در روزهایی که مرز میان «ویرایش» و «دستکاری» در عصر شبکههای اجتماعی و هوش مصنوعی هر روز مبهمتر میشود، دونالد ترامپ حالا سراغ یک غول رسانهای رفته است: BBC. او میگوید این شبکه «بهمعنای واقعی کلمه» کلمات را در دهانش گذاشته و حالا با شکایتی ۱۰ میلیارد دلاری، پروندهای پر سر و صدا را به جریان انداخته است.
ترامپ دوشنبه شب علیه BBC اقامه دعوی کرد و درخواست غرامتی نجومی، معادل ۱۰ میلیارد دلار، را مطرح کرد. محور پرونده به مستندی از مجموعه Panorama برمیگردد که در هفته منتهی به انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴ پخش شده و از نگاه تیم ترامپ، تصویری «کذب، افتراآمیز، گمراهکننده، تحقیرآمیز، تحریککننده و مخرب» از او ارائه داده است.
اتهام اصلی: چسباندن جملهها برای ساختن یک «دعوت به یورش»
در متن شکایت ادعا شده که BBC بخشهایی از سخنرانی معروف ترامپ در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ را بهگونهای تدوین کرده که انگار او صراحتاً هوادارانش را به حرکت به سمت ساختمان کنگره آمریکا و یورش به آن تشویق کرده است؛ رخدادی که بعداً به شورش و آشوب در کنگره منتهی شد و هنوز هم یکی از جنجالیترین پروندههای سیاسی تاریخ معاصر آمریکا به حساب میآید.
طبق شکایت، مستند Panorama این مضمون را به ترامپ نسبت داده که گفته است: «میرویم به سمت کَپیتول و من هم با شما میآیم… و میجنگیم… مثل جهنم میجنگیم و اگر مثل جهنم نجنگید، دیگر کشوری نخواهید داشت.» اما وکلای ترامپ میگویند او «هرگز این توالی از کلمات را» به این شکل بیان نکرده است.
جزئیات کلیدی پرونده روی فاصله زمانی بین دو بخش از صحبتها تمرکز دارد: در ادعای شکایت آمده که ترامپ عبارت «من با شما خواهم بود» را گفته، اما جمله «و میجنگیم» حدود ۵۵ دقیقه بعد مطرح شده؛ در حالی که مستند BBC با کنار هم گذاشتن این بخشها، آن را شبیه یک جمله واحد و یک پیام مستقیم جلوه داده است.
ترامپ میگوید «AI یا چیزی شبیه آن» در کار بوده؛ اما شکایت چه میگوید؟
ترامپ در اظهاراتی از دفتر بیضی (Oval Office) یک قدم جلوتر رفت و گفت برای «کلمات گذاشتهشده در دهانش» از BBC شکایت کرده است. او مدعی شد: «واقعاً چیزهایی را از دهان من بیرون آوردند که هرگز نگفته بودم… فکر کنم از هوش مصنوعی یا چیزی استفاده کردند.»
اینجا تناقض اصلی توجهها را جلب کرده است: متن شکایت ۳۳ صفحهای، طبق گزارشها، هیچ اشارهای به هوش مصنوعی یا دیپفیک ندارد و مسئله را «تدوین و مونتاژ» برای ساختن یک پیام تحریکآمیز توصیف میکند، نه تولید یک ویدیوی جعلی با فناوری دیپفیک. به بیان سادهتر، دعوا بر سر «دیپفیک صوت و تصویر» نیست؛ بر سر این است که آیا یک تدوین رسانهای میتواند معنای سخنرانی را عوض کند یا نه.
البته کلیپهای ساختهشده با هوش مصنوعی از ترامپ در اینترنت کم نیستند و حتی خود او هم گاهی محتوای AI تولیدشده را در شبکه اجتماعی Truth Social بازنشر میکند. با این حال، این پرونده مشخصاً به یک مستند خبری و شیوه روایت آن برمیگردد—و همین باعث شده برخی تحلیلگران بگویند شاید ترامپ در زمان اعلام خبر شکایت، از جزئیات حقوقی دقیق پرونده کاملاً مطلع نبوده است.
نقش FCC و عقبنشینی سریع BBC
ماجرا فقط به دادگاه ختم نمیشود. ماه گذشته، BBC نامهای از رئیس کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا (FCC)، برندن کار (Brendan Carr) دریافت کرد؛ چهرهای که منتقدانش میگویند سابقه استفاده سیاسی از ابزارهای نظارتی برای تحت فشار گذاشتن رسانهها را دارد. در آن نامه، BBC به «تکهچسبانی» سخنرانی ۶ ژانویه ترامپ متهم شده بود.
بر اساس روایت منتشرشده، BBC خیلی سریع واکنش نشان داد و عذرخواهی عمومی کرد؛ اما درخواست ترامپ برای پرداخت غرامت مالی را نپذیرفت. همین نقطه ظاهراً به تشدید تنش انجامیده و حالا شکایت ۱۰ میلیارد دلاری بهعنوان مرحله بعدی روی میز آمده است.
در واکنش به این پرونده، یک سخنگوی کاخ سفید در گفتوگو با CNBC ادعا کرده BBC «الگوی طولانیمدتی در فریب مخاطبانش درباره ترامپ» دارد و این کار را در راستای «دستورکار سیاسی چپگرایانه» انجام میدهد. او همچنین این شکایت را تلاشی برای «پاسخگو کردن BBC بابت افترا و مداخله بیپروا در انتخابات» توصیف کرده است.
این پرونده، از زاویه رسانه و فناوری، یک سؤال مهم را دوباره زنده میکند: وقتی یک شبکه خبری با تدوین بخشهایی از یک سخنرانی، برداشت جدیدی میسازد، مرز «روایت» کجاست و مرز «تحریف» از کجا شروع میشود؟ و از آن طرف، وقتی خود سیاستمداران پای هوش مصنوعی را وسط میکشند—حتی بدون پشتوانه در متن شکایت—آیا هدف روشن کردن حقیقت است یا گرمتر کردن میدان نبرد رسانهای؟
در کنار این حاشیهها، منتقدان ترامپ هم از این ماجرا بهعنوان خوراکی تازه برای زیر سؤال بردن قضاوت و روایتهای او استفاده کردهاند؛ بهخصوص بعد از برخی پستها و اظهارنظرهای جنجالی اخیر که واکنشهای گستردهای در فضای سیاسی و رسانهای برانگیخته است.
