توزیع Android 16 امسال همراه با قابلیتی جدید بهنام Advanced Protection (محافظت پیشرفته) عرضه شد که مجموعهای از امکانات امنیتی سطح بالا را برای دستگاههای اندرویدی فعال میکند. این حالت از نصب اپها بهصورت غیررسمی (sideloading) جلوگیری میکند، دسترسی USB را مسدود میسازد و اتصالات ناامن را غیرفعال میکند تا خطر سرقت داده یا حملات بدافزاری کاهش یابد. اخیراً شواهدی از بهروزرسانی رابط کاربری وجود دارد که به کاربر نشان میدهد کدام برنامهها قادر به تشخیص فعال بودن این حالت هستند.
چه چیزی جدید است؟
براساس یافتههای بررسی فایلهای APK و نسخه بتای Google Play Services (نسخه 25.33.32 beta)، گوگل در حال آزمایش گزینهای جدید در مسیر Settings > Security and privacy > Advanced protection است که فهرستی از برنامههایی را نشان میدهد که میتوانند بررسی کنند آیا محافظت پیشرفته فعال است یا خیر. این گزینه در پایین صفحه قرار میگیرد و به بخش جدیدی میرسد که نام تمام برنامههایی را فهرست میکند که از این API استفاده میکنند تا در صورت فعال شدن محافظت پیشرفته، شیوههای دفاعی خود را فعال کنند.
مشاهده اولیه و برنامههای نشاندادهشده
در نمونههای اولیه، فهرست فعلاً شامل اپهای خود گوگل مانند Chrome، Play Store، Messages و Phone است. این فهرست قرار است اپهای ثالث را نیز نمایش دهد؛ اما در حال حاضر کمتر اپ شخص ثالثی در فهرست دیده میشود که ممکن است به دو دلیل باشد: یا توسعهدهندگان ثالث هنوز API مربوطه را پیادهسازی نکردهاند، یا رابط کاربری هنوز کامل نیست و نتوانسته بهدرستی اپها را تشخیص دهد.
مزایا و پیامدها برای کاربران
وجود این فهرست شفافیت بیشتری برای کاربران فراهم میکند؛ آنها میدانند کدام برنامهها تنظیمات امنیتی اضافی را هنگام فعال بودن محافظت پیشرفته روشن میکنند. وقتی محافظت پیشرفته فعال است، برخی عملکردها در اپها ممکن است محدود شوند (مثلاً نصب بستهها یا دسترسیهای خاص USB). از این رو اطلاع از اپهایی که این محدودیتها را اعمال میکنند به کاربر کمک میکند تا تصمیم بگیرد آیا موقتا محافظت پیشرفته را خاموش کند یا به تنظیمات پیشرفته هر اپ مراجعه نماید.
ویژگیها و سازگاری فنی
ویژگیهای کلیدی Advanced Protection شامل:
- مسدودسازی sideloading برای جلوگیری از نصب نرمافزارهای ناشناس
- غیرفعالسازی دسترسی مستقیم USB برای کاهش ریسک استخراج داده
- قطع اتصالات ناامن و تقویت محافظت در برابر بدافزار
- قابلیت API برای توسعهدهندگان جهت تشخیص حالت و روشنسازی اقدامات حفاظتی خود
این API به توسعهدهندگان امکان میدهد تا هماهنگی بهتری با سیاستهای سطح سیستم داشته باشند؛ اما در حال حاضر اجرای آن برای توسعهدهندگان اجباری نیست.
مقایسه با راهکارهای امنیتی دیگر و وضعیت بازار
در مقایسه با سیاستهای امنیتی پیشین اندروید و ابزارهای شخص ثالث، Advanced Protection یک رویکرد سطح سیستم است که کنترل مرکزی و گستردهتری ارائه میدهد. برخلاف اپهای امنیتی که فقط داخل فضای کاربری عمل میکنند، این حالت از تغییر در سطوح سیستمی جلوگیری کرده و توانایی مسدودسازی دسترسیهای پایه مثل USB را دارد. از منظر بازار، ارائه این قابلیت در Android 16 به سازندگان دیگر اندرویدی نیز این امکان را میدهد که حفاظتهای مشابه را در لایه UI خود (مثلاً سامسونگ در One UI 8) بگنجانند و بنابراین رقابت روی امنیت سختافزار و نرمافزار شدت میگیرد.
موارد استفاده و توصیههای عملی
موارد استفادهٔ اصلی عبارتاند از:
- فعال کردن محافظت برای مدیران سیستم، خبرنگاران، فعالان و کاربران حساس به حریم خصوصی
- استفاده توسط سازمانها برای کاهش نفوذ از طریق دستگاههای موبایل
- تطبیق اپهای بانکی، پیامرسان و ذخیرهساز ابری با نیازهای امنیتی سطح بالا
توصیه میشود پیش از خاموش کردن موقت Advanced Protection برای دسترسی به یک ویژگی مسدودشده، ابتدا فهرست اپها را بررسی کنید و ریسکهای احتمالی را بسنجید. اگر اپ مهمی در این فهرست نیست، احتمال دارد توسعهدهنده هنوز API را پیاده نکرده باشد، نه اینکه اپ امن نباشد.
نتیجهگیری و آینده
افزودن یک رابط کاربری که به کاربر نشان دهد کدام اپها میدانند محافظت پیشرفته فعال شده، گامی مهم در جهت شفافیت و کنترل کاربر است. انتظار میرود طی هفتهها و ماههای آینده توسعهدهندگان ثالث بیشتری API مربوطه را اتخاذ کنند و تولیدکنندگان اندروید مثل سامسونگ نیز این قابلیتها را در پوستههای خود (مثلاً One UI 8) بگنجانند. با رشد پذیرش Android 16 و بهروزرسانی Google Play Services، این ویژگی میتواند به یکی از بخشهای کلیدی زیستبوم امنیت موبایل تبدیل شود.
