موجودی غیرمنتظره از اعماق
هر از گاهی اعماق اقیانوس موجوداتی را آشکار میکند که هم هراسانگیزند و هم شگفتآور. در میان این کشفیات تازه، «بامپی» — یک حلزونماهی صورتی و پفدار با چشمان برجسته و ظاهری شبیه یک لارو بزرگ — توجه ویژهای جلب کرده است. این جانور یکی از سه گونهٔ جدید از خانوادهٔ Liparidae است که در سواحل کالیفرنیا و در عمقهای بسیار زیاد بین 3,268 تا 4,119 متر (10,722–13,514 فوت) ثبت شدهاند.
کشف و شرح گونهها
گونهٔ برجسته این مجموعه Careproctus colliculi است که بهطور غیررسمی «حلزونماهی بامپی» نامیده شده و از نظر شکل و رنگ جذابترین عضوِ معرفیشده است. دو گونهٔ دیگر عبارتاند از “حلزونماهی تاریک” (Careproctus yanceyi) و “حلزونماهی باریک” (Paraliparis em). محققان نمونههایی از هر سه گونه را جمعآوری کردند تا تحلیلهای ژنتیکی، فیزیولوژیکی و اکولوژیکی دقیقتری انجام دهند؛ اطلاعاتی که به درک بهتر سازگاریها و تنوع زیستی اعماق کمک میکند.
ویژگیهای بیولوژیک و رفتار
حلزونماهیها بهخاطر دیسک مکندهٔ شکمی خود نامگذاری شدهاند: در آبهای کمعمق این دیسک به آنها اجازه میدهد به سنگها و جلبکها بچسبند و دمشان را دورِ آنها حلقه کنند. در محیطهای عمیقتر، این دیسک میتواند وسیلهای برای چسبیدن به کف دریا یا حتی «سوارشدن» روی خرچنگها باشد. حضور گونههایی از این خانواده در نواحی bathyal و hadal پیش از این نیز گزارش شده بود، اما ثبت چند گونه در ناحیهٔ abyssal نشان میدهد که احتمالاً تنوع حلزونماهیها در ژرفا بیشتر از آن چیزی است که تاکنون نمونهبرداری شده است.
نمونهبرداری و فناوریهای لازم
جمعآوری این نمونهها با کمک وسیلههای زیرآبی هدایتشونده از راه دور (ROV) مانند Doc Ricketts انجام شد؛ خودروهای کنترلپذیر از دور که دیدی نوین از اکوسیستمهای ناشناختهٔ ژرفا به دانشمندان عرضه میکنند. این ابزارها اجازه میدهند تصاویر و نمونههای بیولوژیک در عمقهای بسیار زیاد گرفته شود، جایی که فشار، تاریکی و دمای پایین مانع استفادهٔ معمولی از تجهیزات میشوند.
اهمیت زیستمحیطی و پیامدهای انسانی
کشف این گونهها در زمانی صورت میگیرد که صنایع مختلف نگاه خود را به منابع اعماق اقیانوس دوختهاند؛ از استخراج فلزاتی مانند کبالت تا منابع انرژی جدید. حتی در غیاب استخراج، اطلاعات محدود ما دربارهٔ واکنش این اکوسیستمها به فعالیتهای انسانی نگرانکننده است. ثبت تنوع زیستی عمیق یک گام ضروری برای پایش و شناسایی تغییراتی است که ممکن است در اثر توسعهٔ صنعتی رخ دهد.
نقلقولها
مکنزی گیرینگر از SUNY Geneseo میگوید: «دریاهای عمیق میزبان تنوع شگفتانگیزی از موجودات و سازگاریهای زیبا هستند. کشف سه گونهٔ جدید یادآور فاصلهٔ دانش ما تا شناخت کامل حیات روی زمین و قدرت کنجکاوی و کاوش است.» استیون هاداک از MBARI، رهبر سفر تحقیقاتی، تاکید میکند: «ثبت تنوع زیستی اعماق در شناسایی تغییرات احتمالی این محیط حیاتی است.»
نتیجهگیری
کشف “بامپی” و دو گونهٔ همراهش یادآور این نکته است که اعماق اقیانوس هنوز تا حد زیادی ناشناخته هستند و پژوهشهای بیشتر برای حفاظت از این اکوسیستمها و درک تأثیرات انسانی بر آنها حیاتی است. فناوریهایی مانند ROVها دریچهای به این جهان پنهان باز کردهاند و هر کشف جدید میتواند هم پاسخهایی بدهد و هم پرسشهای تازهای مطرح کند.