حتی وزیر ارتباطات از کیفیت اینترنت گلایهمند است
سیدستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در نشست خبری به مناسبت روز خبرنگار صراحتاً اعلام کرد که «بهعنوان وزیر ارتباطات، من هم از وضعیت اینترنت راضی نیستم». او در پاسخ به پرسشهای خبرنگاران درباره کیفیت اینترنت، فیلترینگ، امنیت سایبری و مسائل زیرساختی، بر لزوم ارتقای خدمات و ارائه اینترنت باکیفیت به مردم تأکید کرد. این اعتراف در شرایطی مطرح شد که در پی رخدادهای اخیر و دوره جنگ، زیرساختهای ارتباطی کشور با چالشهای متعددی مواجه شدهاند.
وضعیت فعلی شبکه: اینترنت ثابت، موبایل و تهدیدات سایبری
هاشمی اشاره کرد که کیفیت اینترنت در دوران جنگ بدتر از قبل نیز تجربه شده و بهخاطر گزارشهایی درباره اخلال در GPS و هدایت پهپادها، اختلالاتی در بخش دیتا رخ داده است. او افزود که پس از جنگ اخیر، شرایط ارتباطی وخیمتر شده است؛ عواملی مانند حملات سایبری، وابستگی برخی سرویسها به زیرساختهای خارجی و اختلال در شبکهها در کاهش کیفیت خدمات مؤثر بودهاند.
اینترنت ثابت و موبایل: آماری که هشدار میدهد
براساس گزارش اسپیدتست (ژوئن 2025)، رتبه اینترنت ثابت ایران در میان 152 کشور همچنان حول جایگاه 139 باقی مانده و تغییر محسوسی نسبت به ماه قبل نداشته است. در مقابل اینترنت موبایل با یک صعود نسبی 6 پلهای به رده 61 رسیده است، اما فاصله تا استانداردهای منطقهای و جهانی همچنان چشمگیر است. این دادهها نشان میدهد که بخش عمدهای از بار شبکه و نارضایتی کاربران بر دوش اپراتورهای اینترنت ثابت است.
اختلالات در دوره جنگ و پیامدهای امنیتی
هاشمی تأکید کرد که در طول 12 روز جنگ و پس از آن تلاشهایی برای بهبود انجام شده اما حملات سایبری و محدودیتهای دسترسی ادامه دارد. محدودیتها و ملاحظات امنیتی باعث شدهاند که برخی بهینهسازیها یا آزادسازی پهنای باند بهراحتی قابل انجام نباشد. او همچنین به بازگرداندن امید و نخبگان به کشور بهعنوان یکی از عوامل کلیدی در حفاظت و توسعه زیرساخت ارتباطی اشاره کرد.
چالش برق و باتری: نقطه کور پایداری شبکه
یکی از مسائل بنیادی که وزیر به آن اشاره کرد، مشکل تأمین برق سایتها و ناتوانی باتریها در جبران نوسانات شبکه برق است. قطعیهای کوتاه یا طولانی برق بهصورت زنجیرهای بر دیگر خدمات دیجیتال اثر میگذارد؛ حتی با نوسازی بخشی از تجهیزات، تأمین برق همه سایتها بهصورت پایدار امکانپذیر نبوده است. این موضوع نشان میدهد که پایداری انرژی نقش کلیدی در تضمین کیفیت اینترنت، بهویژه برای خدمات حیاتی مانند مراکز داده، اپراتورها و شبکههای موبایل دارد.
استارلینک و اینترنت ماهوارهای: تهدید یا فرصت؟
بازار اینترنت ماهوارهای در کشور، با نام شناختهشده «استارلینک»، در حال رشد است و شرکتهای بیشتری این نوع خدمات را ارائه میدهند. اما وزیر و تحلیلگران هشدار میدهند که اگر کیفیت اینترنت داخلی بهبود نیابد و مسائل فیلترینگ و دسترسی حل نشود، اینترنت ماهوارهای میتواند بهصورت گسترده و پرمصرف فراگیر شود؛ موضوعی که پیامدهایی چون خروج ارز و تغییر فضای فرهنگی را در پی دارد. در عین حال اینترنت ماهوارهای مزایایی مانند پوشش نقاط دورافتاده و کاهش وابستگی به زیرساختهای زمینی دارد که نمیتوان از آن چشمپوشی کرد.
مقایسه: فیبر نوری، 5G و اینترنت ماهوارهای
– فیبر نوری: پایینترین تأخیر (latency)، پهنای باند بالا (bandwidth) و پایداری مناسب برای خدمات گیگابیتی. بهترین گزینه برای توسعه زیرساخت ثابت و پشتیبانی از مراکز داده، دولت هوشمند و کسبوکارها.
– 5G: پوشش موبایل با ظرفیت بالا، تأخیر پایین و مناسب برای کاربردهای IoT، واقعیت افزوده/مجازی و خدمات مبتنی بر موبایل؛ اما نیازمند سرمایهگذاری گسترده در سایتها و بکهل است.
– اینترنت ماهوارهای (استارلینک و مشابهها): پوشش سریع و مناسب برای مناطق بدون دسترسی زمینی؛ اما معمولاً هزینه اشتراک و مصرف ارز بالاتر و مسائل مدیریتی و امنیتی خاص خود را دارد.
راهکارها: فیبر نوری، توسعه روستایی و اصلاح نظام تعرفهگذاری
وزیر ارتباطات توسعه فیبر نوری را بهعنوان یکی از راهکارهای محوری برای خروج از وضع فعلی معرفی کرد. توسعه فیبر نوری بههمراه پیادهسازی 5G میتواند ترکیبی از دسترسی ثابت و سیار با کیفیت بالا فراهم کند. بهعلاوه، پروژههای پوشش روستایی، دسترسی به اینترنت در مناطق دورافتاده و توسعه خدمات دولت هوشمند از اولویتهای ضروری اعلام شد.
ویژگیهای کلیدی و مزایا
– فیبر نوری: پهنای باند بالا، پایداری، مناسب برای کسبوکارهای دیجیتال، مراکز آموزشی و خدمات پزشکی از راه دور.
– 5G: پشتیبانی از میلیون دستگاه در هر کیلومتر مربع، تأخیر میلیثانیهای و مناسب برای صنایع هوشمند و اتوماسیون شهری.
– اینترنت ماهوارهای: نصب سریع در مناطق فاقد زیرساخت، کمترین وابستگی به شبکههای زمینی.
موارد کاربرد (Use Cases)
– آموزش آنلاین و کلاسهای تعاملی در مناطق دورافتاده.
– خدمات پزشکی از راه دور و انتقال تصاویر پزشکی با کیفیت بالا.
– دولت هوشمند: خدمات الکترونیک، پرداختها و پروندههای دیجیتال.
– پشتیبانی کسبوکارها و دیتاسنترها با نیاز به پهنای باند بالا و پایداری.
بازگشت نخبگان، پست ملی و نقش بازار
هاشمی اشاره کرد که در جنگ 12 روزه، شرکت ملی پست نقش فعالی داشت و سوءاستفاده گزارش نشد؛ بسیاری از مرسولهها با تماس مستقیم به صاحبانشان تحویل شد. بازگرداندن نخبگان و ایجاد امید در جامعه نقش مهمی در حفاظت و توسعه زیرساختها دارد. از سوی دیگر، نظام تعرفهگذاری حوزه فناوری اطلاعات هنوز جایگاه مشخصی ندارد و نیازمند اصلاح برای خلق فضای رقابتی و سرمایهگذاری بیشتر است.
نتیجهگیری: اولویتها و ضرورت شتاب در توسعه زیرساخت
اعتراف وزیر به نارضایتی از کیفیت اینترنت، زنگ خطری است برای سیاستگذاران، اپراتورها و فعالان بازار فناوری. ترکیب توسعه فیبر نوری، پیادهسازی 5G، تقویت پایداری برق سایتها و مقابله با حملات سایبری باید در رأس برنامهها قرار گیرد. همچنین اصلاح نظام تعرفهگذاری و توجه به تهدیدات و فرصتهای اینترنت ماهوارهای، میتواند مسیر را برای دستیابی به اینترنتی پایدار، امن و قابل رقابت در سطح بینالمللی هموار کند.
کلید موفقیت در این مسیر: سرمایهگذاری هدفمند در زیرساختها، هماهنگی میان نهادها، توجه به پایداری انرژی و اتخاذ راهبردی شفاف برای تعرفهها و امنیت سایبری است.
