در ساعات اولیه صبح روز جمعه، سوم مرداد ۱۴۰۴، صنعت فضایی ایران شاهد نقطه عطفی جدید شد؛ ماهواره مخابراتی «ناهید ۲» از پایگاه فضایی واستوچنی سیبری با استفاده از موشک سایوز به مدار زمین ارسال شد.
جزئیات مأموریت پرتاب ماهواره ناهید ۲
روسیه این مأموریت چندماهوارهای را با هدف استقرار دو ماهواره هواشناسی «یونیسفر-ام» شماره ۳ و ۴ به همراه ۱۸ محموله فرعی از جمله ماهواره مخابراتی ایرانی «ناهید ۲» و چندین کیوبست بینالمللی اجرایی کرد. پرتابگر سایوز که به عنوان یکی از مطمئنترین پرتابگرهای جهان شناخته میشود، بار دیگر نقش کلیدی خود را در پرتاب ماهوارههای ایرانی ثابت کرد.
ادامه همکاریهای ایران و روسیه در فضا
در سالهای اخیر، همکاری ایران و روسیه در حوزه سنجش از دور و فناوری فضایی افزایش یافته است. پیش از این نیز ماهوارههای خیام (۱۴۰۱)، پارس-۱ (۱۴۰۲)، کوثر و هدهد (۱۴۰۳) توسط پرتابگر سایوز از پایگاههای بایکونور و واستوچنی به مدار زمین انتقال یافتهاند. پرتاب اخیر، نشانی از استمرار این همکاریهای استراتژیک است.
مشخصات فنی و ویژگیهای ماهواره ناهید ۲
ماهواره ناهید ۲ با وزنی در حدود ۱۱۰ کیلوگرم ساخته شده و در مدار دایرهای با ارتفاع تقریباً ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین قرار گرفته است. این ماهواره طراحی مکعبی و جمعوجوری دارد و انرژی مورد نیاز خود را توسط آرایههای خورشیدی نصبشده روی بدنه تأمین میکند. مأموریت این ماهواره هویت تحقیقاتی و مخابراتی دارد و به منظور آزمایش فناوریهای نوین ارتباطی و انتقال داده در حوزه فضا به کار گرفته میشود.
سری ماهوارههای ناهید؛ طراحی و توسعه بومی
سری ماهوارههای ناهید (شامل ناهید ۱ و ناهید ۲) توسط پژوهشگاه فضایی ایران با هدف ارتقای توانمندیهای کشور در حوزه ماهوارههای مخابراتی طراحی و تولید شدهاند. این ماهوارهها بستر مناسبی برای سنجش عملیاتی سامانههای ارتباطات باند Ku، مدیریت داده، ارتباطات دوطرفه چندفرکانسی و کنترل سهمحوره فراهم میکنند.
دستاوردها و اهمیت پرتاب ناهید ۲ برای بازار فناوری فضایی ایران
پرتاب موفق ناهید ۲، ایران را یک گام به تثبیت حضور پایدارتر در مدارهای پایین زمین (LEO) نزدیکتر ساخت و مسیر توسعه ماهوارههای مخابراتی مدار بالا (GEO) را هموارتر کرد. این رویداد نه تنها باعث افزایش توانمندی انتقال داده و پوشش ارتباطی در سطح ملی میشود، بلکه توان رقابتی ایران را در عرصه مخابرات ماهوارهای بینالمللی ارتقاء میبخشد.
آزمایشهای انجامشده روی فناوریهای این ماهواره، از جمله ارتباط مخابراتی در باند Ku و سیستم کنترل سهمحوره، عملکرد زیرسیستمهای نوین و سامانههای مدیریت توان را مورد ارزیابی عملی قرار داده است که این امر جایگاهی ویژه برای توسعه تجاری و تحقیقاتی در بازار صنعت فضایی ایجاد میکند.
مزایا و کاربردهای ماهواره ناهید ۲
ماهواره ناهید ۲ به عنوان یکی از پیشرفتهترین پروژههای بومی، نه تنها برای ارتباطات ملی و تأمین نیازهای زیرساختی مورد استفاده قرار میگیرد، بلکه ابزار ارزشمندی برای ارتقای ارتباطات روستایی، رفع محرومیت مناطق کم برخوردار و گسترش دامنه خدمات دیجیتال در سراسر ایران به شمار میرود. بر اساس اظهارات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، یکی از اهداف کلیدی این مأموریت، افزیش دسترسی به خدمات مخابراتی در دورترین نقاط کشور است.
مقایسه با سایر پروژههای فضایی ایران
ماهواره ناهید ۲ در کنار پروژههایی همچون ماهواره خیام، پارس ۱ و هدهد جایگاه ایران را در بین کشورهای فعال در عرصه فناوری ماهوارهای با قدرت بیشتری تثبیت مینماید. ویژگی مشترک این پروژهها، استفاده از پایگاههای پرتاب خارجی و بخصوص پرتابگرهای مطمئن روسی است که موفقیت بالایی را برای ماهوارههای ایرانی به همراه داشته است.
آینده و نقشه راه ماهوارههای بومی
سازمان فضایی ایران اعلام کرده است که توسعه نمونههای جدیدتر مانند ناهید ۳ در دستور کار قرار دارد. انتظار میرود نمونه دوم ناهید ۲ بزودی با استفاده از ماهوارهبر داخلی سیمرغ به فضا ارسال شود. چنین اقداماتی گامی مهم در مسیر خودکفایی و توسعهی فناوری پرتابگرهای بومی محسوب میشود و روند پیشرفت ایران در صنعت فضایی را شتاب میبخشد.
دریافت اولین دادههای تلهمتری ناهید ۲ در ایستگاه کنترل مأموریت سازمان فضایی ایران، نشاندهنده سلامت کامل ساختار و عملکرد زیرسیستمهای ماهواره از جمله سامانه تأمین و توزیع انرژی است. این اطلاعات، نویدبخش پایداری عملیاتی ماهواره و موفقیتآمیز بودن پرتاب هستند.
بازتاب جهانی و اهمیت فناوری فضایی ایران
حک شدن لوگوی سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی ایران بر بدنه پرتابگر سایوز، نمادی از حضور فعال ایران در همکاریهای بینالمللی است. با توجه به رشد فزاینده نیاز جهانی به ارتباطات ماهوارهای و راهکارهای انتقال داده امن و سریع، موفقیت این پروژه و استمرار چنین برنامههایی میتواند جایگاه ایران را در زنجیره ارزش جهانی فناوری فضایی ارتقاء بخشد.
جمعبندی
ماهواره ناهید ۲ نه تنها دستاوردی بزرگ برای فناوری فضایی ایران است، بلکه گسترش تعاملات بینالمللی و توسعه روشهای نو در مدیریت، کنترل و توسعه ارتباطات ماهوارهای را نیز به همراه دارد. با پیشرفت پروژههای آینده همچون ناهید ۳ و بهرهبرداری از ماهوارهبرهای بومی، ایران میتواند سهم خود را در بازار جهانی فناوری و نوآوریهای فضایی افزایش دهد.
