شب یکشنبه رصدگران آسمان شانس دیدن یک “ماه خونین” را دارند؛ پدیدهای که هنگام وقوع خسوف کامل ماه رخ میدهد و از پهنههایی از آسیا و بخشهایی از اروپا و آفریقا قابل رؤیت خواهد بود. زمان تقریبی فاز کامل (تمامیت) این خسوف از ساعت 17:30 تا 18:52 به وقت جهانی (GMT) گزارش شده است. بهترین موقعیت دیدن این پدیده برای ناظرانی در آسیا از جمله هند و چین خواهد بود؛ همچنین لبه شرقی آفریقا و غرب استرالیا نیز امکان رؤیت دارند. ناظران در اروپا و آفریقا هنگام طلوع ماه فرصت کوتاهی برای دیدن خسوف جزئی خواهند داشت، در حالی که قاره آمریکا این رویداد را نخواهد دید.
پیشزمینه علمی: چرا ماه قرمز بهنظر میرسد؟
خسوف کامل زمانی رخ میدهد که خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار میگیرند و سایه زمین تمام یا بخشی از قرص ماه را میپوشاند. بخشی از نور خورشید که به ماه میرسد، باید از جو زمین عبور کند؛ جو زمین موجهای آبی نور را بیشتر پراکنده میکند و تنها طیفهای قرمز و نارنجی بهصورت خمیدهشده و پراکندهشده به ماه میرسند. رایان میلیگان، اخترفیزیکدان دانشگاه کوئینز بلفاست، به خبرگزاری AFP گفته است که نور تنها پس از «انعکاس و پراکندگی در جو زمین» به ماه میرسد و همین سبب رنگ خونینِ ماه میشود. در اصطلاح علمی، ماه در سایه اُمبرا (هسته سایه زمین) قرار گرفته و نورِ فیلترشدهٔ جو، ظاهر قرمز-نارنجی ایجاد میکند.
نکات رصدی و ایمنی
مشاهده خسوف ماه بسیار ساده است: برخلاف کسوف خورشیدی که نیاز به عینکهای مخصوص یا پروژکتورهای سوراخسوزنی دارد، برای دیدن خسوف تنها به آسمان صاف و موقعیت مناسب جغرافیایی نیاز است. دوربین دوچشمی یا تلسکوپ کوچک میتواند جزئیات سطح ماه و تغییرات رنگ را بهتر نشان دهد. برای ثبت عکسهای با کیفیت توصیه میشود از یک پایه دوربین ثابت و شاتر طولانی استفاده کنید.
زمینههای تاریخی و زمانی
آخرین خسوف کامل ماه در ماه مارس سال جاری رخ داد و پیش از آن یکی در 2022 ثبت شده بود. رایان میلیگان که خود را «دنبالکنندهٔ کسوفهای خورشیدی» معرفی میکند، این رویداد شبانه را پیشدرآمدی بر «رویداد بزرگ» سال آینده میداند: یک کسوف کامل خورشیدی نادر که در 12 او
ت 2026 (12 August 2026) در نوار باریکی از اروپا قابل رؤیت خواهد بود.
کسوف کامل 2026
کسوف کامل 2026 زمانی است که ماه کاملاً نور خورشید را میپوشاند و بر اساس پیشبینیها، نواری به عرض حدود 160 کیلومتر بین مادرید و بارسلون در اسپانیا و همچنین مناطقی از ایسلند، شاهد تمامیت خواهند بود. این اولین کسوف کامل در خاک اصلی اروپا از سال 2006 خواهد بود؛ سایر کشورها تنها یک کسوف جزئی قابلتوجه را تجربه میکنند. میلیگان طی بیش از یک دهه گذشته به نقاط مختلف جهان سفر کرده تا بیش از 12 بار تمامیتهای خورشیدی را ثبت کند.
نتایج و اهمیت علمی
اگرچه ماهخونین پدیدهای چشمگیر و بصری است، اما از منظر علمی نیز ارزش دارد: تحلیل طیف نور بازتابیده میتواند به شناخت ترکیب جو زمین، تغییرات فصلی و حتی بررسی حضور ذرات معلق و آلودگی کمک کند. علاوه بر این، این رویدادها انگیزهای برای آشنایی عمومی با مفاهیم اخترفیزیکی و برنامهریزی رصدی در آینده (از جمله کسوفهای خورشیدی) فراهم میکنند.
نتیجه گیری
خسوف کامل ماه که بهنام «ماه خونین» شناخته میشود، رویدادی قابلرؤیت و علمی است که این بار در گسترهٔ آسیا و بخشهایی از اروپا و آفریقا دیده میشود. با دانستن زمان فاز کامل (17:30–18:52 GMT) و موقعیت جغرافیایی مناسب، علاقهمندان میتوانند بدون نیاز به تجهیزات خاص، این پدیده زیبا را مشاهده کنند. علاوه بر جنبهٔ بصری، رصد و ثبت این رویداد میتواند دادههایی مفید دربارهٔ جو زمین و فرآیندهای نوری فراهم آورد و بهعنوان پیشدرآمدی برای کسوف کامل سال 2026 مورد توجه علمی و عمومی خواهد بود.