واتساپ بهتازگی در سیاستهای WhatsApp Business API خود تغییر مهمی اعمال کرده است: از ژانویهٔ 2026 توزیع چتباتهای عمومی روی پلتفرم نیمهتعطیل خواهد شد. این تصمیم میتواند مسیر انتشار دستیارهای مبتنی بر هوش مصنوعی را در این اپ پیامرسان بازنویسی کند.
چه کسانی متضرر میشوند؟
سرویسهایی مانند ChatGPT از طرف OpenAI، ربات پریپلکسیتی، و پروژههایی مثل Luzia و Poke که روی واتساپ عرضه شده یا برنامهریزی برای عرضه داشتند، احتمالاً تحت تأثیر قرار میگیرند. شرکت متا در بند جدیدی از قوانینش بهطور صریح «ارائهدهندگان مدلهای هوش مصنوعی» را از استفاده از راهحل کسبوکار واتساپ برای توزیع دستیارهای عمومی منع کرده است.
چه چیزی ممنوع است و چه چیزی مجاز میماند؟
قانون جدید اشاره میکند که اگر تکنولوژی هوش مصنوعی یا یادگیری ماشینی، از جمله مدلهای زبان بزرگ یا دستیارهای عمومی، «عملکرد اصلی» سرویس ارائهشده باشند، آن سرویس حق استفاده از WhatsApp Business Solution را ندارد. در عین حال متا تأکید کرده که کسبوکارهایی که از هوش مصنوعی برای پشتیبانی مشتری یا فرایندهای خدماتی استفاده میکنند، مانند یک آژانس مسافرتی که بات پشتیبانی دارد، تحت این ممنوعیت قرار نمیگیرند.
نکات فنی و تجاری پشت این تصمیم
- متا میگوید استفادهٔ غیرمنتظره از API برای چتباتهای عمومی منجر به افزایش شدید حجم پیامها و نیاز به پشتیبانی متفاوت شده است.
- واتساپ بخش قابلتوجهی از درآمدش را از طریق پیامهای قالبی کسبوکارها (تبلیغاتی، تأیید، پشتیبانی و غیره) تأمین میکند؛ برای چتباتها طراحی مشخصی در این مدل درآمدی وجود نداشت.
- مدیریت هزینهها و مقیاسپذیری فنی از دلایل اصلی اعلامشده توسط متا است.
اثر روی بازار و رقابت
این حرکت عملاً واتساپ را از رقابت بهعنوان کانال توزیع دستیارهای هوش مصنوعی بیرون میکشد و عملاً دسترسی آزاد به کاربران سهمیلیاردی را برای بازیگران سوم محدود میکند. در عمل، متا AI بهعنوان تنها دستیار رسمی در داخل اپ باقی میماند و رقبای خارجی که تا پیش از این روی واتساپ فعال بودند، باید کانالهای دیگری پیدا کنند یا ساختار تجاریشان را تغییر دهند.
نمونههای واقعی
سال گذشته OpenAI نسخهٔ ChatGPT را روی واتساپ عرضه کرد و پریپلکسیتی نیز اوایل امسال باتی برای واتساپ منتشر نمود. این رباتها قادر به پاسخگویی به سوالات، تحلیل فایلهای چندرسانهای، پاسخ به یادداشتهای صوتی و حتی تولید تصویر بودند؛ قابلیتهایی که حجم پیامها را بهشدت افزایش دادند و ظاهراً یکی از عوامل تصمیم متا بود.
پیام به توسعهدهندگان و کسبوکارها
اگر شما توسعهدهندهٔ یک دستیار عمومی هستید، لازم است برنامهٔ خود را برای عرضه در واتساپ بازنگری کنید. اما اگر کسبوکار شما از AI برای بهبود خدمات مشتری استفاده میکند، این تغییر چندان تاثیری روی فعالیتهای شما نخواهد داشت. متا تأکید کرده هدف اصلی API پشتیبانی از شرکتها و تجربههای خدماتی است، نه تبدیل واتساپ به یک بازار برای توزیع چتباتهای عمومی.
اجرای این تغییر از 15 ژانویهٔ 2026 آغاز میشود؛ تا آن زمان شرکتها وقت دارند استراتژیهای فنی و تجاری خود را تطبیق دهند. اما سوال بزرگتر این است که آیا سایر پلتفرمها از این خلأ بهرهبرداری خواهند کرد و یا بازیگران بزرگتری مانند متا مدلهای توزیع هوش مصنوعی را درون اکوسیستمهای بسته خود نگه خواهند داشت؟
