در سالهای اخیر، رقابت شرکتهای فناوری بزرگ در حوزه هوش مصنوعی به اوج رسیده است و موضوعات اخلاقی پیرامون جمعآوری و بهکارگیری دادهها مورد توجه ویژه قرار گرفتهاند. اپل به عنوان یکی از پیشگامان فناوری جهان، مدعی است که آموزش مدلهای هوش مصنوعی خود را به شکلی مسئولانه و با رعایت حقوق ناشران انجام میدهد؛ اما واقعیت چیست؟
رویکرد متفاوت اپل در جمعآوری داده برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی
طبق گزارشی که سایت اپل اینسایدر منتشر کرده، یکی از جنبههای کلیدی توسعه مدلهای زبانی بزرگ (LLM) و سیستمهای هوش مصنوعی در دنیا، تکیه بر دادههای عظیم اینترنت است. برخلاف برخی رقبا که به جمعآوری گسترده و گاه مورد انتقاد دادهها از سطح وب میپردازند، اپل تاکید میکند پیش از آموزش مدلهای خود، بهصورت شفاف و اخلاقمدار با ناشران و صاحبان محتوا وارد مذاکره میشود.
گزارشها نشان میدهند اپل در سال 2023 کوشیده است با خرید مجوز رسمی، از آثار ناشران معتبری چون Conde Nast و NBC News برای تقویت الگوریتمهای هوش مصنوعی خود بهره گیرد. گفته میشود این شرکت پیشنهادهای مالی قابل توجهی به ناشران ارائه داده است، هرچند نتیجه مذاکرات برخی از آنها تا امروز فاش نشده است.
بیانیه رسمی اپل؛ دیتای کاربر خصوصی، خطوط قرمز روشن
در مقالهی تحقیقاتی جدیدی، اپل اعلام کرده است تنها در صورتی دادههای ناشران را جمعآوری میکند که ناشر با این کار موافق باشد. بر اساس این بیانیه، مدلهای هوش مصنوعی اپل ترکیبی از دادههای دارای مجوز از ناشران، دادههای منتخب و معتبر در دسترس عموم و دادههای جمعآوریشده توسط خزنده وب اختصاصی اپل تحت عنوان Applebot را شامل میشوند.
اپل تاکید میکند که اطلاعات شخصی کاربران یا دادههای خصوصی از تعاملات کاربران در آموزش مدلهای پایه استفاده نمیشود و با اعمال فیلترهای هوشمند، اطلاعات حساس، ناسزا و محتوای نامناسب حذف میشوند.
سیستم Applebot و نقش robots.txt در حفظ حقوق ناشران
Applebot به عنوان خزنده وب اپل با هدف گردآوری اطلاعات مفید و با کیفیت از سایتها طراحی شده است. با این حال، سیستم Applebot مطابق با اصول اخلاقی و دستورالعملهای بینالمللی مانند فایل robots.txt عمل میکند؛ سیستمی که ناشران از طریق قرار دادن یک فایل متنی روی سرور، دسترسی خزندهها به بخشهای مختلف وبسایت را کنترل میکنند.
اپل اعلام میکند که اگر ناشری در robots.txt خود اجازه دسترسی به مطالبش برای آموزش مدل زبانی را ندهد، Applebot موظف است از جمعآوری آن صرفنظر کند. این سطح از احترام به حقوق ناشران اپل را از بسیاری از رقبا متمایز میسازد.
مقایسه رویکرد شرکتهای بزرگ: اپل، اوپناِیآی و مایکروسافت
ادعاهای شرکتهایی چون OpenAI و Microsoft در رعایت robots.txt و سیاستهای حفظ حریم خصوصی همیشه شفاف نیست و گاهی با واقعیت فاصله دارد. دادههای آماری جدید نشان میدهند در سهماهه اول سال 2025 بیشتر از 13 درصد فعالیتهای جمعآوری داده توسط برخی شرکتهای هوش مصنوعی، بدون توجه به robots.txt انجام شده است.
طبق آمار شرکت تحلیل بازار TollBit، تنها در مارس 2025 بیش از ۲۶ میلیون مورد برداشت داده خلاف robots.txt توسط خزندههای AI گزارش شده است و این روند رو به افزایش است. حتی برخی شرکتها با تغییر نام خزندههای خود یا بیتوجهی به فایلهای محدودکننده، به جمعآوری مطالب ناشران ادامه دادهاند. در مقابل، اپل در بیانیههای رسمی خود متعهد به پیروی کامل از حقوق ناشران و تنظیمات robots.txt بوده است.
ویژگیهای کلیدی محصولات هوش مصنوعی اپل
نوآوری در محصولات هوش مصنوعی اپل، همچنان با تاکید بر کیفیت داده، حفاظت از حریم خصوصی کاربران و سازگاری با استانداردهای اخلاقی شناخته میشود. محصولات مبتنی بر AI اپل، از جمله Siri و Spotlight، با استفاده از دادههای ثبتشده از منابع معتبر و مجاز توسعه یافتهاند و نسبت به خروجی مدلهای دیگر، امنیت و اطمینان بیشتری برای مصرفکنندگان فراهم میسازند.
مزایای رویکرد حقوقمحور اپل برای بازار و کاربران
- اعتماد بیشتر ناشران و رسانهها به همکاری با اپل
- کاهش احتمال دعوی حقوقی و نقض حق نشر
- امنیت و حفظ حریم شخصی کاربران نهایی
- تولید مدلهای زبانی با دقت و کیفیت بالاتر
این در حالی است که بسیاری از رقبا به دلیل بیتوجهی به حقوق ناشران، با موجی از انتقادات و حتی شکایتهای حقوقی روبهرو بودهاند؛ از جمله OpenAI و Microsoft که در سال ۲۰۲۳ از سوی نیویورک تایمز به اتهام نقض کپیرایت تحت پیگرد قرار گرفتند.
نمونههای عملی و رقبای حوزه هوش مصنوعی
اقداماتی مانند مسدودسازی خزندهها توسط بیبیسی و بیش از ۶۰۰ ناشر رسانهای دیگر، واکنشی آشکار به جمعآوری گسترده داده توسط برخی رقبای بیقید بوده است. حتی شرکتهایی مانند Perplexity.ai که رسماً خود را اخلاقمدار معرفی میکنند، بارها به خاطر بیتوجهی به قوانین و محدودیتها مورد انتقاد قرار گرفتهاند.
با این حال، تا امروز هیچ مدرک یا ادعای رسمی علیه اپل درباره نقض حقوق ناشران یا تخلف عمده گزارش نشده است. این وضعیت اپل را – حداقل در ظاهر – به الگویی از رفتار مسئولانه در بازار هوش مصنوعی بدل کرده است.
کاربردها و اهمیت بازار هوش مصنوعی اپل
توسعه مدلهای هوش مصنوعی با دادههای قانونی و معتبر، امکان ارائه سرویسهای هوشمندتر را برای کاربران اپل فراهم میکند. این روند نه تنها اعتماد بازار جهانی به برند اپل را تقویت میکند، بلکه تجربه کاربری بهتری در محصولات کاربردی مانند Siri، جستجوی Spotlight و سرویسهای هوشمند سیستمعاملهای macOS و iOS ایجاد مینماید.
همچنین با رعایت چارچوبهای اخلاقی، اپل فرصت همکاری گستردهتر با ناشران معتبر، شرکتهای رسانهای و ارائهدهندگان داده را به دست میآورد و موجب ارتقاء نوآوری در اکوسیستم فناوری میشود.
جمعبندی: آیا اپل در مسیر درست آموزش هوش مصنوعی گام برمیدارد؟
درحالیکه بازار هوش مصنوعی جهانی روز به روز رقابتیتر و پرازدحامتر میشود و بحث در مورد مالکیت و منبع داده اهمیت دوچندانی یافته، اپل سعی دارد با شفافیت و پایبندی به اصول اخلاقی، خود را متمایز نماید.
گرچه صداقت واقعی این سیاستها تا زمانی که مورد ارزیابی حقوقی قرار نگیرند، برای عموم روشن نیست، اما تا امروز ادعای نقض حقوق ناشران یا تخلف جدی توسط اپل مطرح نشده است. این مسئله، خصوصاً در شرایطی که بسیاری از رقبا با شکایات حقوقی متعددی روبهرو شدهاند، وجه تمایز مهمی برای اپل در بازار هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
با توجه به تحولات اخیر، به نظر میرسد مدل فعالیت حقوقمحور و مسئولانه اپل میتواند به عنوان الگویی برای دیگر شرکتهای فعال در حوزه فناوری و نوآوری دیجیتال در سراسر جهان قرار گیرد.
