره سیارات بیرونی منظومه شمسی را پررنگتر میسازد—ویژگیهایی که میتواند در برنامهریزی مأموریتهای فضایی آینده نقشی تعیینکننده داشته باشد.