رقابت هوش مصنوعی آنقدر داغ شده که حالا حتی سم آلتمن هم دکمه «کد قرمز» را زده است. مدیرعامل اوپنایآی در یادداشتی داخلی از کارکنان خواسته تمرکز کامل خود را روی بهتر کردن تجربه کاربری ChatGPT بگذارند؛ حتی اگر به معنای عقبافتادن بقیه پروژهها باشد. همین یک جمله نشان میدهد فشار رقابتی روی پیشگام اصلی چتباتهای هوش مصنوعی تا چه حد بالا رفته است.
سه سال پیش، بعد از انفجار خبری و محبوبیت ChatGPT، این ساندار پیچای بود که در گوگل زنگ خطر را به صدا درآورد. مدیریت گوگل وضعیت «code red» اعلام کرد؛ چون بهخوبی میدانست یک چتبات قدرتمند میتواند مستقیماً قلب کسبوکارش یعنی جستوجو را تهدید کند. امروز اما صحنه کمی عوض شده؛ رقبای بزرگ و کوچک فاصله را کم کردهاند و حالا این اوپنایآی است که نگران عقبافتادن است.
از کد قرمز گوگل تا کد قرمز آلتمن
در سالهای بعد از معرفی ChatGPT، بازار هوش مصنوعی شبیه یک میدان نبرد تمامعیار شد. هر شرکت تلاش میکرد مدل قویتری عرضه کند، سرمایهگذاران دهها میلیارد دلار پول تازه وارد این حوزه کردند و نامهایی مثل GPT، Gemini و Claude بهسرعت تبدیل به واژگان روزمره دنیای تکنولوژی شدند.
حالا بهگزارش وال استریت ژورنال، سم آلتمن در یادداشتی به کارمندان اوپنایآی رسماً اعلام «کد قرمز» کرده است. او از تیمها خواسته کیفیت و تجربه کار با ChatGPT را در اولویت مطلق بگذارند؛ حتی اگر به قیمت عقبانداختن پروژههایی مانند تبلیغات یا عاملهای خرید هوشمند تمام شود. این تصمیم، یک پیام روشن دارد: اوپنایآی دیگر ChatGPT را صرفاً یک محصول موفق نمیبیند، بلکه آن را خط مقدم جدیترین نبرد خود با گوگل و دیگر غولها میداند.
Gemini 3 و اعداد نگرانکننده برای اوپنایآی
گوگل با مدل جدید خود Gemini 3 عملاً به اوپنایآی اعلان جنگ کرده است. این مدل در بسیاری از بنچمارکها امتیاز بالاتری از نسخههای فعلی ChatGPT گرفته و نشان داده که فاصله با پیشگام بازار، دیگر آنقدرها زیاد نیست. در کنار این، آمار کاربران هم برای اوپنایآی کمدردسر نیست.
طبق گزارشها، تعداد کاربران فعال ماهانه سرویسهای هوش مصنوعی گوگل ظرف چند ماه از ۴۵۰ میلیون به ۶۵۰ میلیون رسیده است. این رقم حالا فاصله چندان زیادی با حدود ۸۰۰ میلیون کاربر هفتگی ChatGPT ندارد؛ فاصلهای که اگر سرعت رشد گوگل ادامه پیدا کند، میتواند در آیندهای نهچندان دور جبران شود.
برخلاف اوپنایآی که هنوز در حال سوزاندن میلیاردها دلار سرمایه در هر فصل است، گوگل یک ماشین پولساز تثبیتشده محسوب میشود. کسبوکار اصلی جستوجو، تبلیغات و اکوسیستم اندروید، به این شرکت اجازه میدهد بیمحابا روی مراکز داده و زیرساختهای پردازشی برای مدلهای هوش مصنوعی سرمایهگذاری کند؛ آن هم بدون اینکه نگران بقا در کوتاهمدت باشد. علاوه بر این، گوگل سرچ سالهاست دروازه اصلی اینترنت برای میلیاردها کاربر است؛ یعنی هر نوآوری مبتنی بر هوش مصنوعی در سرویسهای گوگل، از همان روز اول به انبوهی از کاربر بالقوه دسترسی دارد.
برگ برنده مخفی آلتمن: مدل استدلال قویتر
آلتمن در یادداشت خود ادعا کرده اوپنایآی یک «برگ برنده» در آستین دارد: یک مدل استدلالی بسیار قدرتمندتر که ممکن است بهگفته منابع وال استریت ژورنال، حتی از همین هفته آینده عرضه شود. هرچند جزئیات فنی این مدل هنوز رسمی اعلام نشده، اما تحلیلگران معتقدند این حرکت پاسخی مستقیم به Gemini 3 است.
هدف اوپنایآی تنها افزایش قدرت خام مدل نیست؛ بلکه تمرکز ویژه روی تجربه روزمره کاربران با ChatGPT است. نیک ترلی، مسئول محصول ChatGPT، اخیراً در پستی تأکید کرده که شرکت میخواهد چتبات خود را «شهودیتر، شخصیتر و سریعتر» کند. یعنی کاربر نهفقط پاسخ دقیقتر میخواهد، بلکه انتظار دارد ارتباطش با چتبات شبیهتر به گفتوگو با یک فرد قابلاعتماد باشد.
در این مسیر، برخی پروژههای بلندپروازانه مانند سیستمهای تبلیغاتی هوش مصنوعی یا عاملهای خرید آنلاین فعلاً به حاشیه رانده شدهاند. پیام واضح است: بقای جایگاه ChatGPT نسبت به هر ایده درآمدزای دیگری در اولویت قرار گرفته است.
شوک GPT-5 و بازگشت اجباری به «چهره گرمتر»
اواخر تابستان، اوپنایآی با عرضه مدل GPT-5 تصور میکرد یک گام بزرگ دیگر به جلو برداشته است. اما واکنش بخشی از کاربران چندان مثبت نبود. بسیاری میگفتند مدل جدید بیش از حد «بسته»، خشک و از نظر عاطفی دور از دسترس شده؛ گفتوگوها رسمیتر بود و حس همدلی و همراهی سابق را منتقل نمیکرد.
اوپنایآی تقریباً بلافاصله عقبنشینی کرد و دوباره مدل محبوبتر 4o با لحن گرمتر را در دسترس قرار داد. حتی یک هفته بعد اعلام شد که GPT-5 هم «صمیمیتر» و بهقول خودشان «سیکوفانتیکتر» (یعنی بیش از پیش همراه با کاربر) خواهد شد. تازهترین نسخه سبکتر این مدل با نام GPT-5.1 Instant نیز که ماه گذشته عرضه شد، بهصورت پیشفرض «گفتوگو محورتر و گرمتر» تنظیم شده است.
این تغییر جهت سریع، یک نکته کلیدی را آشکار میکند: اوپنایآی بهخوبی میداند بخشی از وفاداری کاربران ChatGPT نه فقط از قدرت فنی، بلکه از احساس «درکشدن» و راحتی در مکالمه میآید. شرکتی که میخواهد جایگزین موتورهای جستوجو شود، نمیتواند نسبت به این بعد احساسی بیتفاوت بماند.
هزینه تریلیون دلاری برای ماندن در خط مقدم
برای اینکه ChatGPT و مدلهای بعدی بتوانند با رقیبان تازهنفس رقابت کنند، اوپنایآی اعلام کرده قصد دارد در سالهای پیش رو بیش از یک تریلیون دلار روی توسعه مراکز داده و زیرساختهای مرتبط سرمایهگذاری کند؛ عددی که در مقیاس دنیای تکنولوژی هم سرسامآور است.
این در حالی است که شرکت هماکنون هم در هر فصل مالی، میلیاردها دلار هزینه بیشتر از درآمد خود دارد. اما از نگاه اوپنایآی، اگر این هزینه سنگین منجر به برتری پایدار در کیفیت مدل و تجربه کاربری شود، میتواند در بلندمدت جایگاه شرکت را بهعنوان یکی از بازیگران اصلی هوش مصنوعی تثبیت کند. پرسش اساسی این است: آیا بازار و سرمایهگذاران حاضرند آنقدر صبور بمانند تا این استراتژی جواب بدهد؟
مرز باریک بین دستیار هوشمند و تکیهگاه عاطفی
گرمتر و شخصیتر کردن چتباتها، یک تیغ دولبه است. از یکسو، کاربران از اینکه هوش مصنوعی لحن انسانیتری داشته باشد استقبال میکنند؛ پاسخها قابلفهمتر و مکالمه طبیعیتر میشود و برای خیلیها ChatGPT تبدیل به دستیار ثابت روزانه میگردد.
اما از سوی دیگر، روانشناسان و متخصصان فناوری نگراناند که چتباتهای «مهربان» و «همدل» بهتدریج جای روابط انسانی را برای بخشی از کاربران بگیرند یا وابستگی عاطفی خطرناکی ایجاد کنند. همین حالا بحثهای جدی در مورد تأثیر چتباتها بر سلامت روان، تنهایی و شکلگیری هویت در نسلهای جوانتر جریان دارد.
حرکت اوپنایآی بهسمت مدلهای «احساسبرانگیزتر» احتمالاً این بحثها را تشدید میکند. هر قدمی که ChatGPT را انسانیتر نشان دهد، فشار روی قانونگذاران، دانشگاهها و فعالان حوزه اخلاق هوش مصنوعی را بیشتر خواهد کرد تا مرزهای شفافتری بین «دستیار هوشمند» و «همصحبت عاطفی» تعریف کنند.
یک چیز اما بدون تردید روشن است: رقابت در اوج خود قرار دارد و هیچیک از بازیگران بزرگ، از گوگل گرفته تا اوپنایآی، نمیتوانند حتی برای چند ماه از سرعت نوآوری و بهبود محصول کم کنند. «کد قرمز» آلتمن فقط یک شعار داخلی نیست؛ نشانهای است از اینکه در جنگ هوش مصنوعی، دورهی حاشیه امن برای هیچکس باقی نمانده است.
