الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاعرسانی دولت چهاردهم، اعلام کرده رفع محدودیت واتساپ بهعنوان گامی ابتدایی انجام شد و پروندهٔ بازگشت تلگرام همچنان در دستور کار است. او تأکید کرده دولت به دنبال راهحل پایدار در زمینه فیلترینگ و سیاستهای فضای مجازی است و تصمیمگیریها باید با هماهنگی نهادهای مرتبط انجام شود.
تصمیمسازی جمعی و نقش شورای عالی فضای مجازی
حضرتی میگوید رئیسجمهور ترجیح میدهد مسائل مربوط به پلتفرمها بهصورت جمعی و هماهنگ بین نهادها حل شوند تا تصمیمات مقطعی که بعدها برگشتپذیر باشند اتخاذ نشود. او با اشاره به جلسات شورای عالی فضای مجازی افزود که برخی اعضا با رفع فیلتر مخالفاند؛ با این حال دسترسی به بخشی از خدمات گوگل و واتساپ تسهیل شده و یوتیوب برای مصارف آموزشی در اختیار مدارس، دانشگاهها و پژوهشگران قرار گرفته است.
چرایی تأخیر در رفع فیلتر تلگرام
طبق گفتهٔ حضرتی، رفع فیلتر تلگرام قرار بود زودتر انجام شود اما همزمانی با مسئلهٔ جنگ باعث تاخیر شد. موضوع همچنان پیگیری میشود و وزارت ارتباطات مسائل فنی و احتمالی بازگشایی دفاتر پلتفرمهای خارجی را بررسی میکند؛ هرچند مخالفتها و نگرانیهایی از جمله احتمال استفادهٔ این سرویسها برای عملیات جاسوسی در داخل کشور وجود دارد.
مزایا، معایب و کاربردهای بازگشایی پلتفرمها
مزایا
رفع فیلتر پیامرسانهای محبوب میتواند دسترسی به خدمات پیامرسانی امن (end-to-end encryption)، کاهش هزینهٔ کاربران برای استفاده از فیلترشکن/VPN، تسهیل تجارت الکترونیک، و بهبود ارتباطات تجاری و آموزشی را فراهم کند.
معایب و نگرانیها
نگرانیهای امنیت دادهها و حریم خصوصی، نگرانی برخی نهادها دربارهٔ استفادهٔ احتمالی برای عملیات اطلاعاتی و نیاز به سازوکار نظارتی مناسب از جمله مواردی است که مطرح میشود.
تلگرام در برابر واتساپ
تلگرام با تمرکز بر کانالها، رباتها و سقف بالای گروهها برای جامعهٔ کاربری بزرگ مناسب است، در حالی که واتساپ بهخاطر رمزگذاری سرتاسری پیشفرض و پذیرش گسترده تجاری در بین کسبوکارهای کوچک محبوبیت دارد. هر دو پلتفرم نقش مهمی در اکوسیستم شبکههای اجتماعی و پیامرسانی ایفا میکنند.
پیشنهادات فناورانه و بازار
حضرتی تأکید کرده که رفع محدودیت باید با تقویت پلتفرمهای داخلی همراه باشد تا نیاز به محدودیتهای سختگیرانه کاهش یابد. از منظر بازار دیجیتال، دسترسی قانونی به این پلتفرمها میتواند به توسعه اقتصاد دیجیتال، رشد استارتاپها و تسهیل آموزش آنلاین کمک کند.
نتیجهگیری
رفع فیلتر واتساپ بهعنوان گام ابتدایی نشان میدهد امکان اتخاذ تدابیر فنی و سیاسی برای بازگرداندن پلتفرمهای پرکاربرد وجود دارد؛ با این حال موفقیت نهایی نیازمند توازن بین امنیت، حریم خصوصی، توانمندسازی پلتفرمهای داخلی و همکاری نهادهای ذیربط است.