بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای “رمز ریال” رمزارز بومی بانک مرکزی

رمز ارز بومی بانک مرکزی به نام رمز ریال تا مدتی دیگر به صورت آزمایشی عرضه می‌شود، در این مطلب به طور کامل با ویژگی‌های رمزریال آشنا می‌شویم.

شاید بهترین واژه برای توصیف ظهور رمزارزها به بازار اقتصادی در دنیا “سونامی” باشد. سونامی رمزارزها از 12 – 13 سال پیش و با موج‌های کوچی آغاز شد، اما در طی این سال‌های این موج کوچک به یک سونامی تبدیل شد که معادلات زیادی را در بازار اقتصادی و مالی در جهان تغییر داده است.

طبیعتا بازار مالی ایران از این سونامی در امان نبود، طی چند سال اخیر بسیاری از ایرانی‌ها به بازار رمزارزها وارد شدند و به خریدار، فروشنده یا هولدر در این بازار تبدیل شدند، طبق اطلاعاتی که سال گذشته منتشر شد، بیش از 12 میلیون ایرانی، ارز دیجیتال خریداری کرده‌اند، همچنین گزاری یورونیوز در این خصوص نشان داد که حجم معاملات ایرانی‌ها در این بازار به بیش از 40 میلیون دلار رسیده است. در همین مدت شرکت‌ها و استارتاپ‌های متعددی هم به این حوزه وارد شده و کسب‌و‌کار برپایه رمزهای دیجیتال نیز در کشور رونق گرفت.

اما این اتفاقات باعث نشد که استفاده از رمزارزها در ایران قانونی شود، از همان ابتدا مراجع ذیصلاح با استفاده و حتی رونق بازار رمزارزها در کشور مخالفت کردند و تلاش کردند تا به روش‌های مختلف این بازار را مدیریت کنند. اما نکته اساسی رمزارزها این است که قابل مدیریت و کنترل کردن نیستند، خاصیت‌هایی مانند غیرمتمرکز بودند رمزارزها موجب می‌شود تا بتوان بدون مدیریت یک مرجع و به صورت غیرقابل ردیابی از رمزارزها استفاده کرد

این بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ایرادی است که مسئولین اقتصادی ایرانی به رمزارزها وارد می‌کنند. به طور کلی در ایران چیزی که غیر قابل ردیابی و مدیریت از سمت دولت نباشد، نفی می‌شود. این نوع تفکر به طور کلی با ماهیت رمزارزها در مغایرت است و به همین دلیل است که شاید هرگز رمزارزها در ایران به صورت قانونی مورد استفاده قرار نگیرند.

رمز ریال، جایگزین بومی رمزارزها

اما مانند همیشه گزینه جایگزین ساخت یک نسخه بومی است، در خصوص رمزارزها هم موضوع ساخت رمزارز بومی در یکی دو سال گذشته مطرح شده و صحبت‌هایی در خصوص آن به میان آمده است. در سال 96 بود که آذری جهرمی، وزیر ارتباطات وقت خبر از راه‌اندازی ارز دیجیتال بومی با کمک پست بانک داد. سپس بانک مرکزی به این موضوع ورود پیدا کرد و در زمان مدیریت پیشین و فعلی بانک مرکزی چندباری در خصوص راه‌اندازی رمزارز ملی و بومی صحبت شده است، اتفاقی که تاکنون رخ نداده و صرفا در حد همان حرف باقی مانده است.

اما پروژه تولید رمز پول ملی با نام “رمز ریال” از دست پروژه‌هایی است که به نظر می‌رسد با تغییر ساختار و شکل کلی رمزارزها به عنوان یک رمز پول با سایه‌ای از یک رمز ارز نهایی شده و به زودی نسخه آزمایشی آن عرضه خواهد شد.

رمز ریال، رمز ارز نه ولی رمز پولی است که طبق گفته رئیس بانک مرکزی مد‌هاست که در نهاد سیاست‌گذار پولی و بانکی مطرح بوده و با تلاش کارشناسان اقتصادی، فنی و نشر اسکناس تا مرحله عملیاتی به صورت آزمایشی پیش رفته و به سرانجام رسیده است.

رمزریال نه رمز ارز است و نه پول سپرده‌ای که در بانک داریم، این نوع رمز پول نه برای سرمایه‌گذاری مناسب است و نه سود و ضرر‌های یک شبه دارد، این ویژگی‌ها باعث شده تا ماهیت رمز ریال برای بسیاری از مردم گنگ و نامفهوم باشد، به همین دلیل در این مطلب به طور کامل در خصوص تفاوت‌های رمز ریال با رمزارزها و تفاوت رمزریال با اسکناس و سپرده‌های بانکی خواهیم پرداخت.

تفاوت رمز ریال با رمزارزها

رمز ریال تا حدودی شبیه به یک رمز ارز بدون قابلیت تمرکززدایی است، در واقع رمز ارزی که قابل پیگیری باشد و بتوان آن را مدیریت کرد. همانطور که گفتیم بزرگ‌ترین مشکل مسئولین با رمزارزها غیر قابل مدیریت و غیر متمرکز بودن آن‌ها است. به این ترتیب ایران رمز پولی را ایجاد کرده که این دو خاصیت را نداشته باشد.

یعنی رمز ایران به طور کامل متمرکز است و به نوعی ریال هوشمند محسوب می‌شود، برای همین به طور کامل به ریال وابسته است و ارزش آن بر اساس ارزش ریال تعیین می‌شود. رمز ریال قابل تولید یا استخراج نیست، شما می‌توانید ریال خود را به رمز ریال تبدیل کنید و امکان تولید رمزریال بیش از ارزش سرمایه ریالی نیست.

پشتوانه رمز ریال خود ریال است به این ترتیب بخشی از ریال بازار به رمز ریال تبدیل می‌شود و توسط مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این شکل هم رمز ریال پشتوارنه فیزیکی دارد و هم می‌توان آن را مدیریت کرد. همچنین نمی‌توان بر روی رمزریال سرمایه‌گذاری کرد زیرا به طور کلی بر روی واحد پولی کشوری که در آن زندگی می‌کنید نمی‌توانید سرمایه‌گذاری کرد و ذخیره کردن رمز ریال مصداق پس‌انداز کردن است.

رمز ریال به طور انحصاری توسط بانک مرکزی ارائه می‌شود و مانند ریال مدیریت آن در دستان بانک مرکزی است، به همین دلیل است که نمی‌توان آن را استخراج کرد و به طور کلی با رمزارزهایی که ما امروز می‌شناسیم تفاوت دارد. اما شاید احساس کنید که رمزریال تفاوتی با پول در کارت بانکی ما ندارد زیرا جفتشان ریال دیجیتالی هستند، اما اینگونه نیست.

تفاوت رمزریال با ریال

طبق تعارف بالا، رمز ریال شباهت بسیاری به پول درون کارت‌های بانکی ما دارد، اما یک تفاوت عمده موجب می‌شود تا رمزریال از ریال دیجیتالی درون کارت‌های بانکی تفاوت داشته باشد و آن تفاوت، حذف واسطه است.

ما پول‌هایمان را در بانک نگهداری می‌کنیم و به این ترتیب بانک نقش واسط برای دریافت کارت بانکی و استفاده از آن پول است، همچنین در هر نقل و انتقال مالی و پرداخت، بانک نقش واسط را دارد به این شکل روزی که سرورهای بانک به مشکل بخورد یا اطلاعات کاربران مختل شود، شما به پولتان دسترسی نخواهید داشت.

رمز ریال اینگونه عمل نمی‌کند، رمزریال مانند اسکناس‌هایی است که در دستان شما قرار دارد ولی با کد و رمز ساخته شده‌اند. مردم برای خرج کردن اسکناس‌هایشان به هیچ واسطی نیاز ندارند، رمزریال هم به همین شکل است، یعنی شما بدون واسطه و نیاز به بانک می‌توانید پول خود را در کیف پول دیجیتالی‌تان ذخیره کنید یا آن را انتقال دهید.

فرض کنید برای خرید به یک فروشگاه می‌روید، با کیف پول دیجیتالی خود می‌توانید بدون هیچ واسطه‌ای و در لحظه، پول را به کیف پول فروشنده واریز کنید.

هر شخص با مراجعه به بانک می‌تواند مقداری یا تمام پول خود را به رمز ریال تبدیل و در کیف پول دیجیتالش نگهداری کند. البته در حال حاضر دو نوع کیف پول تجاری و شخصی برای نگهداری از رمزریال پیش‌بینی شده که حجم نگهداری رمزریال در هر کدام متفاوت است.

مهم‌ترین ویژگی رمز ریال قابل پیگیری بودن آن است، همانطور که گفته شد این ویژگی برخلاف بسیاری از رمزارزهای مشهور بازار است که قابل پیگیری نیستند. اما مسئولین بانک ملی برای وجود این ویژگی دلایلی آورده‌اند که در نوع خود قابل توجه است.

امنیت رمزریال، مهم‌ترین مساله از نظر بانک مرکزی

مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی سال گذشته طی یک مصاحبه در خصوص بحث امنیت رمزریال گفت: بحث نظارتی و ردیابی وجوه درخصوص رمزارزها و به ویژه رمز ریال بانک مرکزی به دقت مورد توجه قرار گرفته است. در واقع طراحی به صورتی است که ردیابی وجوه به طور دقیق قابل انجام است و حتی در صورت سرقت اطلاعات رمزریال و هک گوشی تلفن هوشمند توسط سارقین و هکرها امکان ردیابی وجود دارد و در نتیجه بالاترین سطح امنیت را می‌توان برای رمزریال در مقایسه با اسکناس و حتی انتقال وجوه الکترونیک متصور بود.

محرمیان تاکید کرد: هدف از طراحی رمز ریال در بانک مرکزی تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی است و ما برای  آن اصطلاح Open Money را به کار می‌بریم. با این فرآیند، پول موجودیت هوشمند پیدا می‌کند. به عنوان مثال هنگامی که فرد تسهیلاتی را به صورت رمزریال دریافت کند، این امکان برای بانک و تسهیلات‌دهنده فراهم می‌کند که مبلغ مورد نظر دقیقا در جایی سرمایه‌گذاری شود که هدف گذاری شده است. این در حالی است که در مورد اسکناس و سایر روش های انتقال وجوه امکان این ردیابی هوشمند برای تسهیلات‌دهنده و سیاست‌گذار وجود ندارد.

با توجه به صحبت‌های معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی،  از لحظه دریافت رمز ریال از بانک تا تمام مسیرهایی که این رمز پول طی می‌کند پیگیری می‌شود و به این ترتیب می‌توان جلوی بسیاری از فساد‌های مالی را گرفت. همچنین احتمال دزدی یا کلاهبرداری با این پول تقریبا به صفر نزدیک می‌شود.

اما با این وجود می‌دانیم که بسیاری از فسادهای مالی به دلیل متمرکز بودن قدرت و انحصار در بدنه نظام مالی کشور رخ می‌دهد که برای مقابله با آن باید یک سیستم شفاف و ضد فساد مالی تهیه و تنظیم گردد و انحصار رمزریال توسط بانک مرکزی نمی‌تواند چنین سیستم شفاف و ضد فسادی را تضمین کند.

اما می‌توان رمز ریال را به عنوان جایگزینی ریال مورد نیاز روزمره نامید، رمز ریال حتی می‌تواند جایگزینی برای پول‌های موجود در بانک باشد، افرادی که قصد باز کردن سپرده‌های سود‌دار و دریافت تسهیلات در بانک ندارند می‌توانند پول خود را از بانک خارج کنند و از این پس توسط رمزریال حقوق خود را دریافت و هزینه کنند، دیگر نیازی هم به پرداخت کارمزد به بانک یا درگاه‌های واسط نیست.

رمز ریال فازهای نهایی تولید را به سر می‌برد و به زودی به صورت آزمایشی عرضه می‌شود، نظر شما در مورد این رمز پول چیست؟ آیا در صورت عرضه رمز ریال از آن استفاده خواهید کرد؟