همزمان با رشد چشمگیر فناوری فضایی و تلاش شرکتها برای گسترش اینترنت ماهوارهای، بازار جهانی شاهد رقابتی فشرده بین بازیگران اصلی مانند اسپیسایکس و استارتاپهای جدید از جمله AST SpaceMobile شده است. اسپیسایکس به رهبری ایلان ماسک تا کنون بیش از 9 هزار ماهواره به مدار زمین پرتاب کرده که حدود 60 درصد از کل ماهوارههای فعال را تشکیل میدهند. این برتری موجب شده شبکه اینترنت ماهوارهای استارلینک به یکی از پرنفوذترین پروژههای فناوری دیجیتال در جهان بدل شود.
افزایش نگرانیها از ازدحام مدار و خطرات آن
اگرچه هدف اسپیسایکس ارائه اینترنت سریع به مناطق دورافتاده و محروم است، اما این روند رشد حیرتانگیز با انتقاداتی جدی همراه شده است. کارشناسان و منتقدان هشدار دادهاند که افزایش بیسابقه تعداد ماهوارهها میتواند به ازدحام در مدار زمین منجر شده، خطر برخوردهای فاجعهبار و اختلالات گسترده در فعالیتهای نجومی را افزایش دهد. درخواست شرکت ایلان ماسک از کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) برای بررسی دقیق اقدام استارتاپ AST SpaceMobile مبنی بر پرتاب ماهوارههای متعدد، این نگرانیها را دوچندان کرده است.
اتهامات اسپیسایکس به رقیب جدید
اسپیسایکس در نامهای رسمی AST را متهم به نادیده گرفتن ریسکهای جدی برخورد در مدار کرد و مدعی شد این استارتاپ در تحلیل ریسکهای عملیاتی ضعف دارد. بر اساس ادعای اسپیسایکس، AST فرض را بر این گذاشته که ماهوارههای غیر فعالش حتی پس از از دست دادن کنترل، همچنان در وضعیت بهینه باقی خواهند ماند. همچنین، این شرکت نتوانسته ارزیابی دقیقی از خطرات احتمالی برای جان افراد روی زمین پس از ورود مجدد ماهوارههای مستهلک به جو ارائه دهد.
چالش دوگانه؛ تهدید رقبا یا دفاع از ایمنی فضایی؟
در حالی که نظارت بر ایمنی مدار زمین و پایداری محیط فضایی باید جزو دغدغههای تمامی اپراتورهای ماهوارهای باشد، بسیاری، اعتراض اسپیسایکس را بیشتر به عنوان تلاشی برای محدود کردن رقابت در حوزه اینترنت ماهوارهای ارزیابی میکنند. اسپیسایکس پیشتر نیز به استفاده از تاکتیکهای ضد رقابتی، به ویژه در روند دریافت قراردادهای ناسا، متهم شده است.
مقایسه فنی: اسپیسایکس و AST SpaceMobile
ماهوارههای BlueBird شرکت AST از لحاظ ابعاد به مراتب بزرگتر از ماهوارههای استارلینک هستند و با گسترش پنلهای بزرگ (به اندازه یک زمین تنیس) در مدار قرار میگیرند. این ماهوارهها آنقدر درخشاناند که نمونه آزمایشی BlueWalker 3 به یکی از درخشانترین اجرام آسمان شب بدل شده و موجب نگرانی جامعه نجوم شده است. این درخشش بالا و ابعاد بزرگ میتواند ریسک برخورد و ایجاد آلودگی نوری را تشدید کند. در نقطه مقابل، ماهوارههای استارلینک کوچکتر، سبکتر و در تعداد به مراتب بیشتری در مدار حضور دارند.
کاربردها و مزایای اینترنت ماهوارهای استارلینک
از مهمترین ویژگیهای شبکه استارلینک میتوان به پوششدهی وسیع، سرعت بالای اینترنت در مناطق فاقد زیرساخت ارتباطی و کاهش تأخیر ارتباطی اشاره کرد. این سرویس مناسب کسبوکارهای مرزی، امدادرسانی در بحرانها، پروژههای علمی و حتی مشتریان عادی در مناطق دورافتاده است. با این حال، نگرانیها درباره پایداری زیستمحیطی مدار زمین و اختلال در پژوهشهای علمی همچنان یکی از چالشهای مهم این حوزه است.
آینده رقابت و اهمیت پایداری مدار زمین
با ورود بازیگرانی مانند AST SpaceMobile که با فناوریهای نوین و راهحلهای متفاوت وارد بازار اینترنت ماهوارهای میشوند، استانداردها و قوانین حوزه فضایی اهمیت دوچندان پیدا میکند. بیتردید رقابت سالم میتواند نوآوری، سرعت رشد و بهبود کیفیت خدمات اینترنت ماهوارهای را تضمین کند اما شرط لازم آن، همکاری برای حفظ ایمنی مدار و جلوگیری از ازدحام و برخوردهای فاجعهآمیز است.
در نهایت، هم اسپیسایکس و هم رقبای جدید مانند AST وظیفه دارند با ارتقای استانداردهای فنی و عملیاتی، توسعه پایدار فضای اطراف زمین را تضمین و مسیر بهرهبرداری مسئولانه از اینترنت ماهوارهای را هموار کنند.
