چیکونگونیا یک بیماری ویروسی است که توسط پشههای آلوده به ویروس منتقل میشود و اغلب در مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری مانند آفریقا، آسیا و آمریکای مرکزی و جنوبی شیوع دارد. این ویروس متعلق به خانواده آلفاویروسها بوده و تحت گونه چیکونگونیا شناسایی میشود. در هفتههای اخیر، جنوب چین به ویژه استان گوانگدونگ با افزایش سریع موارد ابتلا به این بیماری روبهرو شده است؛ موضوعی که نگرانی مقامات بهداشت عمومی این کشور را به دنبال داشته است.
نشانهها و عوارض کلیدی چیکونگونیا
به نوشته سایت علمی ساینس آلرت، این بیماری معمولاً با علائمی چون تب بالا و درد شدید مفاصل جشن میگیرد؛ علائمی که ممکن است تا چند هفته یا حتی ماهها ادامه یابد. گرچه چیکونگونیا بندرت منجر به مرگ میشود، اما شدت درد مفاصل سبب بروز ناتوانی موقت در بیماران میشود. از جمله نشانههای شایع دیگر میتوان به سردرد، درد عضلانی، خستگی و گاهی لکههای پوستی اشاره کرد. نکته مهم این است که نشانههای چیکونگونیا بسیار مشابه بیماریهای منتقله توسط پشه همچون تب دنگی و زیکا هستند و همین شباهت، تشخیص و ارزیابی دقیق وسعت شیوع را دشوار کرده است.
وضعیت واکسن و درمان
در حال حاضر تنها دو واکسن علیه چیکونگونیا در برخی کشورها تایید شدهاند، اما استفاده گسترده از آنها هنوز انجام نمیشود. عمده درمانی که برای مبتلایان تجویز میگردد، مصرف داروهای تسکیندهنده از جمله پاراستامول است تا علائم بیماری کاهش یابد. درمان اختصاصی یا داروی ضدویروس خاص برای این بیماری وجود ندارد.
بررسی شیوع چیکونگونیا در چین در سال 2024
بر اساس گزارش انجمن علم و فناوری چین و رسانههای دولتی، شمار مبتلایان در استان گوانگدونگ از ۷۷۰۰ نفر فراتر رفته است. مرکز صنعتی فوشان بیشترین میزان ابتلا را تجربه کرده و طبق دادههای رسمی، فقط در بازه زمانی ۲۷ ژوئیه تا ۲ اوت، ۲۷۷۰ نفر به بیماری مبتلا شدهاند. در شهرهای همجوار همچون گوانگژو نیز دهها نفر مبتلا و در هنگکنگ نیمهخودمختار نخستین مورد تایید شده است.
طبق اعلام دکتر کانگ مین، کارشناس ارشد کنترل بیماریها، «افزایش سریع این همهگیری تا حدی مهار شده است»، اما شرایط پیچیده به ویژه به دلیل تجارت بینالمللی، ورود موارد وارداتی و افزایش بارندگی و طوفانهای فصلی که به افزایش جمعیت پشهها منجر میشوند، همچنان چالشآفرین است.
راهکارهای دولت چین برای مقابله با بیماری
مقامات ارشد استان گوانگدونگ در نشستی ویژه اعلام کردند که برای ریشهکنی این بیماری نهایت تلاش خود را خواهند کرد. یکی از مهمترین استراتژیها، بسیج عمومی مردم جهت حذف زیستگاههای پشههاست: بیرون انداختن ظروف بلااستفاده، پاکسازی کانالها و تخلیه آبهای راکد از جمله این اقدامات هستند. تصاویر ثبتشده توسط خبرگزاری شینهوا نشان میدهد که پزشکان در بیمارستانهای فوشان بیماران چیکونگونیا را در بخشهایی ویژه با تورهای محافظ پشه بستری میکنند.
اقدامات شدیدتری نیز گزارش شده است، مانند انتقال اجباری مبتلایان به بیمارستان و ورود بدون اجازه ماموران به خانهها برای شناسایی آب راکد. همچنین، اکیپهایی مجهز به کلاه ایمنی و ماسک، مشغول سمپاشی در پارکها و ساختمانهای متروکه هستند.
طبق اطلاعیه مرکز کنترل بیماریهای استانی، کسبوکارهایی که در کنترل تولیدمثل پشهها کوتاهی کنند، جریمههایی تا سقف ۱۰۰۰ یوان (۱۴۰ دلار آمریکا) دریافت خواهند کرد. حتی در یکی از مناطق شهر فوشان، برق خانه کسانی که الزامات بهداشتی را رعایت نکردند، قطع شد.
نگرانیها نسبت به همهگیری و واکنش جهانی
دولت آمریکا برای ایمنی مسافران به مناطق درگیر چین، هشدار احتیاط صادر کرده است. برخی از اقدامات سفت و سخت دولت چین یادآور سیاستهای دوران همهگیری کووید-۱۹ است، اما باید تاکید کرد که مقایسه این دو بحران کاملاً واقعبینانه نیست. برخلاف کووید، چیکونگونیا از طریق تماس انسانی انتقال نمییابد و بسیار نادر است که منجر به مرگ شود. مقامات چین، این بیماری را «قابل پیشگیری، قابل کنترل و قابل درمان» توصیف کرده و سازمان جهانی بهداشت نیز تاکنون دستورالعمل ویژهای برای این اپیدمی صادر نکرده است.
جمعبندی
شیوع بیماری چیکونگونیا در جنوب چین نشاندهنده اهمیت نظارت دائمی بر بیماریهای ویروسی منتقلشونده توسط پشهها است، به ویژه در جهان در حال تغییر اقلیم و افزایش سفرهای بینالمللی. اگرچه خطر مرگ ناشی از این بیماری کم است، اما کنترل به موقع، آموزش عمومی و واکنش سریع مقامات، کلید پیشگیری از گسترش بیشتر آن خواهد بود. توسعه واکسنهای موثر و فناوریهای نوین برای مقابله با آفات ناقل همچنان یک اولویت علمی و بهداشتی در مقیاس جهانی به شمار میرود.