سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در حاشیه یکی از جلسات دولت اعلام کرد محدودیتهای دسترسی به اینترنت نه تنها کمکی به حکمرانی نکردهاند، بلکه چالشهای جدی در کیفیت اینترنت، ناامیدی کاربران و مهاجرت نخبگان ایجاد کردهاند. او همچنین به ضرورت نوسازی باتریها و UPSها، تسهیل واردات تجهیزات و شتاببخشیدن به توسعه فیبرنوری (FTTH) اشاره کرد. در این گزارش به جزئیات اظهارات وزیر، دغدغههای اپراتورها، راهکارهای پیشنهادی و پیامدهای بازار فناوری میپردازیم.
دلایل افزایش تعرفه و وضعیت اقتصادی اپراتورها
هاشمی خاطر نشان کرد که اپراتورها بهصورت طبیعی به دلیل افزایش هزینهها و تغییرات اقتصادی خواستار بازنگری در تعرفههای اینترنت هستند. مهمترین عوامل افزایش هزینه عبارتاند از رشد دستمزدهای نیروی انسانی متخصص، افزایش نرخ ارز و وابستگی بیش از ۶۰ درصدی تجهیزات شبکه به منابع ارزی. علاوه بر این، هزینههای جاری مانند برق و نگهداری سایتها نیز فشار مضاعفی بر اپراتورها وارد کرده است.
ابزارهای حمایت دولتی
وزارت ارتباطات برای حمایت از کسبوکارها یک بسته حمایتی نزدیک به 2 هزار میلیارد تومان تدارک دیده و در تعامل با معاونت علمی و وزارت امور اقتصادی تلاش کرده مجموعاً حدود 6 هزار میلیارد تومان منابع را تخصیص دهد. متقاضیان میتوانند از طریق سامانهای که پیشبینی شده، درخواست حمایت کنند. این بستهها میتواند برای نوسازی شبکه، خرید باتری و تجهیزات UPS و توسعه فیبر نوری مورد استفاده قرار گیرد.
محدودیتهای دسترسی و آثار آن بر حکمرانی
هاشمی با اشاره به تمرکز بر مطالبهمحوری مردم در حکمرانی گفت تجربه محدودسازیها در سال 1401 نشان داد که این اقدام نهتنها به بهبود حکمرانی کمک نکرد، بلکه باعث تنزل کیفیت خدمات دیجیتال و افزایش نارضایتی عمومی شد. او تأکید کرد که اگر دسترسی باکیفیت به اینترنت تأمین نشود، مسیر به سمت ناامیدی و مهاجرت نخبگان فراهم میشود؛ پدیدهای که میتواند پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و امنیتی جدی در پی داشته باشد.
اختلالات فنی: فرکانس، GPS و زیرساختها
یکی از نکات فنی که وزیر به آن اشاره کرد، اختلالات در دادههای فرکانسی و GPS است؛ زیرساختهایی که برای عملکرد صحیح شبکههای همراه و خدمات مبتنی بر مکان حیاتیاند. تداخل فرکانسی و مشکلات موقعیتیابی میتواند کیفیت تجربه کاربر را کاهش دهد و برخی از افتهای کیفیت اینترنت را توضیح دهد. بههمین خاطر، هماهنگی بیشتر بین اپراتورها و سازمان تنظیم مقررات برای رفع تداخلات فرکانسی ضروری است.
راهکارهای عملی: باتریها، UPS و تابآوری شبکه
ناپایداری در تأمین انرژی یکی از چالشهای مهم شبکه است. هاشمی از نوسازی باتریها و یوپیاسها بهعنوان یکی از راهحلهای کوتاهمدت برای مقابله با ناترازی انرژی یاد کرد. او گفت تابآوری مردم نسبت به قطعی اینترنت حتی کمتر از قطع آب و برق است؛ بنابراین سرمایهگذاری در باتریهای پشتیبان، سیستمهای بازگردانی انرژی و بهینهسازی دیزلژنراتورها میتواند از گستره اختلالات در خدمات ارتباطی بکاهد.
نمونه اقدام اپراتورها
مدیرعامل ایرانسل اعلام کرد خرید 10 هزار باتری جدید و تجهیز بخش قابل توجهی از سایتهای اصلی شروع شده و شبکه در حوزه انرژی پایدار تقویت میشود. همراه اول نیز گزارش داد که با تأمین باتریهای جدید تداخلات ناشی از خاموشی تا حدی مدیریت شده و برنامه خرید 10 هزار باتری دیگر در دستور کار قرار دارد. مخابرات ایران نیز از بهینهسازی ژنراتورها سخن گفت و اعلام آمادگی کرد امکانات خود را برای افزایش کیفیت شبکه در اختیار سایر اپراتورها قرار دهد.
شتاب در توسعه فیبر نوری و تغییر نگرش از پوشش به اتصال
وزیر ارتباطات بر ضرورت تسریع در توسعه شبکه فیبرنوری تأکید کرد و گفت که رویکرد وزارتخانه از «پوشش» صرف به سمت «اتصال با کیفیت» تغییر کرده است. ارائه سرعتهای کمتر از ADSL از طریق شبکههای مبتنی بر فیبر قابل قبول نیست و باید با تکمیل پروژههای FTTH و افزایش نفوذ فیبر نوری، کیفیت سرعت و پایداری خدمات ارتقا یابد.
ویژگیها و مزایای فیبر نوری
فیبر نوری نسبت به سیم مسی و فناوریهای رادیویی مزایای متعددی دارد: پهنای باند بسیار بالاتر، تأخیر (Latency) کمتر، پایداری در برابر نویز و اشارات الکترومغناطیسی، و قابلیت مقیاسپذیری بهتر برای خدمات آینده مانند 5G و خدمات IoT. در مقایسه با XDSL یا LTE، FTTH میتواند تجربه کاربری را در سرویسهای ویدیویی، بازی آنلاین، و خدمات ابری به شکل قابل توجهی بهبود دهد.
مقایسه فناوریها و موارد کاربرد
در بازار فعلی ایران، ترکیبی از فناوریها مورد استفاده است: سیم مسی (XDSL) که هنوز بخش زیادی از دسترسیها را پوشش میدهد، شبکههای LTE برای دسترسی موبایل و فیبر نوری برای اتصال ثابت پر سرعت. مدیرعامل آسیاتک اشاره کرد که 68 درصد ارتباطات هنوز بر پایه سیم مسی ارائه میشود و برای ادامه پایداری خدمات باید به سمت فیبر نوری مهاجرت صورت گیرد.
موارد کاربرد هر فناوری
- XDSL: مناسب برای مناطق با نیاز پایهای به اینترنت، هزینه کمتر در برخی زیرساختها اما محدودیت پهنای باند.
- LTE/4G: مناسب برای دسترسی موبایل و مناطق دوردست، اما با اشباع فرکانسی و محدودیت پهنای باند مواجه است.
- FTTH (فیبر تا خانه): مناسب برای کاربردهای پهنباند بالا مانند استریمینگ 4K/8K، بازی آنلاین، کسبوکارهای مبتنی بر ابری و خدمات شهری هوشمند.
چالش ثبت سفارش و نقش وزارت صنعت (صمت)
یکی از موانع مهم توسعه شبکه و نوسازی تجهیزات، تأخیر در ثبت سفارش واردات تجهیزات توسط وزارت صمت است. اپراتورها بر این نکته تأکید کردند که برای تدارک باتریها، UPS و سایر تجهیزات ضروری شبکه نیاز به تسریع در ثبت سفارش و ترخیص کالا دارند. وزیر ارتباطات اعلام کرد جلسهای با وزیر صمت برای پیگیری مطالبات اپراتورها برنامهریزی شده تا موانع اداری و تجاری کاهش یابد.
داشبورد کیفیت و شاخصهای سنجش
هاشمی راهاندازی داشبورد کیفیت را برای ارائه آمار واقعی و شفاف ضروری دانست. این داشبورد میتواند شاخصهای عملکرد کلیدی (KPIs) مانند سرعت متوسط دانلود/آپلود، تأخیر، درصد قطع و وصل، و زمان میانگین بازیابی سرویس را نشان دهد تا مردم و تصمیمگیران بتوانند عملکرد اپراتورها و دستگاههای نظارتی را ارزیابی کنند.
مزایا و پیامدهای بازاری
بهبود کیفیت اینترنت و تسهیل واردات و نوسازی شبکه مزایای متعددی برای اقتصاد دیجیتال دارد: رونق کسبوکارهای آنلاین، رشد استارتاپها، جذب سرمایهگذاری خارجی و کاهش مهاجرت نخبگان. از سوی دیگر، اگر مشکلات تداوم یابد، کاهش رضایت کاربران و خروج نیروی انسانی متخصص میتواند رشد بازار فناوری را کند کند و هزینههای جبرانناپذیری برای اقتصاد ملی در پی داشته باشد.
پیشنهادات راهبردی و استفادههای عملی
برای ارتقای کیفیت اینترنت و پایداری شبکه پیشنهادات زیر قابل طرح است:
- شتاب در توسعه FTTH و جایگزینی تدریجی سیم مسی (XDSL) با فیبر نوری.
- تخصیص منابع مالی هدفمند برای خرید باتریها، UPSها و بهینهسازی ژنراتورها.
- رفع تداخلات فرکانسی با همکاری سازمان تنظیم مقررات و سازمان رادیویی.
- ایجاد داشبورد ملی کیفیت شبکه با شاخصهای شفاف و قابل اندازهگیری.
- تسریع در ثبت سفارش واردات تجهیزات شبکه از طریق هماهنگی میان وزارت ارتباطات و وزارت صمت.
- حمایت از تولید داخل در کنار واردات هدفمند برای حفظ کیفیت خدمترسانی به مردم.
نتیجهگیری: کیفیت اینترنت یک مطالبه ملی
وزیر ارتباطات تأکید کرد که کیفیت اینترنت باید بهعنوان یک مطالبه ملی دیده شود و نه یک مسئله فنی صرف. پذیرش مشکلات، شفافیت دادهها و همکاری میان دولت، اپراتورها و نهادهای نظارتی مسیر حل را هموار میکند. با اقدامات هماهنگ در حوزه تأمین انرژی پشتیبان، نوسازی تجهیزات، توسعه فیبر نوری و تسهیل واردات، میتوان از تداوم افت کیفیت جلوگیری کرد و زمینه رشد دیجیتال و حفظ نخبگان را فراهم ساخت.
سؤالات کلیدی که هنوز نیاز به پیگیری دارند
چند پرسش مهم باقی میماند: اجرای سریع پروژههای FTTH تا چه حد قابل تحقق است؟ روند ثبت سفارش واردات تجهیزات در وزارت صمت چگونه تسریع میشود؟ و چه مکانیسمی برای پایش شفاف کیفیت اینترنت و پاسخگویی اپراتورها ایجاد خواهد شد؟ پاسخ به این سوالات برای آینده بازار فناوری ایران تعیینکننده است.
کلمات کلیدی مرتبط
این مقاله بر کلمات کلیدی مرتبط با حوزه فناوری و شبکه مانند اینترنت، کیفیت اینترنت، فیبر نوری، FTTH، باتری و UPS، ناترازی انرژی، اپراتورها، واردات تجهیزات، محدودیت دسترسی و مهاجرت نخبگان متمرکز است تا برای مخاطبان علاقهمند به اخبار فناوری و نوآوری دیجیتال قابل یافته و مفید باشد.
