انویدیا دوباره در مرکز یکی از حساسترین پروندههای تکنولوژی و ژئوپلیتیک قرار گرفته است؛ واشنگتن در حال بررسی این است که آیا به این غول تراشه اجازه بدهد قدرتمندترین شتابدهنده هوش مصنوعی فعلیاش یعنی H200 را به چین بفروشد یا نه؛ تصمیمی که هم برای رقابت جهانی در هوش مصنوعی مهم است و هم برای سهامداران انویدیا.
آنطور که منابع آگاه نزدیک به دولت ترامپ میگویند، وزارت بازرگانی آمریکا – نهادی که متولی کنترل صادرات فناوریهای حساس است – در حال ارزیابی صدور مجوز فروش H200 به مشتریان چینی است. این GPU ویژه مراکز داده، برای شتاب دادن به محاسبات سنگین هوش مصنوعی طراحی شده و بهکمک پردازش موازی، هزاران هسته را همزمان درگیر ضرب ماتریسی و عملیات پیچیده یادگیری عمیق میکند.
دردسر ممنوعیتها؛ وقتی فشار بر چین به سود هوآوی تمام شد
در سالهای اخیر، آمریکا برای جلوگیری از دسترسی ارتش و شرکتهای حساس چینی به تراشههای پیشرفته، صادرات قدرتمندترین چیپهای هوش مصنوعی انویدیا به چین را ممنوع کرد. اما این سیاست یک اثر جانبی غیرمنتظره داشت: فضای خالی بازار توسط رقبای بومی مثل هوآوی پر شد و در عین حال، درآمد انویدیا از چین کاهش یافت.
براساس برخی تحلیلها، خانواده شتابدهندههای هوش مصنوعی Ascend هوآوی حالا حدود ۷۹٪ بازار داخلی AI accelerator در چین را در اختیار دارد؛ رقمی که نشان میدهد محدودیت برای انویدیا عملاً به تقویت اکوسیستم تراشه بومی چین منجر شده است. وقتی قدرتمندترین GPUهای انویدیا در میدان حضور ندارند، هوآوی میتواند آرام و پیوسته سهم بازار خود را با محصولاتی مثل Ascend 910C که برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی استفاده میشود، گسترش دهد.
H200؛ هیولای هوش مصنوعی که چین منتظرش است
چیپ H200 چند سال پیش توسط انویدیا معرفی شد و بر پایه معماری Hopper ساخته شده است. این تراشه با استفاده از فناوری ساخت ۴ نانومتری TSMC تولید میشود و در مقایسه با نسل قبلی یعنی H100، حافظه با پهنای باند بالاتری دارد؛ موضوعی که سرعت پردازش دادهها را در سناریوهای مبتنی بر هوش مصنوعی به شکل محسوسی افزایش میدهد.
H200 مشخصاً برای کار با مدلهای زبانی بزرگ (LLM) مثل چتباتها و همچنین بارهای محاسباتی بسیار سنگین در حوزه محاسبات با کارایی بالا (HPC) طراحی شده است. این GPU به ۱۴۱ گیگابایت حافظه HBM3e و پهنای باند حافظه حیرتانگیز ۴.۸ ترابایت بر ثانیه مجهز است؛ عددی که آن را در ردیف سریعترین شتابدهندههای هوش مصنوعی جهان قرار میدهد.
نکته مهم برای بازار چین این است که H200 تقریباً دو برابر قدرتمندتر از H20 محسوب میشود؛ تراشهای که فعلاً سقف مجاز صادرات انویدیا به چین است. به همین دلیل، اگر وزارت بازرگانی آمریکا چراغ سبز بدهد، چینیها ناگهان به چیپی دسترسی پیدا میکنند که میتواند ظرفیت مراکز داده و ابررایانههای هوش مصنوعیشان را دگرگون کند.
سکوت رسمی واشنگتن و پیامهای غیرمستقیم
در حالی که یک مقام کاخ سفید و خود وزارت بازرگانی از اظهارنظر مستقیم درباره وضعیت مجوز H200 خودداری کردهاند، دولت تنها به انتشار یک موضع کلی بسنده کرده است: «این دولت متعهد است رهبری جهانی آمریکا در حوزه فناوری را حفظ و از امنیت ملی کشور حفاظت کند.»
چنین جملههایی برای ناظران حوزه سیاست تکنولوژی آشناست؛ تقریباً هر دولتی در واشنگتن هنگام سخن گفتن از کنترل صادرات تراشهها، به همین کلیدواژهها ارجاع میدهد. اما آنچه در پشت پرده در جریان است، بیشتر شبیه یک بازی تعادل بین حفظ برتری تکنولوژیک، فشار بر چین و در عین حال جلوگیری از ضربهزدن به شرکتهای آمریکایی مثل انویدیاست.
کاهش فشار بر چین؛ از لغو ممنوعیت H20 تا مجوز برای بلکوِل در خلیج فارس
پرونده محدودیتها فقط به چین ختم نمیشود. در آوریل گذشته، دولت ترامپ فروش H20 به چین را ممنوع کرد، اما چند هفته بعد این تصمیم را عقب کشید؛ عقبنشینیای که نشان میداد واشنگتن همزمان نگران از دسترفتن بازار چین و رشد رقبای غیرآمریکایی است.
در تازهترین تحولات، دولت آمریکا با صادرات حداکثر ۷۰ هزار تراشه نسل بعدی Blackwell انویدیا به دو بازیگر مهم خاورمیانه، یعنی شرکت Humain در عربستان سعودی و G42 در امارات متحده عربی موافقت کرده است. بلکوِل نسل آینده شتابدهندههای هوش مصنوعی انویدیا به شمار میرود و قرار است ستون فقرات مراکز داده نسل جدید برای آموزش مدلهای عظیم هوش مصنوعی باشد.
همزمان، پس از یک توافق دوجانبه جدید میان واشنگتن و پکن، پیشبینی میشود وزارت بازرگانی آمریکا سیاست کنترل صادرات تراشه را تغییر دهد. در چارچوب همین توافق، آمریکا پذیرفته است میانگین تعرفه واردات کالاهای چینی را به حدود ۴۸٪ کاهش دهد؛ نشانهای از نرمتر شدن نسبی تنش تجاری که میتواند بر سرنوشت صادرات H200 هم بیتأثیر نباشد.
سهم بازار چین؛ حیاتی برای رشد انویدیا
مدیران انویدیا بارها تصریح کردهاند که محدودیتهای صادراتی، دست این شرکت را برای ارائه محصولات رقابتی در بازار مراکز داده چین بسته است. محدودیتها در عمل باعث شده درهایی که به روی انویدیا بسته شده، برای رقبای دیگر از کشورهایی که تعهد مشابهی در قبال کنترل صادرات ندارند، گشوده شود.
با وجود تمام این موانع، انویدیا همچنان با ارزشی حدود ۴.۳۵ تریلیون دلار، باارزشترین شرکت عمومی آمریکا در بورس است. ژن مانستر، تحلیلگر شناختهشده از Deepwater Asset Management، در یک ویدئوی تحلیلی میگوید تغییر سیاست آمریکا درباره صادرات انویدیا به چین میتواند رشد درآمد پیشبینیشده این شرکت از بازار چین را بهشدت افزایش دهد.
به گفته او، اگر در سال جاری صادرات H200 به چین آزاد شود، رشد درآمد انویدیا در این بازار میتواند از برآورد فعلی ۴۹٪ به حدود ۷۲٪ برسد. حتی در سناریویی که محدودیتها تا حدی باقی بمانند، او انتظار دارد درآمد انویدیا از چین همچنان در محدوده رشد ۶۰ درصدی حرکت کند؛ و اگر صادرات H200 بهطور کامل از سر گرفته شود، این رشد میتواند تا نزدیکی ۷۵٪ جهش کند.
این ارقام بهخوبی نشان میدهند چرا یک مجوز صادرات، فراتر از یک تصمیم اداری ساده، میتواند به عاملی تعیینکننده برای رهبری انویدیا در رقابت جهانی هوش مصنوعی تبدیل شود. در جهانی که هر مدل زبانی بزرگ به صدها یا هزاران GPU تشنه است، دسترسی یا عدم دسترسی به H200 ممکن است سرنوشت بازیگران اصلی را در سکوت اتاقهای سرور، رقم بزند.
