کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران از علاقهمندان آسمان شب دعوت میکند در شبهای پایانی این هفته و دو شب نخست هفته آینده، پدیده جذاب بارش شهابی جوزایی را رصد و ثبت کنند. این بارش از شلوغترین و دیدنیترین رخدادهای نجومی سال است و امسال شرایط مناسبی برای مشاهده آن پیشبینی میشود.
چه زمانی و کجا به آسمان نگاه کنیم
براساس پیشبینی سازمان بینالمللی شهاب (IMO)، اوج بارش شهابی جوزایی در شنبهشب 22 آذر و بامداد یکشنبه 23 آذر رخ خواهد داد. نرخ ساعتی سرسویی یا ZHR این بارش در زمان اوج حدود 150 برآورد شده است؛ یعنی در آسمان تاریک و دور از نور شهری، میتوان در هر ساعت دهها شهاب را دید. همچنین شبهای پنجشنبه و جمعه (20 و 21 آذر) و دوشنبه 24 آذر نیز شانس مشاهدهٔ تعداد قابل توجهی شهاب وجود دارد.
صورت فلکی جوزا (Gemini) از حوالی ساعت 10 شب ارتفاع مناسبی از افق پیدا میکند و بهترین بازه برای رصد، از حدود ساعت 22 تا پیش از طلوع ماه در حوالی 2 بامداد است. امسال اوج بارش در اواخر ماه قمری قرار دارد و تنها هلال باریک ماه در بامداد طلوع خواهد کرد؛ بنابراین مزاحمت نوری ماه بسیار کم است و ساعات ذکرشده برای رصد ایدهآل خواهند بود.
چطور بارش را بهتر ببینیم؟
این بارش در تمامی نقاط کشور و عملاً هر جایی که آسمان تاریک و فاقد آلودگی نوری باشد، با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است و نیازی به تلسکوپ یا دوربین بزرگ نیست. برای رصد بهتر توجه کنید:
- در محلی امن و تاریک، دور از نور شهر مستقر شوید؛
- لباس گرم، زیرانداز یا صندلی تاشو همراه داشته باشید؛
- نگاه خود را به سمت افق شرقی و جنوبی و نیز آسمان بالای سر متمرکز کنید؛
- چشمان خود را به مدت 20–30 دقیقه با تاریکی وفق دهید تا شهابهای کمنورتر نیز دیده شوند؛
- اگر قصد ثبت تصویری دارید، از دوربین با قابلیت نوردهی طولانی و پایه ثابت استفاده کنید.
نکات فنی و پیشبینیهای مهم
نرخ ساعتی سرسویی (ZHR) معیاری است که نشان میدهد در شرایط ایدهآل و در یک ساعت چند شهاب میتوان دید. ZHR حدود 150 برای جوزایی نشان میدهد این بارش یکی از پرشمارترین بارشهای سال است. توجه داشته باشید که این عدد در عمل به عوامل محلی مثل آلودگی نوری، وضعیت هوا و ارتفاع مشاهدهکننده بستگی دارد.
برای ثبت عکسهای بهتر از شهابها، از ISO متوسط تا بالا، دیافراگم باز و درگاه نوردهی طولانی چند ثانیهای استفاده کنید. همچنین میتوانید با ترکیب چند عکس زماندار، آثار بیشتری از شهابها را ضبط کنید.
هشدارهای ایمنی و شرایط جوی
با توجه به ورود سامانههای بارشی و احتمال باران، برف یا وزش شدید باد در بعضی مناطق، کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران تأکید میکند که از استقرار تنها در مناطق دورافتاده، کنار رودخانهها یا بسترهای سیلگیر خودداری کنید. همچنین در نواحی کوهستانی با احتمال بوران یا باد شدید، از حضور در ارتفاعات پرهیز کنید و پیش از حرکت آخرین پیشبینیهای هواشناسی را بررسی نمایید.
رصدکنندگان مبتدی بهتر است در گروههای کوچک و همراه با افراد باتجربه به محلهای مناسب بروند یا در پارکها و فضاهای شهری کمنور که دسترسی ایمن دارند، جایگیری کنند.
کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران امیدوار است با رعایت اصول ایمنی و توجه به شرایط جوی، علاقهمندان تجربهای خوشایند و بهیادماندنی از مشاهده یکی از تماشاییترین پدیدههای نجومی سال داشته باشند. شمایی که قصد دارید عکس یا گزارش رصدی ارسال کنید، میتوانید تصاویر و مشاهدات خود را ثبت و با جامعه نجومی به اشتراک بگذارید؛ ثبت دقیق زمان، مکان و شرایط آسمان به پژوهش و تحلیل بارش کمک خواهد کرد.