معاونت علمی ریاستجمهوری اعلام کرده فضاهای کار اشتراکی نوآور در صورت احراز معیارهای مشخص میتوانند عنوان «دانشبنیان» دریافت کنند. این تصمیم در نشست اخیر با حضور نمایندگان فضاهای منتخب و حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان، مطرح شد و مسیر جدیدی برای تقویت زیستبوم نوآوری کشور پیشنهاد میدهد.
معیارها، اعتبارها و الزامات عملیاتی
در این نشست نمایندگان مسائل و چالشهای روزمره خود را مطرح کردند و خواستار شفافیت در معیارهای ارزیابی و حمایت شدند. افشین تأکید کرد که حفظ اعتبار عنوان دانشبنیان برای او اهمیت دارد؛ به همین خاطر در سال گذشته حدود دو هزار شرکت که رشد ملموسی نداشتند از فهرست خارج شدند — موضوعی که نشاندهنده جدیت معاونت در ارتقای کیفیت است.
نکته مهم دیگر افزایش مدت اعتبار مجوزها از سه سال به پنج سال است که فرصت بیشتری برای رشد به شرکتها میدهد. اما برای فضاهای کار اشتراکی شرط و شروط مشخصی تعیین شده است: اگر در طول یک سال خروجی مورد انتظار از نظر تعداد شرکتهای دانشبنیان محقق نشود، مجوز آن فضا تمدید نخواهد شد. به عبارت دیگر، کمک فضاهای کار اشتراکی به زیستبوم دانشبنیان باید ملموس، قابل ردیابی و سنجشپذیر باشد.
چه معیارهایی بررسی میشود؟
- میزان فعالیت موثر در زیستبوم فناوری و نوآوری
- همکاری با شتابدهندهها و مراکز تأیید شده توسط معاونت علمی
- توانایی تبدیل فریلنسرها و علاقهمندان به تیمها و شرکتهای ثبتشده
- شاخصهای کمّی و کیفی مثل تعداد استارتآپهای شکلگرفته، جذب سرمایه و خروجیهای فناورانه
ضوابط دقیق اجرایی این فرآیند تا تاریخ دهم دیماه ابلاغ خواهد شد؛ مهلتی که مدیران فضاها باید خود را برای آن آماده کنند.
هوشمندسازی ارزیابی و نقش فناوری
یکی از تغییرات کلیدی، ورود هوش مصنوعی به فرآیند ارزیابی است. افشین گفت که از سال آینده ارزیابی شرکتها ابتدا توسط سامانههای هوشمند انجام میشود و سپس بررسی نهایی بر عهده کارشناسان معاونت خواهد بود. این تحول هم شتاب بیشتر در فرآیندها را فراهم میکند و هم احتمال خطا و سلیقهای بودن قضاوتها را کاهش میدهد.
هوشمندسازی همچنین به یکپارچهسازی زیستبوم دانشبنیان کمک میکند؛ دادهها و شاخصها بهصورت دیجیتال در اختیار بازیگران مختلف (سرمایهگذاران، شتابدهندهها، مراکز نوآوری) قرار میگیرد و تصمیمگیریها مبتنی بر شواهد خواهد شد.
فضاهای اشتراکی؛ حلقه اتصال شبکهسازی و پیششتابدهی
محمدجواد صدریمهر، معاون توسعه اقتصاد دانشبنیان، با اشاره به عملکرد فضاهای کار اشتراکی گفت این مجموعهها در عمل نقش «پیششتابدهی» را ایفا میکنند: از برگزاری رویدادهای نوآوری و فراهم آوردن منتورها گرفته تا ایجاد شعب جدید برای گسترش فعالیت. او خواستار تسهیل و حمایت معاونت برای توسعه این فضاها شد.
معاونت علمی همکاری نزدیک خود را با نهادهای سرمایهگذاری خطرپذیر (VC و CVC)، کارخانههای نوآوری و شتابدهندهها اعلام کرده است. از منظر سیاستگذاری، هر شهرک صنعتی توصیه شده که حداقل یک فضای اشتراکی داشته باشد تا شبکهسازی و شکلگیری تیمهای نوآور تسهیل شود.
پرسشی که پیش میآید این است: فضاهای کار اشتراکی چگونه باید اثبات کنند اثرگذاری واقعی دارند؟ پاسخ در دادههای ملموس نهفته است — تعداد شرکتهای ثبتشده، میزان جذب سرمایه، همکاری با شتابدهندهها، و نمونههایی از تبدیل فریلنسرها به تیمهای منظم. این نشان میدهد که دانشبنیان شدن صرفاً یک برچسب نیست، بلکه فرآیندی است با ورودی و خروجی مشخص.
در مجموع، سیاستهای جدید معاونت علمی میتواند نقطه عطفی برای ارتقای کیفیت فضاهای کار اشتراکی و گسترش زیستبوم نوآوری کشور باشد؛ اما تحقق این هدف نیازمند همکاری مستمر فضاها، شتابدهندهها، سرمایهگذاران و خود معاونت است. آیا فضاهای کار اشتراکی آمادهاند تا با معیارهای جدید سازگار شوند و نقش خود را بهعنوان موتورهای تولید شرکتهای دانشبنیان پررنگتر کنند؟ زمان و دادهها پاسخ خواهند داد.
