مرورگرهای مجهز به هوش مصنوعی قرار بود نحوه گشتوگذار ما در وب را متحول کنند؛ از پاسخ به سؤالات پیچیده گرفته تا انجام خودکار کارهای روزمره. اما تجربه عملی کاربران و خبرنگاران فناوری نشان میدهد این نسل تازه از مرورگرها هنوز فاصله زیادی تا تبدیل شدن به «دستیار هوشمند واقعی» دارند.
مرورگرهای هوشمند روی کاغذ جذاباند، در عمل نه چندان
چند ماه اخیر موجی از مرورگرهای موسوم به «AI-Powered» یا «مرورگرهای هوش مصنوعی» راه افتاده است. اوپنایآی با Atlas، پرپلکسیتی با Comet و The Browser Company با Dia هرکدام تلاش کردهاند مرورگری بسازند که هسته اصلی آن یک چتبات یا عامل هوش مصنوعی باشد؛ نه فقط یک افزونه جانبی مثل Gemini در کروم یا Copilot در اج.
ایده جذاب است: بهجای اینکه آدرس سایت را تایپ کنید، یک سؤال یا دستور مینویسید و مرورگر تمام جستوجو، مرور صفحات، خلاصهسازی و حتی انجام کار را برایتان مدیریت میکند. اما گزارش میدانی وبسایت The Verge از تست این مرورگرها نشان میدهد واقعیت، خیلی هم رویایی نیست. رابطها ناپایدار، سرعت پردازش کند و نتیجه کار اغلب نیازمند آزمون و خطای فراوان است.
Victoria Song، خبرنگار ورج که چند مرورگر هوشمند را به طور همزمان آزمایش کرده، مینویسد بزرگترین چالش این است که برای هر کار ساده باید «پرامپت» پیچیده و دقیق بسازید. به تعبیر او، «چسباندن یک دستیار هوش مصنوعی به مرورگر، جادویی در نحوه تعامل شما با چتبات ایجاد نمیکند.»
وقتی خلاصهکردن ایمیل به کابوس تبدیل میشود
یکی از کاربردهایی که شرکتها مدام روی آن مانور میدهند، مدیریت و خلاصهسازی ایمیلهاست. در تئوری، مرورگر هوش مصنوعی باید بتواند پیامهای مهم را جدا کند، موارد ضروری را علامت بزند و به شما بگوید روی چه چیزی تمرکز کنید. اما در عمل، Song برای رسیدن به نتیجه قابل قبول مجبور شد چندین بار دستور خود را بازنویسی و جزئیات را ریزتر کند.
او در نهایت به این پرامپت طولانی رسید: «ایمیلهای بیپاسخ را پیدا کن که در آنها قبلاً با علاقه پاسخ دادهام یا شامل درخواستها و بازخورد شخصیسازیشده هستند. سپس بر اساس زمان ارسال و کلمات کلیدی مثل “embargo” با تاریخ دو هفته آینده، مشخص کن کدامها را باید جواب بدهم. ایمیلهایی را که چندین پیگیری داشتهاند و من هرگز پاسخ ندادهام نادیده بگیر.»
حتی با چنین دستور ریز و خستهکنندهای، نتیجه ایدهآل نبود. Comet و Dia توانستند چند ایمیل واقعاً مرتبط را پیدا کنند، اما بقیه ابزارها پیامهای کماهمیت یا حتی اسپم را هم در لیست مهمها جا دادند. Atlas اوپنایآی هم در نهایت فقط توضیح فنی داد که چرا نمیتواند دقیقاً مطابق درخواست عمل کند و پیشنهاد کرد پرامپت «بهتر بازنویسی شود»؛ جایی که خبرنگار رسماً اعلام تسلیم کرد.
خرید اینترنتی با هوش مصنوعی؛ وقتگیرتر از حالت عادی
یکی دیگر از وعدههای بزرگ، خرید آنلاین «هوشمند» بود؛ اینکه مرورگر هوش مصنوعی بتواند برایتان تحقیق کند، گزینهها را مقایسه کند و حتی سبد خرید را تکمیل کند. در تست ورج، این مرورگرها در مرحله تحقیق اولیه نسبتاً خوب عمل کردند؛ برای مثال وقتی از آنها یک جفت کفش دویدن شیک و مناسب خواسته شد، توانستند مدلها، ویژگیها و نقدهای مختلف را به سرعت جمعآوری کنند.
اما مشکل از جایی شروع شد که قرار بود وارد جزئیات واقعی خرید شوند. انتخاب رنگ اشتباه، پیشنهاد کالاهای خارج از بودجه یا بیتوجهی به جزئیات کلیدی، خطاهایی بود که بارها تکرار شد. حتی وقتی کالا انتخاب شده بود، فرآیند نهایی کردن خرید باز هم اعصاب خردکن از آب درآمد. Song میگوید Atlas آنقدر اصرار داشت مدام تأیید بگیرد که «آیا همین محصول را میخواهی؟» که عملاً سرعت کل کار را پایین آورد. در یک مورد، این مرورگر نزدیک به یک دقیقه در تلاش بود فقط یک پنجره را ببندد تا دوباره به صفحه خرید برگردد.
مشکل اصلی: کند، پرنقص و وابسته به نظارت کاربر
نقد اساسی که بر مرورگرهای هوش مصنوعی وارد است، شباهت زیاد آنها به «عاملهای هوش مصنوعی» است که سال گذشته مد شده بودند: روی کاغذ خودکار و هوشمند، اما در عمل کند، متکیبهنظارت و نیازمند تأیید دائمی کاربر. یعنی درست همان چیزی که قرار بود از دوش شما بردارند، دوباره روی دوشتان میگذارند.
به بیان ساده، هر کاری که به این مرورگرها میسپارید باید لحظهبهلحظه زیر نظر گرفته شود؛ از کلیک روی لینکها تا وارد کردن اطلاعات حساس. آنها نهتنها اشتباه میکنند، بلکه ممکن است در بدترین زمان ممکن تصمیم نادرست بگیرند. نتیجه؟ به جای یک «دستیار خودکار»، با موجودی طرف هستید که باید دائماً مراقبش باشید.
ریسکهای امنیتی؛ از سرقت بانکی تا حذف فایلهای شخصی
مسئله فقط کارایی نیست؛ امنیت این مرورگرها هم نگرانی بزرگی ایجاد کرده است. پژوهشهای مختلف نشان میدهد مرورگرهای هوش مصنوعی بهشدت در برابر «حملات تزریق پرامپت» (Prompt Injection) آسیبپذیرند؛ حالتی که در آن هکر از طریق پیامهای پنهان در صفحات وب، به مدل هوش مصنوعی دستورهای مخرب میدهد.
در یک سری آزمایش، محققان نشان دادند که چگونه میتوان مرورگر Comet پرپلکسیتی را فقط با نمایش یک پست Reddit فریب داد تا دسترسی به حساب بانکی کاربر را در اختیار مهاجم قرار دهد. در تحقیق دیگری، Atlas اوپنایآی با خوراندن URLهای جعلی فریب خورد و بهجای صفحات معمولی، به حساب Google Drive کاربر رفت و اقدام به حذف فایلها کرد.
در این شرایط، بدیهی است که اولویت باید با امنیت و حریم خصوصی باشد. اگر کاربران نتوانند بدون استرس از چنین مرورگری استفاده کنند، اساساً دلیلی برای مهاجرت از مرورگرهای سنتی به نسخههای «هوشمند» باقی نمیماند.
وقتی شما برای هوش مصنوعی کار میکنید، نه برعکس
Song در جمعبندی تجربه خود مینویسد: «کل تجربه من با مرورگرهای هوش مصنوعی این واقعیت را تقویت کرد که دارم زمان زیادی صرف انجام کارهایی برای هوش مصنوعی میکنم تا اینکه گاهی کاری برای من انجام بدهد. مسئله کمتر این است که هوش مصنوعی چطور در زندگی من جا میگیرد و بیشتر این است که من چطور باید رفتار طبیعیام را تغییر بدهم تا با حضور رو به رشد آن کنار بیایم.»
شاید مرورگرهای هوش مصنوعی در آینده با پیشرفت مدلها، بهینهسازی تجربه کاربری و جدی گرفتن امنیت، به نقطهای برسند که واقعاً ارزش اعتماد و استفاده روزمره را داشته باشند. اما امروز، آنچه میبینیم بیشتر یک «نسخه آزمایشی بلندمدت» است؛ جذاب برای کنجکاوان دنیای فناوری، اما هنوز دور از آن چیزی که برای کاربران عادی لازم است: ابزاری سریع، امن، قابلاعتماد و واقعاً مفید.
