سازمان توسعه همکاریهای علمی و فناورانه بینالمللی ایران اعلام کرد که تهران آماده توسعه همکاریهای علمی، پژوهشی و فناورانه با اندونزی در حوزههای سلامت، کشاورزی و هوش مصنوعی است. این اعلام در دیدار رئیس سازمان با سفیر اندونزی در تهران مطرح شد و نشاندهنده اراده سیاسی و ظرفیتهای عملی برای گسترش تعاملات دو کشور است.
محورهای کلیدی همکاری: سلامت، کشاورزی و هوش مصنوعی
در دیدار رسمی که در خانه فناوری و نوآوری ایران برگزار شد، مسئولان ایرانی حوزه سلامت را یکی از اولویتهای همکاری عنوان کردند. ایران در رشتههایی مانند درمان ناباروری، داروسازی، فناوریهای پزشکی و خدمات درمانی تخصصی پیشرفتهای قابلتوجهی داشته و آمادگی خود برای انتقال فناوری، تولید مشترک و راهاندازی مراکز درمانی مشترک را اعلام کرد.
از سوی دیگر، کشاورزی بهعنوان دومین محور مورد توجه قرار گرفت. هر دو کشور در زمینههایی مثل بذرهای اصلاحشده، فناوریهای سازگار با اقلیم، مدیریت منابع آب و صنایع تبدیلی پیشرفتهایی داشتهاند و این نقطه اشتراک میتواند مبنای پروژههای تحقیقاتی و تجاریسازی فناوریهای کشاورزی باشد.
حوزه هوش مصنوعی نیز بهعنوان بستر توسعهای و راهبردی معرفی شد. جمهوری اسلامی ایران با داشتن سکوی ملی هوش مصنوعی و نیروی انسانی متخصص، ظرفیت ایجاد همکاریهای بینالمللی در سطوح دانشگاهی، دولتی و بخش خصوصی را دارد. تمرکز بر پروژههای کاربردی، اشتراکگذاری دادههای پژوهشی و آموزش نیروی کار میتواند زمینهساز نتایج ملموس شود.
چرا این همکاریها اهمیت دارد؟
ارتقای همکاریهای علمی میان ایران و اندونزی منافعی چندجانبه دارد: افزایش ظرفیتهای بومی در تولید فناوری، کاهش وابستگی به بازارهای خارجی، تقویت امنیت غذایی و سلامت عمومی و ایجاد فرصتهای اقتصادی برای شرکتهای دانشبنیان. ایران که نزدیک به ۱۲ هزار شرکت دانشبنیان را در زیستبوم نوآوری خود دارد، میتواند شریک عملی و فناورانه مؤثری برای اندونزی باشد.
از منظر منطقهای نیز، نقشآفرینی فعال اندونزی در آسهآن و گروه ۲۰، چشماندازهای راهبردی برای همکاریهای فراملیاتی بین تهران و جاکارتا فراهم میکند. تلفیق تجربههای اندونزی در مدیریت ریسکهای طبیعی و موقعیت استراتژیک ایران در غرب آسیا میتواند پروژههای مشترک منطقهای خلق کند.
سازوکارهای پیشنهادی برای اجرایی شدن همکاریها
مسئولان ایرانی پیشنهادهای مشخصی برای حرکت به سمت همکاری عملیاتی مطرح کردند: تعریف پروژههای تحقیقاتی مشترک با خروجی تجاری، ایجاد مراکز مشترک مانند مرکز درمان ناباروری ایران-اندونزی، و برنامهریزی برای تبادل هیئتهای علمی و فناورانه. همچنین تأکید شد که خانه نوآوری و فناوری ایران باید نقش عملیاتی خود را بهعنوان پایگاه تجاریسازی و شبکهسازی تقویت کند.
- راهاندازی پروژههای مشترک تحقیق و توسعه با اولویت نتایج قابلاجرا
- ایجاد برنامههای آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی و فناوریهای پزشکی
- تدوین تقویم مشترک رویدادها، کارگاهها و نمایشگاههای فناورانه
- تسهیل سرمایهگذاری مشترک شرکتهای دانشبنیان و کسبوکارهای نوپا
علاوه بر این، موضوعاتی مانند همراستاسازی مقررات، حفاظت از مالکیت فکری و سازوکارهای تأمین مالی پروژهها نیز بهعنوان گامهای لازم برای تضمین پایداری همکاریها مطرح شد.
نقش خانه نوآوری و تبادل هیئتها
خانه نوآوری و فناوری ایران در اندونزی باید بیش از یک نماد دیپلماتیک عمل کند؛ این مرکز میتواند بهعنوان یک هاب عملیاتی برای معرفی فناوریهای ایرانی، برگزاری مذاکرات تجاری و تسهیل ارتباط مستقیم میان زیستبومهای نوآوری دو کشور عمل کند. پیشنهاداتی برای میزبانی از مقامات ارشد اندونزی و همچنین برنامهریزی برای سفر متقابل معاون علمی ایران به جاکارتا مطرح شده است.
رفتوآمد هیئتهای علمی، تجاری و فناورانه از ابزارهای کلیدی برای سرعت بخشیدن به همکاریهاست. تبادل تجربیات، بازدید از مراکز تحقیقاتی و برگزاری کارگاههای مشترک باعث همافزایی و ایجاد اعتمادی میشود که پروژههای بلندمدت را ممکن میکند.
چالشها و راهحلهای پیشنهادی
هر چند افق همکاریها روشن است، اما موانعی مانند تفاوتهای زبانی و فرهنگی، نیاز به همسوسازی مقررات و استانداردها و مسائل مربوط به دسترسی به دادههای تحقیقاتی وجود دارد. برای مواجهه با این چالشها میتوان از مکانیزمهایی مانند کمیتههای مشترک تخصصی، قراردادهای همکاری فنی و کارگروههای مشترک برای تطبیق مقررات بهره برد.
از جنبه مالی، ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک برای پروژههای نوآورانه و بهرهگیری از منابع بینالمللی تأمین مالی میتواند ریسکها را کاهش دهد و مسیر تجاریسازی را تسریع کند.
در نهایت، آنچه از این مذاکرات برجای میماند، اراده سیاسی و ظرفیت عملیاتی است که ایران و اندونزی میتوانند روی آن اتکا کنند. با تمرکز بر پروژههای کاربردی، آموزش نیروی انسانی و ایجاد سازوکارهای اجرایی روشن، زمینه برای همکاریهای علمی-فناورانه عمیقتر و پایدار فراهم است.
