ایران با ثبت بیش از 30 رویداد نجومی در جشن جهانی «100 ساعت نجوم 2025» بار دیگر توان ترویج نجوم و فعالیتهای نجومی آماتوری خود را به نمایش گذاشت؛ موفقیتی که نشاندهنده تعهد گسترده گروهها، آسماننماها و علاقهمندان به آسمان شب در سراسر کشور است.
حضور چشمگیر ایران در میانه رقابت جهانی
دفتر ترویج اتحادیه بینالمللی نجوم (IAU Office for Astronomy Outreach) گزارش داد که از میان 327 رویداد ثبتشده در سطح جهان، بیش از 30 برنامه متعلق به ایران بوده است. این آمار ایران را پس از رومانی در مقام دوم کشورهایی قرار میدهد که بیشترین برنامهها را در این جشن جهانی برگزار کردهاند. در کنار ایران، کشورهایی مانند ایالات متحده، مکزیک و ایتالیا نیز در فهرست پیشتازان قرار داشتند و بیش از 60 کشور در مجموع در این رویداد سالانه مشارکت کردند.
رویدادی برای همه: چه کسی مشارکت کرد؟
«100 ساعت نجوم» رویدادی بینالمللی است که هر سال با همراهی صدها نهاد علمی، انجمنهای نجومی، مراکز آموزشی و آسماننماها برگزار میشود. هدف اصلی آن، رساندن زیبایی و شگفتیهای آسمان شب به مخاطب عام در بازه زمانی مشخص است. این جشن که برای نخستینبار در سال جهانی نجوم 2009 برگزار شد، در 2019 نیز به مناسبت صدمین سال اتحادیه بینالمللی نجوم احیا شد و از آن زمان هر سال ادامه داشته است.
گستردگی جغرافیایی مشارکت در ایران
ویژگی بارز حضور ایران در جشن 2025، پراکندگی جغرافیایی رویدادها بود. برنامهها تنها در شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز برگزار نشدند، بلکه شهرهایی مانند اقلید، ساری، نیشابور، اهواز، گرگان، اراک، پردیس، بم، یزد و جم هم میزبان برنامههای نجومی شدند. این تنوع مکانی نشاندهنده ظرفیت بالای شبکه انجمنهای نجومی و علاقهمندان محلی است که ارتباط میان علم و جامعه را تقویت میکنند.
نمونههایی از برنامههای برگزارشده
- رصدهای عمومی و کارگاههای رصدی برای خانوادهها و دانشآموزان
- نشستهای معرفی نجوم آماتوری و تجهیزات ابتدایی
- پخش زنده علمی و گفتگو با متخصصان در مورد رویدادهای آسمانی
- نمایشهای ویژه در آسماننماها و برنامههای آموزشی مدرسهای
نقش آسماننماها و پخش زنده جهانی
جشن جهانی «100 ساعت نجوم» در سال 2025 همزمان با صدمین سالگرد تأسیس آسماننماها برگزار شد و توجه ویژهای به نقش این مراکز فرهنگی-آموزشی در ترویج نجوم شد. ایران نیز بخشهایی از برنامه جهانی را بهصورت پخش زنده 24 ساعته همراهی کرد. در این پخش، آسماننمای «گنبد مینا» و فعالیتهای آن معرفی شد تا مخاطبان بینالمللی نیز با ظرفیتهای آموزشی کشور آشنا شوند.
پیامها و چشمانداز برای آینده
کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران امید دارد که این حضور گسترده، زمینهساز توجه و حمایت بیشتر نهادهای متولی ترویج علم و فرهنگ شود. از نقطهنظر ترویجی، چنین مشارکتهایی انگیزه عمومی برای پرداختن به دانش نجوم و محافظت از آسمان تاریک را تقویت میکنند؛ موضوعی که هم برای پژوهش و هم برای آموزش عمومی اهمیت دارد.
حضور پرشور ایران در «100 ساعت نجوم 2025» نه تنها آمار و ارقام را بهبود بخشید، بلکه نشان داد که جامعه نجوم آماتوری ایران توان برنامهریزی و اجرای رویدادهای علمی-فرهنگی در سطح بینالمللی را دارد. این تجربه میتواند به توسعه همکاریهای بینالمللی، ارتقای توانمندی آسماننماها و گسترش برنامههای آموزشی در مدارس و دانشگاهها کمک کند.
