جهان بعد از نابود شدن لایه اوزون چگونه خواهد بود؟

این روزها کسی نیست که گرم شدن کره زمین را احساس نکند. هر روز از عوارض ماندن در زیر نور شدید خورشید می‌شنویم و پزشکان مرتبا مردم را به استفاده از کرم‌های ضد آفتاب تشویق می‌کنند. اما شاید کم‌تر کسی به فکر لایه‌ای از ضد آفتاب طبیعی که زندگی را برای ما و سایر حیوانات ممکن ساخته است، باشد. لایه اوزونی که وجود انسان به آن وابسته است اما او بی‌رحمانه کمر به نابودی‌اش بسته است.

این لایه محافظتی که اتمسفر اطراف کره زمین (البته این روزها بخش‌هایی از آن) را در برگرفته، با نام لایه اوزون شناخته می‌شود که با جمع‌آوری و بازتاب اشعه‌های خطرناک نور خورشید از رسیدن پرتوهای رادیواکتیو به زمین ممانعت می‌کند. بدون این لایه نور خورشید با همه پرتوهای مضرش بدون هیچ مانعی به سطح زمین می‌رسد که می‌تواند باعث جهش در DNA گیاهان و جانورانی مثل ما انسان‌ها شود. سرطان‌های پوستی نیز از عوارض این پرتوها است که البته ما آن‌قدر زنده نخواهیم ماند که از این نوع سرطان رنج ببریم.

اگر روزی لایه اوزون از بین برود، بخش عمده‌ای از گونه‌های گیاهی موجود در سطح زمین نابود خواهند شد. فرایند فتوسنتز متوقف شده و در نتیجه توقف این فرایند شیمیایی حتی کهن‌سال‌ترین درختان نیز در فاصله کوتاهی خواهند مرد. اما خیلی قبل‌تر از اینکه گونه‌های گیاهی به طور کامل نابود شوند؛ به دلیل قطع شدن زنجیره غذایی؛ گونه‌های جانوری نیز یک‌به‌یک منقرض خواهند شد. انسان‌ها و جانوران گوشت‌خوار تا مدتی می‌توانند از بدن یکدیگر تغذیه کنند اما طولی نخواهد کشید که به دلیل نبود منابع غذایی کافی آن‌ها نیز می‌میرند. با افزایش گرما و ذوب شدن یخ‌های قطبی سطح آب دریاها به سرعت بالا خواهد آمد و تمدن‌های انسانی را به کام خود خواهد کشید. با شیرین‌تر شدن آب اقیانوس‌ها اکوسیستم مناسب برای زندگی آبزیان نیز از بین خواهد رفت.

اما این لایه اوزون دقیقا کجاست؟ لایه‌ای از گاز اوزون که به عنوان یک سپر دفاعی در برابر نور خورشید عمل می‌کند، بین 15 تا 30 کیلومتر از سطح زمین فاصله دارد. همان‌طور که انتظار داریم، لایه اوزون از انباشته شدن گاز اوزون به وجود می‌آید که با فرمول شیمیایی 0₃  نشان داده می‌شود. اوزون زمانی ساخته می‌شود که یک مولکول دواتمی اکسیژن با استفاده از انرژی نور خورشید به دو اتم تجزیه شده و این تک اتم اکسیژن به یک مولکول دواتمی اکسیژن متصل می‌شود که بدین روش اوزون سه اتمی به وجود می‌آید.

با وجود قدرت فراوان مولکول‌های اوزون در برابر تابش‌های خطرناک خورشید؛ لایه اوزون بسیار حساس و تجزیه‌پذیر است و زمان زیادی لازم نیست تا حجم گاز اوزون به مقدار اولیه‌اش برسد. برای مثال زمانی که از گازهای CFC در یخچال‌ها و اسپری‌ها استفاده می‌شد؛ مولکول‌های این گازها به لایه‌های فوقانی اتمسفر نفوذ می‌کردند و در آنجا هر مولکول CFC می‌تواند به‌تنهایی هزاران مولکول اوزون را نابود سازد. گازهای CFC می‌توانند به‌سرعت بخش وسیعی از لایه اوزون را تخریب نمایند و به همین دلیل است که در حال حاضر استفاده از آن‌ها در صنعت ممنوع شده است. اما آیا لایه اوزون هنوز هم از فعالیت‌های انسانی درخطر است؟ متاسفانه جواب مثبت است!‌